Ba`lkim, ol u`ydin` artιn aylanιp ju`rgen shιg`ar. Mu`mkin

Qaratpa ag`zanιn` stillik o`zgesheligi
Qaratpa ag`zalar awιzeki so`ylew ha`m jazba stillerdin` ko`pshilik tu`rlerinde qollanιladι.
Qaratpalardιn` stillik xιzmeti, ko`binese ko`rkem shιg`armalarg`a qatnaslι bolιp keledi. Ko`rkem shιg`armalarda qaratpa ag`zalar so`ylewshinin` so`zinin` obrazlιlιg`ιn, emotsional-ekspressivlik tu`s alιwιn arttιradι.
Qaratpalar monologlik ha`m diolog tu`rindegi tekstlerde, u`ndew, shaqιrιq, buyrιq, dag`azalarda ha`m gazetalardag`ι publistitikalιq shιg`armalarda jiyi qollanιladι.Mιsalι: Apa, sen bizler to`rtewimizdi de o`sirip adam ettin`. Bul shιg`armamdι sag`an arnayman, Nag`ιyma Aytmatova.
- Amanbιsan`, qutlι qalam?-dedi a`ste g`ana.-Shu`kir, Tolg`anay. Sen keldin` be. Diyxan, jer suwg`ar!
Qaratpa ag`za xιzmetin, ko`binese adam atlarι yamasa adamg`a qatnaslι so`zler, janlι maqluq ha`m jansιz zatlar, ta`biyat qubιlιslarιnιn` atamalarι atqaradι.
1. Adam ma`nisindegi qaratpalarda sanlι tu`rde dιqqat awdarιw, qaraw t.b. sιyaqlι o`zgeshelikler boladι. Bul qarat-palar ma`nisinde tuwιsqanlιq qatnas, ka`sip-o`ner, ha`mel ha`m xιzmet, hu`rmet-sιylasιq, erkeletiw-kishireytiw, ayaaw-ashιnιw, jek ko`riw, kek etiw, ma`nilerindegi atawιsh so`zler qollanιlg`anda, ga`p ku`sheytiwshilik, ta`sirshen`likke iye bolιp, stillik xιzmet atqaradι. Mιsalι: -Durιs, balam, mallar toq bolsa, baylιg`ιmιz arta beredi. –Keshirersiz, otag`asι, men o`zimdi tanιstιra almadιm. Barlιq awιrmanlιqtι jelkesi menen ko`terdi, bawιrιm. Ne o`zin`nin` aytιp otιrg`anιn`, ma`stan?.
2. Qaratpalar janlι maqluqlarg`a qatnaslι bolιp kelgende, so`ylewshi qaratpa so`z arqalι o`zinin` ha`r tu`rli sezimlik, arzιw-a`rmanlarιn bildiredi. Adamday ag`ιllιsan`-aw, Sarι jorg`a.
Dan`qι asqan batιr u`stine mingen,
Jan joldasιn` qayda qaldι, Aqboz at?
Ta`biyat qubιlιslarι, geografiyalιq atamalar qaratpa wazιypasιnda kelgende de, stillik o`zgesheliklerge iye boladι. So`ylewshi o`z oyιn sol so`zlerge qarata aytιw arqalι ga`ptin` mazmunι ku`sheytiwshilik, ta`sirlik tu`s aladι. Mιsalι:
Usι qutιlι ma`kan, dawranlι elden, O, quyash u`lkesi, a`keldik sa`lem.
Basιnda seksewil, mayyalιsh shen`gel, Jιn`g`ιlιn tan`ι bar, senin` Qιzιlqum.
Ele an` tolιma maqpal sayιn`a, Tag`ι nur qondιma ma`kan jayιn`a,
Izlep bara qoysan` Shortanbayιn`a, Shayqalιp aldιmnan tabιl, Toran`g`ιl.
Bul qosιq qatarlarιnιn` tu`yini-qaratpalar arqalι so`ylewshi o`z oyιn, pikirin, tawιlg`an ma`kanιna bolg`an su`yiwshiligin bildiredi. A`sirese, en` son`g`ι qosιqta shayιr toran`g`ιlg`a jan berip, o`z oyιnιn` tu`yini, obiekti retinde barlιq su`yiwshilik sezimin sog`an qarata aytadι. Bul orιnda toran`g`ιl qaratpa ag`za wazιypasιn atqaradι.