Балиқчилик фермер хўжалиги ва уни ташкил қилиш Режа Балиқчилик фермер хўжаликларини сервис хизматларини ташкил этиш

2018 йилда балиқ маҳсулотларини етиштириш, қайта ишлаш ва сақлаш соҳасида амалга оширилган лойиҳалар

Худудлар		Инкубация цехлари						Чавоқ етиштирувчи хўжаликлар						Балиқларни қайта ишлаш ва сақлаш цехлари
		лойиха сони	қуввати, млн. дона		янги иш ўрни			майдони, га		чавоқ сони, млн, дона	янги иш ўрни			лойиха сони	қуввати, тонна			янги иш ўрни
Қорақалпоғистон Республикаси								500		26,5	15			1	1000			8
Андижон											70			1	50			5
Бухоро		1	30		7			40		2,2	61			1	300			10
Жиззах								40		2,1	5			2	500			4
Қашқадарё		1	20		5			50		2,5	4			1	100			10
Навоий								30		1,5	9			1	1000			5
Наманган		1	50		5			20		1	7			1	200			5
Самарқанд								25		1,2	4			2	500			2
Сурхондарё		1	50		5			25		1,2	8			1	100			5
Сирдарё		1	50		3						6			3	2100			10
Тошкент		1	60		5						12			3	900			3
Фарғона		1	50		6			55		2,8	17			1	300			5
Хоразм								220		11	73			4	1300			20
Айдар-Арнасой кўллар тизими		1	100		4			350		16,5	17			1	500			2
Жами	8			1690		40	1350		68,5			309	23			8850	94

Жадвал маълумотидан маълумки республика бўйича инкубация цехларни қуриш бўйича 8 та лойиҳа, унинг қуввати 1690 миллон дона, унда 40та иш ўринлари ташкил этилиши режалаштирилган.Чавоқ етиштирадиган хўжаликлар майдони 1350 гектар, ундаги човоқ сони 68,5миллин дона ўлиб унда ташкил этиладиган янги иш ўринлари 309тадан иборат. Балиқларни қайта ишлаш ва сақлаш цехлари сони 23 та, қуввати 8850тонна бўлиб унда ишлайдиганлар сони 94 кишини ташкил этиши керак. Балиқчиликни ривожлантириш учун махсус жойлардан ташқари барча сув ҳавзаларида кўпайтириш мумкин. Бугунги кунда, балиқчилик тармоғида мавжуд табиий сув ҳавзалари имкониятларидан самарали ва тизимли фойдаланиш, сунъий сув ҳавзалари самарадорлигини янада ошириш, балиқ етиштиришнинг интенсив технологияларини кенг жорий этиш орқали балиқчилик тармоғини янада ривожлантириш, балиқчилик ривожланган давлатлар тажрибаларини республикамиздаги балиқчилик хўжаликларига кенг жорий этиш ҳисобига ички бозорларни арзон ва сифатли балиқ маҳсулотлари билан таъминлаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан саналади.

