Ba`lkim, ol u`ydin` artιn aylanιp ju`rgen shιg`ar. Mu`mkin


Download 235.09 Kb.
bet5/7
Sana21.09.2023
Hajmi235.09 Kb.
#1683407
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Kiris ag

Kiritpe ga`p
So`ylewshinin` o`z pikirin jetkiziwge tiykarg`ι ga`pke o`z pikirin bildiriw ushιn qollanιlatug`ιn ga`pke kiritpe ga`p dep ataladι. Kiritpe ga`p ko`binese qawιska alιnιp jazιladι.
Mιs: Awqattι bizin` u`yden jep,internatta jata ber.( Alιstan kelgenler ushιn mektep internatι bar edi)
Shabazιm!-dedi ol u`yine kelip hayalι biybigu`lge ( To`rebay hayalιnιn` atιn aytpaytug`ιn edi.)
Feyil toplamlarι xaqqιnda tusinik
Feyli toplamlarι xal feyil, kelbetlik feyil xa`m xa`reket atι feyillerinin`basqarιuιndag`ι so`zlerdin` dizbeginen duziledi. Olar ga`p ishinde intonatsiyalιq jaqtan ayιrιmlanbay xa`m ayιrιmlanιp ta keledi. Mιsalι: 1. men el qarasιn ko`rip kuta` quuanιp kettim. 2. ulken japtan aqqan suu og`an salqιnlιqbag`ιshlaydι. 3. Bekpolat g`auasha suug`arιu menen mashxur edi. 4. mektepti bir qatar ko`zden o`tkerip bolg`annan keyin ol durbinin tag`ι ko`l ta`repke bag`darladι. 5. Qιzιl qumnιn` sheksiz ken`isliginde tuyedey sho`gip, o`rkeshlenip jatιrg`an biyik to`beler alιstan taoqιnlang`an ten`izdey bul-dιrap ko`rinedi.
Bul mιsallarda birinshi ga`ptegi diqqat etilgen so`zler xal feyildin` basqarιuιndag`ι so`zlerdin` dizbeginen bolg`an. Ekinshi ga`ptegi so`zlerdin` dizbegi kelbetlik feyildin` basqarιuιnan duzilgen. Al, ushinshi ga`ptegi dιqqat etilgen so`zler xa`reket atι feyilinin` basqarιuιnda duzilip kelgen. Sonday-aq, 4-5 ga`plerdegi dιqqat etilgen so`zlerdin` toparι da kelbetlik feyil xa`m xal feyil toplamdarιnan duzilip kelgen. Bunda 4-ga`ptegi kelbetlik toplamι ga`ptin` basιnda kelip, ga`p ishinde ayrιmlanιp aytιlg`an. 5-ga`ptegi dιqqat etilgen xal feyil toplamι da ga`p ishinde tiykarg`ι bayanlauιshtan uzaqlasιp, ga`ptin` basιnda keli uarqalι ayιrιmlanιp aytιlg`an. Al, usι ga`ptegi dιqqat etilgen ekinshi xal feyil toplamι bayanlauιshqa jaqιn, onιn` menen jukelesiushi baylanιsta keliu arqalι ayιrιmlanbag`an.
Feyil toplamlarι haqqιnda tu`sikik.
Feyil toplamlarι hal feyil, kelbetlik feyil ha`m ha`reket atι feyillerdin` basqarιwιndag`ι so`zlerdin` dizbeginen du`ziledi. Olarg`a ga`p ishinde intonatsiyalιq jaqtan ayrιmlanbay ha`m ayrιmlanιpta kele beredi.
Feyil toplamlarι jay ga`plerdin` quramιndag`ι to`mendegi o`zgesheliklerge iye boladι:
1. Feyil toplamlarι neshe so`zden du`zilgenine qaramastan, ga`plik begige iye bola almaydι, olar ga`p ishinde ken`iytilgen ga`p ag`zasιn du`zip keledi.
2. Feyil toplamlarι ayrιmlanbay kellende ga`ptin` bir ag`zasιna qatnaslι bolιp, sol ag`za menen ma`nilik ha`m sintaksislik baylanιsqa tu`sedi. Sol ag`za menen basqarιw, jupkerlesiwshi baylanιsqa tu`sip, onι anιqlawshιlιq, tolιqlawshιlιq ha`m pιsιqlawshιlιq ma`nilede sιpatlaydι.
3. Feyil toplamlarι o`z ishinde ken`eyttiriwshi so`lerge iye bolιp, ken`eyip keledi. Mιs: 
Download 235.09 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling