Batahqiq, kim zakot ila poklansa va Robbisi ismini zikr qilsa, najotga erishur

“Iyd kechasi o‘lgan kishiga fitr sadaqasi vojib bo‘ladi”: deydilar Imom Shofiiy (r.a).

Fitr sadaqasini qiymatini berish joiz. Sadaqai fitrni kofirga, murtadga, fosiqga, boyga, sog‘ bo‘lib ishlamay yurganga, ota-onasiga, bolasiga va xotiniga berib bo‘lmaydi.
Фитр садақаси ва унинг оxирги вақти
Фитр садақаси: 2 – ҳижрий санада жорий бўлган. Бошқа садақалар молдан қилинса, бу садақа киши бошидан қилинади.
Ҳанафий мазҳабида садақаи фитр вожиб ҳисобланади. У садақа Рамазондан фитр (оғиз очиқлигига) чиқиш муносабата ила берилгани учун фитр садақаси номини олган. Аллоҳ таоло "Аъло сурасининг 9 – 10 оятларида шундай марҳамат қилган":
ﻘﺪ ﺃﻔﻠﺢ ﻤﻦ ﺘﺰﻜﻰ
ﻭ ﺬﻜﺮ ﺍﺴﻢ ﺮبّه ﻔﺻﻟﻰ
"Батаҳқиқ, ким закот ила покланса ва Роббиси исмини зикр қилса, нажотга эришур".
ﻋﻦ ﻜﺜﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﺑﺪ ﺍﷲ ﻋﻦ ﺃﺑﻴﻪ ﻋﻦ ﺠﺪﻩ ﺮﺿﻰ ﺍﷲ ﻋﻧﻪ: ﺃﻦ ﺮﺴﻮﻞ ﺍﷲ ﺼﻞ ﺍﷲ ﻋﻟﻴﻪ ﻭ ﺴﻟﻡ ﺴﺌﻞ
ﻋﻦ ﻫﺬﻩ ﺍﻷﻴﺔ ﻔﻘﺎﻝ: ﻧﺯﻠﺖ ﻔﻰ ﺯﻜﺎﺓ ﺍﻠﻔﻄﺮ ﺮﻮﺍﻩ ﺍﺒﻦ ﺨﺯﻴﻤﺔ
Касир ибн Абдуллоҳдан, у отасидан, отаси бобосидан ривоят қилиди. "Расулуллоҳ (с.а.в) дан ушбу оят ҳақида сўралган эди: "Фитр садақаси ҳақида нозил бўлган" дедилар. Ибн Аббос (р.а) дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (с.а.в) фитр закотини рўзадор учун беҳуда гап сўз, хато ва камчиликларни ювадиган бўлсин ва мискинлар билан таомланиш бўлсин, деб фарз қилдилар. Ким уни намоздан олдин адо қилса, у мақбул закот бўлур, ким уни намоздан кейин адо қилса, садақалардан бир садақа бўлур. Фитр садақаси: Фитр закоти, садақа, закот сўзлари бир – бирининг ўрнига ишлатилаверилади.
Рўзадор одам рўза тутар экан, гоҳида билиб билмай турли гаплар оғзидан чиқиб кетиши, баъзи ноқулай амалларни қилиб қўйиши мумкин. Ана шу ғашликларни ювиб юбориш учун фитр садақаси жорий бўлган. Яна бир ҳикмати у мискинларга берилади ва улар таомланиб xурсанд бўлишади.
Ҳанафий мазҳаби бўйича ҳур, мусулмон киши ўзининг турар жойидан, кийимидан, уй асбобларидан, от – уловларидан, қурол – аслаҳасидан ва қулларидан ташқари нисоб миқдорига етадиган мулкка эга бўлса, унга фитр садақаси вожиб бўлади. Имом Шофиий эса ўзи ва аҳли аёлининг бир кунлик овқатидан зиёда мулкка ега кишига фитр садақасини бериш вожиб бўлади, деганлар. Лекин амалда жумҳурнинг "моли нисобга етмаганлар" ҳам беравериши керак, деган сўзи жорий бўлган. Фитр садақасини киши ўзи учун беради. Ибни Умар (р.а) шундай ривоят қилганлар.
ﻔﺮﺾ ﺮﺴﻮﻞﺍﷲ ﺼﻞ ﺍﷲ ﻋﻟﻴﻪ ﻭ ﺴﻟﻡ ﺯﻜﺎﺓ ﺍﻟﻔﻃﺮ ﻋﻟﻰ ﺍﻟﺯﻜرو ﺍﻷﻧﺚ