Bajaruvchi: saidmurodova. M tekshiruvchi: matjonov. B

Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

BOSHLANG’ICH TA’LIM YO’NALISHI 20/3 GURUX TALABASI SAIDMURODOVA MAFTUNANING EKOLOGIYA FANIDAN 4-TOPSHIRIQ YUZASIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI

BAJARUVCHI: SAIDMURODOVA.M TEKSHIRUVCHI: MATJONOV.B

• MAVZU:
• O’SIMLIKLAR DUNYOSI TABIATDA QANDAY AHAMIYATGA EGA EKANLIGI, YER YUZIDA QANCHA TUR O’SIMLIKLAR, O’ZBEKISTON O’SIMLIKLAR DUNYOSIDA QANCHA O’SIMLIKLAR TURI MAVJUD.

o’simliklar (lot. Plantee) ko’p hujayrali organizmlar guruxidir. O’simlik hujayralari selluloza qobiq bilan o’ralgan, fotosintez orqali energiya oladi , kraxmal yig’adi . O’simliklarni botanika o’rganadi.

O’SIMLIKLAR YERDA MAVJUD BO’LGAN BARCHA TIRIK ORGANIZMLAR HAYOTIDA KATTA AHAMIYATGA EGA. HAYVONLAR VA ODAMLARNING HAYOTINI O’SIMLIKLARSIZ TASAVVUR QILIB BO’LMAYDI. FAQAT YASHIL XLOROFILGA EGA BO’LGAN O’SIMLIKLAR ANORGANIK MODDALARDAN ORGANIK BIRIKMALARNI SINTEZLASH ORQALI QUYOSH NURI ENERGIYASINI TO’PLAYDI; AYNI VAQTDA O’SIMLIKLAR ATMOSFERADAN SO2 GAZINI OLIB, ATMOSFERAGA DEYARLI BARCHA TIRIK ORGANIZMLARNING NAFAS OLISHI UCHUN ZARUR BO’LGAN KISLOROD CHIQARADI

SHU YO’L BILAN YASHIL O’SIMLIKLAR ATMOSFERA TARKIBINING DOIMIYLIGINI SAQLAB TURADI. O’SIMLIKLAR ORGANIK MODDALARNI HOSIL QILUVCHI PRODUSENTLAR SIFATIDA OZIQ ZANJIRINING ASOSINI TASHKIL ETADI. O’SIMLIKLARNING G’OYAT XILMA XIL TURLARIDAN URUG’LI O’SIMLIKLAR , ASOSAN , GULLI O’SIMLIKLAR KATTA AHAMIYATGA EGA. URUG’LI O’SIMLIKLAR OZIQ-OVQAT , KIYIM-KECHAK , YOQILG’I , QURILISH MATERIALLARI VA BOSHQALARNI BERADI.

DORIVOR O’SIMLIKLAR

yer sharida o’simlik turlari shunchalik ko’pki , ulardan hozirgacha 500000 dan ortiqrog’igina fanga ma’lum. O’zbekistonda yovvoyi holda o’sadigan yuksak o’simliklarning 4000 dan ortiq turlari mavjud . Ular 1028 ta avlod va a145 ta oilaga mansub bo’lib : daraxt , buta , butacha , chala buta , o’tsimon va suvo’tlar ko’rinishida o’sadi .

iste’mol qilinadigan o’simlik

O’ZBEKISTON O’SIMLIKLAR DUNYOSI XILMA-XIL BO’LIB , XALQ XO’JALIGIDA MUHIM AHAMIYATGA EGA . SO’NGGI YILLARDA O’ZBEKISTON FA BOTANIKA INSTITUTI OLIB BORILGAN TADQIQOTLAR NATIJALARIGA KO’RA , O’LKADA 166 OILAGA MANSUB 4500 GA YAQIN YUKSAK O’SIMLIK TURLARI BORLIGI MA’LUM BO’LDI . BULARNING AKSARIYAT QISMI QOQIO’TDOSHLAR , YALPIZDOSHLAR , SHO’RADOSHLAR , KARAMDOSHLAR , LOLADOSHLAR , CHINNIGULDOSHLAR , YORONGULDOSHLAR , GOVZABONDOSHLAR , RA’NODOSHLAR KABI YIRIK

