Q10 = RT+10 (1)
RT
bu yerdagi R1-reaksiyaning dastlabki haroratdagi tezligi, RT+10 o`sha reaksiyaning harorat 10°C ga oshirilgandagi tezligi.
Ma`lumki, ko`pchilik kimyoviy reaksiyalarning harorat koeffitsienti 2-4 atrofida bo`lib, o`rtacha 3 ga teng. Biologik jarayonlarning aksariyat ko`pchiligi eng yuqori tezlikda amalga oshadigan harorat optimumiga ega ekanligi bilan kimyoviy reaksiyalardan farqlanadi. Bunday hol ko`pchilik biologik jarayonlarning fermentativ reaksiyalarga asoslanganligi bilan izohlanadi.
Biologik jarayonlar asosida yotgan o`zgarishlar tabiatiga ko`ra o`sha o`zgarishlarga xos harorat koeffisientlari turlicha bo`lishi mumkin. Masalan, fizikaviy o`zgarishlar uchun bu kattalik 1,1-1,2 ni tashkil etsa, fermentativ reaksiyalar uchun u 1,7 atrofida bo`ladi. Demak, tajribada hisoblab topilgan harorat koeffitsientiga asoslanib, o`rganilayotgan jarayonlarning tabiati va hatto ularning mexanizmlari haqida fikr yuritish mumkin.
Reaksiya tezligining haroratga bog`liqligi Arrenius tenglamasidan yaqqol ko`rinadi:
- E
k = pze RT (2)
Bu yerdagi k-reaksiyaning tezlik konstantasi, p-sterik omil, z- to`qnashuvlar soni, e-natural logarifm asosi, E-aktivlanish energiyasi, R-gaz doimiysi, T-mutlaq harorat.
Mazkur tenglamaga muvofiq ish ko`rilganda, o`rganilayotgan reaksiyaning 10°C ga farqlanadigan ikki haroratdagi tezlik konstantalari hisoblab topiladi.
Faraz etamiz, tajribalar T1 va T2-harakatlarda amalga oshirilgan bo`lsin. U holda reaksiyaning T1 ga muvofiq tezlik konstantasi teng bo`ladi:
E
k1 = pze RT1
T2- uchun esa
E
Do'stlaringiz bilan baham: |
