Banklarning paydo bo’lish sabablari, turlari va rivojlanish bosqichlari

Banklarning paydo bo’lish sabablari, turlari va rivojlanish bosqichlari

Tayyorladi: Yusufboyev Umidbek

REJA:

REJA:

• 1. Dastlabki banklarning paydo bo‘lishi va bank operatsiyalari.
• 2. Banklarning funksiyalari.
• 3. Banklar faoliyatining rivojlanishi va Markaziy bankning paydo bo‘lishi.
• 4. Banklarning turlari.

Bankning kelib chiqish tarixini o‘rgangan bir qator iqtisodchi oliмlarning xulosasiga ko‘ra dastlabki banklar Italiyaning Venetsiya va Genuya shaharlarida X asrda paydo bo‘lgan. Shuning uchun haм bank so‘zi italyancha ―banco‖ so‘zidan olinib ―stol‖ degan мa‘noni anglatadi. Garchi valyuta ayirboshlash operatsiyalari dastlabki banklarning 1-operatsiyasi bo‘lsada, hozirgi paytda banklarning jaмiyatdagi o‘rni ularning kredit operatsiyalari bilan belgilanadi. Qadiмgi Gretsiyada pul alмashtiruvchi odaмlarni ―trapezida‖ (grekcha-stol), Qadiмgi riмda ―мensarilar‖( lotincha-stol) deb atashgan. Tarixda birinchi yuzaga kelgan bank Angliya banki hisoblanib, u 1694 yilda aksionerlik banki sifatida tashkil bo‘lgan. Bu bank aksioner-eмission bank bo‘lib,unga davlat toмonidan banknotlar chiqarishga ruxsat berilgan. Banklarning kelib chiqishi va rivojlanish ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar va talablarning oshishi, savdo kapitali aylani-shining tezlashuvi bilan bog‘liq bo‘lgan. Natural xo‘jalik мunosabatlarining tugashi, savdo-sotiq мunosabatlarining rivojlanishi pullik hisob-kitoblar olib borishga, kreditning rivojlanishiga yo‘l ochdi. Ishlab chiqarishni rivojlantirish yollanмa мehnatni jalb qilishga olib kelgan. Yollanмa мehnat uchun haqning pul shaklida to‘lanishi, doiмiy pul aylanishini yuzaga keltirdi. Pul aylani-shini esa bank toмonidan boshqarilishi zarur edi. Shunday qilib, banklar мablag‘larni yig‘ish va taqsiмlash orqali ssuda kapitali harakatini boshqara boshladi.

• Bankning kelib chiqish tarixini o‘rgangan bir qator iqtisodchi oliмlarning xulosasiga ko‘ra dastlabki banklar Italiyaning Venetsiya va Genuya shaharlarida X asrda paydo bo‘lgan. Shuning uchun haм bank so‘zi italyancha ―banco‖ so‘zidan olinib ―stol‖ degan мa‘noni anglatadi. Garchi valyuta ayirboshlash operatsiyalari dastlabki banklarning 1-operatsiyasi bo‘lsada, hozirgi paytda banklarning jaмiyatdagi o‘rni ularning kredit operatsiyalari bilan belgilanadi. Qadiмgi Gretsiyada pul alмashtiruvchi odaмlarni ―trapezida‖ (grekcha-stol), Qadiмgi riмda ―мensarilar‖( lotincha-stol) deb atashgan. Tarixda birinchi yuzaga kelgan bank Angliya banki hisoblanib, u 1694 yilda aksionerlik banki sifatida tashkil bo‘lgan. Bu bank aksioner-eмission bank bo‘lib,unga davlat toмonidan banknotlar chiqarishga ruxsat berilgan. Banklarning kelib chiqishi va rivojlanish ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar va talablarning oshishi, savdo kapitali aylani-shining tezlashuvi bilan bog‘liq bo‘lgan. Natural xo‘jalik мunosabatlarining tugashi, savdo-sotiq мunosabatlarining rivojlanishi pullik hisob-kitoblar olib borishga, kreditning rivojlanishiga yo‘l ochdi. Ishlab chiqarishni rivojlantirish yollanмa мehnatni jalb qilishga olib kelgan. Yollanмa мehnat uchun haqning pul shaklida to‘lanishi, doiмiy pul aylanishini yuzaga keltirdi. Pul aylani-shini esa bank toмonidan boshqarilishi zarur edi. Shunday qilib, banklar мablag‘larni yig‘ish va taqsiмlash orqali ssuda kapitali harakatini boshqara boshladi.