Табиий сув хавзаларининг асосий вазифаси ва уларни табиий урчитиш ҳамда балиқ маҳсулотини ошириш, қимматли балиқларни сунъий равишда кўпайтириб, табиий сув хавзаларида ўстиришдан иборатдир. Шу билан бир қаторда балиқчилик саноатини табиий сув хавзаларида иқлимлаштириш ҳамда озиқлантириш, балиқчилик тармоғинияхшилаш катта аҳамиятга эга. Балиқларни сунъий озиқлантириш ва ҳовузларни ўғитлаш ҳамда техникавий гидромелиоратив ва бошқа тадбирлар таъсири остида ҳовузларни ҳолатини яхшилашда мутахассис балиқшунос таъсири натижасида бир гектар ҳовуз майдонидан табиий шароитга нисбатан юқори кўрсаткичга эришишдир.
Ҳовузлар асосан табиий ва сунъий ҳавузларга бўлинади. Ҳовузда балиқчиликниривожлантириш ўзнавбатда тупроқнинг иқлим шароитига ва табиий экологик хусусиятига боғлиқ. Тупроқнинг унумдорлигиқанча юқори бўлса, табиий балиқ маҳсулдорлиги шунчалик юқори бўлади.Ҳовуз балиқчилигида экологик иқлим шароит шароитига боғлиқ бўлиб: ҳавонинг ҳарорати, унинг бир суткада ва мавсумий ўзгарувчанлиги, қуйқа миқдори, шамол, қуёш нурининг таъсири, куннинг ўзайиши, ўсиш давомийлиги, урчиш даври, озиқланиш фаоллиги, балиқларни ўсиш ва ривожланиши билан характерланади.
Табиий хавзаларни балиқлантириш учун интенсив усулда балиқ личинкаларини етиштириш ва балиқ чавоқларини қўйишдан олдин планктон ривожланиши учун ҳовуз тубига 2-4 т/га органиқ ўғит (гўнг, компост) берилади, сўнгра суғорилади. Чавоқлар 2-3 кундан кейин қўйиб юборилади. Кейинчалик ҳовузнинг заруратига қараб белгиланган кунига қараб, ҳар 7-10 кунда органиқ ўғит бериб турилади. Ҳамма вақт сув сифатига эътибор берилади, кислород камайиб кетмаслиги керак. Сув алмашиниб туришига эътибор берилади. Ҳовуз балиқлаштирилгандан кейин биринчи ойда ҳар 10-15 кунда 1,5-2 тонна/га, иккинчи ойда хар -10 кунда 1,5-2 тонна/га гўнг ёки компост сувда эритилиб, ҳовузга сепиб чиқилади. Эрта кузда сув ҳарорти 10-12°С га тушиши билан ўғитлаш сони камайтирилади. Агарда ҳарорат 15-18°С бўлса, ўғитлаш давом эттирилади.Бир гектар кичик ўстириш ҳовуз сатҳига 3-5 миллион карп балиқ личинкаси ёки 1,5-2,5 миллион ўтҳўр балиқлар (дўнгпешона ва оқ амур) личинкасини қўйиш тавсия қилинади. Шу ҳовузларда ўстирилган чавақ балиқларнинг чиқиш миқдори ва оғирлиги ҳар хил. Карп балиғи, чавағининг оғирлиги 50 миллиграмм ва чиқиш миқдори 60 процентни ташкил этади.
Махсус инкубациялаш йўли билан чўртан балиқларини такрор ишлаб чиқаришда кўпгина чавақ балиқларини олишда 50 минг дона ҳар бир она балиқдан личинкалар сақлаб қолиш эҳтимоли мавжуд. Эркак чўртан балиқлари эрта ёшда етилиши муносабати билан, уларни алоҳида ҳовузларда ўстириб сунъий йўл билан сперма олиб урғочи балиқлари жинсий вояга етгунга қадар сақлаб қўйилади. Битта шиша идишга 5-7 бош эркак балиқнинг спермаси (молок) жойлашади. Ҳар бир эркак балиқларидан 3-5 марта сперма олиш мумкин. Мана бундай бўлак-бўлак сперма олишда уларни сунъий урчитишда қийинчилик туғдиради.
Республикадаги кўпгина хўжаликлардаги ҳавзалар ҳеч қандай проект асосида қурилмаган, доимий сув таъминотига ва сувни тўлиқ чиқариб юбориш имкониятита ҳам эга эмас. Шунинг ҳисобига сув тубида лойқа ўтиради, ҳавза қирғоқларида ўсимликлар кўпайиб, балиқ маҳсулдорлигига катта таъсир кўрсатади. Балиқчилик соҳасни ривожлантириш учун устивор вазифалар белгилаб олинда 12.3.1-расм.
Балиқларни озиқлантириш уларнинг ўсиши ва ривожланишини бошқариш мутахассис зиммасига юклатилади. Ҳовуз балиқчилигини ривожлантириш учун авваламбор улар учун ҳовуз майдонларини тайёрлаш керак. Ҳовуз майдонлари шундай жойда бўлиши керакки камида оқар сув керак вақтда сув алмаштирилиб турилиши керак. Ҳовузларни тозаланиш ва кислород таркиби билан таъминлашниш қобилиятига, аниқлаш мумкинки, келажакда балиқчилик маҳсулотини ишлаб чиқариш жадал равишда тус олиши табиий кутилмоқда деб хилоса қилинади. Экологик мелиорациянинг келажакдаги усулларидан – бу ховузларда керакли миқдорда кислородлик даражасини ва сунъий аэрацияни таъминлашдир. Балиқчилик хўжаликларда келажакда аэрациялаш турига оддий тоза кислород қўллашдан иборат. Ховузларни кислород билан бойитса, оқибатда у ерда балиқлар учун озуқа
захираси ҳам кўп бўлиб, фитопланктонлар ривожланиши ортиб боради ва ҳовузларга шу билан бир қатор минерал ўғитлардан фойдаланилгач – биологикаэроциялаш содир бўлади.Агротехник мелиорация – бу ҳовузларни тозалаш, текислаш, ўсимликлар билан кўрашиш, қайта ишлаш ва қуритиш ишлари билан боғлиқ. Майдонларни ва ҳовузларни тозалашда (буталар,
2019 йилда балиқчиликда амалга ошириладиган устувор вазифалар:

2019 йилда балиқчиликда амалга ошириладиган устувор вазифалари
дарахтлар, илдизлар, шохлар ва ҳар хил ўсимликлар) корчовка агрегатидан МП-8, ММ-12 ва балчиқланишдан тозалашда – эксковатор , булдозер, рачок, скрепер ва шунга ўхшаш бошқа техникалардан фойдаланилади. Ҳовуздаги ҳар хил ўсимликларни йўқотиш ва тозалаш учун ЭЗОКС-3, ВМЖ-200 ёки КП-0.7 ва АСК -2 қўлланилади. Чунки ховузларни талаб бир муддатга уни қуёш кузгида куйдириб, кейин ҳар хил балиқлар хўш кўрадиган ўсимликлардан экиб ўғитлаб қўйса, кейинги йилларда албатта балиқ маҳсулдорлиги ортиб кўпайиб бориши бу табиий ҳолдир.