Batafsil bayon etilgan

Uzunlik o'lchov birliklari. 
Uzunlik o'lchov birliklari-uzunlik va masofa o'lchamini ifodalaydigan o'lchov  birliklari. 
Buyuk  alloma  Abu  Rayhon  Beruniy  o'zining  ―Qonuni  Ma'sudiy‖  asarida  uzunlik 
o'lchovlari  xususida  quyidagilarni  yozib  qoldirgan:  ―Turli  millatlar  masofalarni  belgilashdagi 
istilohlarga  qarab,  yer  yoylari  miqdorini  turlicha  bayon  qiladilar.  Gazdan  (Beruniy  davrida 
savdoda  bir  gaz  0,5  metrga  yaqin  bo'lgan)  boshqa  o'lcham  birliklari  bir  yoqda  tursin  hatto 
gazning o'zi ham turli joy aholisida turli uzunlikka ega. Ular haqidagi so'zlarni shu yerda qamrab 
aytish  qiyin,  hatto  jamlovchining  ularni  qo'lga  kiritish  imkoniyatsizdir.  Keyin  u  o'lchovlar 
zamonlar va asrlar bo'yi ularda barqaror emas va ozgina vaqtda o'zgaradi‖.
51
  
Ajdodlarimiz  juda  qadimdan  uzunlik  va  balandliklami,  dengiz  va  daryo  chuqurliklarini, 
shuningdek,  ikki  joy  orasidagi  masofani  o'lchash  usullarini  qidirishgan.  Ular  ko'p  hollarda 
uzunlik o'lchovi sifatida inson tanasining bir qismidan, don eni-yu, qil qalinligidan, shuningdek, 
biror narsa o'lchamidan yoki, ularning dag‘tasi  bo'lsa, ulaming dastalaridan foydalanishgan.   
  Shulardan misol tariqasida mamlakatimiz hududida qadimdan qo'llanilib kelingan uzunlik 
o'lchov  birliklaridan  biri-qari  (1  qari  0,5m)  ga  ulushli  va  karrali  bo'lgan  o'lchov  birliklari 
qiymatlarining  o'zaro  bog‘lanishini  ko'rsatuvchi  ma'lumotlarni  bir  joyga  to'plab,  ulaming 
qiymatlari XBT bo'yicha belgilangan. Natijada ishchi ot yoli – yu (l ishchi ot yoli = 0,5786 mm 
                                                 
50
 B. Ahmedov. Tarixdan  saboqlar. T. 1994, 17 – bet 
51
 Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. 5 t. T. 1973, 386 – bet. 

---