KABI YIRIK OILALARNING VAKILLARI TASHKIL ETADI . O’ZBEKISTON FLORASI PAYDO BO’LISHI , TARQALISHI TUR , TURKUM VA OILALARINING UMUMIY O’XSHASHLIGI JIHATIDAN MARKAZIY OSIYODAGI BOSHQA MAMLAKATLAR , XUSUSAN , ERON , AFG’ONISTON O’SIMLIKLAR DUNYOSIGA JUDA YAQIN TURADI . O’ZBEKISTON FLORASI UZOQ TARIXGA EGA PALEOLOTANIK TADQIQOTLAR RESPUBLIKA HUDUDIDA QURUQLIKDAGI YUKSAK O’SIMLIKLARNING BARCHA EVOLUTSION DAVRGA OID O’SIMLIK QOLDIQLARI BORLIGINI KO’RSATDI .

HATTO HOZIRGI QIZLQUM CHO’LLARIDAN BIR VAQTLAR BU YERLARDA O’SGAN XURMO , CHINOR , TERAK KABI DARAXTLAR VA BUTALARNING QOLDIQLARI TOPILGAN . O’ZBEKISTONDA O’SIMLIKLAR O’SMAYDIGAN JOY YO’Q . ULARNI TEKISLIKDAGI QUMLI CHO’LLARDAN TORTIB , QORLI BALAND TOG’LARGACHA BO’LGAN TURLI RELYEF VA TUPROQ SHAROITIDA UCHRATISH MUMKIN . O’ZBEKISTON O’SIMLIKLARNING TARQALISHINI YORITISH UCHUN TAVSIYA ETILGAN .

QIZIL KITOBGA KIRITILGAN O’SIMLIKLAR

Halqimiz tomonidan ko.p ishlatiladigan va keng tarqalgan dorivor o.simliklardan foydalaniladi. Bularga isiriq, ermon, chakanda, aloye, na.matak, gazanda va boshqalar misol bo.la oladi.

O.simliklar inson organizmidagi turli yuqumli kasalliklarni davolashda katta

ahamiyatga ega.

Insonlar o.simliklardan chorva mollari uchun ham yem-xashak sifatida keng

ko.lamda foydalanadilar.

O.zbekistonda g.o.za o.simligi asosiy homashyo hisoblanib, undan turli

maqsadlarda foydalaniladi.

Insonlar o.simliklardan qurilish materiali sifatida ham foydalaniladi.

O.simliklarni inson hayotidagi muhim tomonlaridan biri, atrof-muhitni

ko.kalamzorlashtirishdir, chinor, terak, eman, igna bargli doim yashil o.simliklar

shular jumlasidandir. Bundan tashqari ular havodagi changni tozalab, uni kislorod bilan boyitadi.

O.simliklar dunyosidan oqilona foydalanish va muhofaza qilishda o.rmon o.simliklari alohida o.rin egallaydi. Respublikadagi o.rmonlar yagona davlat

o.rmon fondini tashkil etadi. O.zbekiston o.rmonlari o.zining xususiyatlari bilan tog., cho.l, to.qayzor va vodiy o.rmonlariga ajratiladi

О„zbekiston Respublikasi hududida 4,5 mingga yaqin yovvoyi о„simlik va

2000 dan ziyod zamburug„ turlari mavjud. Shundan 577 tasi dorivor, 103 turi bо„yoqbop, 560 turi efir moyli о„simliklar hisoblanadi. Ular orasida jiddiy muhofazaga muhtoj kо„pgina kamyob, endem va relikt turlar ham bor. Bunday turlarning soni 400 ta atrofida bо„lib, ular О„zbekiston florasining 10-12 % ini tashkil etadi.

E’tiboringiz uchun raxmat