Banklar va ularning roli. Bank operatsiyalari

Banklar-moliyaviy bozorning tashkiliy tuzilishining bir qismi bo`lgan kredit tashkiloti bo`lib, jismoniy va yuridik shaxslarning vaktinchalik bo`sh turgan pul mablag’larini jamg’rish, yig’ish, jamlangan (akkumultsiya kilingan) mablag’larni o`z nomidan kaytarib berishlilik, muddatlilik asosida berish xamda mijozlarning topshirig’iga ko`ra, to`lovlarni amalga oshirish vazifalarini amalga oshiradilar.

Bu «bankning ilk» belgilari bo`lib, ular aslida tarixan banklarning shakllanishidagi 3 asosiy yo`nalishni o`zida aks ettiradi. Ma`lum bir shartlar asosida ushbu yo`nalishlarga cherkovlarning o`zlariga topshirilgan pul mablag’larini saqlab berishni ta`minlash faoliyatini, sudxo’rlik kreditlarini, keyinchalik ularning tijorat kreditiga aylanishini, almashtiruv (menyali) «stollarining» idoralarining «xisob- kitob» va valyuta bilan faoliyatlarini mumkin. Haqiqatda esa oxirgi yo`nalish bu tashkilotlarga nom berish uchun asos bo`lib xizmat qildi.

Bu «bankning ilk» belgilari bo`lib, ular aslida tarixan banklarning shakllanishidagi 3 asosiy yo`nalishni o`zida aks ettiradi. Ma`lum bir shartlar asosida ushbu yo`nalishlarga cherkovlarning o`zlariga topshirilgan pul mablag’larini saqlab berishni ta`minlash faoliyatini, sudxo’rlik kreditlarini, keyinchalik ularning tijorat kreditiga aylanishini, almashtiruv (menyali) «stollarining» idoralarining «xisob- kitob» va valyuta bilan faoliyatlarini mumkin. Haqiqatda esa oxirgi yo`nalish bu tashkilotlarga nom berish uchun asos bo`lib xizmat qildi.

Banklar ma`lum belgilariga qarab quyidagi turlarga bo`linadi.

Banklar ma`lum belgilariga qarab quyidagi turlarga bo`linadi.

• Mulk shakliga qarab: aktsioner, noaktsioner, kooperativ, kommunal, davlat, aralash, xalqaro banklarga bo`linadi
• Kredit beruvchi banklarga
• Milliy mavkei bo`yicha: milliy va xorijiy banklarga
• Faoliyat ko`rsatishi va bajaradigan funktsiyalariga qarab: depozit, universal, ixtisoslashgan banklarga bo`linadi

Kredit - bank tizimining shakllanishi va rivojlanishi - iqtisodiy isloxatlarni amalga oshirilishining ajralmas belgilaridan (xususiyatlaridan) biridir. Bu shu bilan ta`kidlanadiki, bank tizimi har qanday turdagi iqtisodiyotning markaziy tizimini tashkil qiluvchi unsurlaridan hisoblanadi. Bank tizimi vaqtinchalik bo`sh turgan pul mablag’larini akkumulyatsiya qilish funktsiyasini amalga oshiradi. Bank tizimining muvoffaqiyatli ishidan iqtisodiyotni samarali faoliyat ko`rsatishi, umuman olganda mamlakatdagi iqtisodiy o`sish bog’liq bo`ladi. Bank deb pul mablag’larini yig’uvchi, saklab beruvchi, kredit-xisob va boshqa har xil vositachilik operatsiyalarini bajaruvchi muassasalarga aytiladi.