Baxriddinova n. M. Zaripova m. D

MA’RUZA №10 
Atmosfera havosini zaharli moddalardan tozalash 
 
10.1. Atmosfera havosida zaharli moddalar CHMM va CHMCH 
10.2. Atmosferani ifloslanishi va uni himoya choralari, gaz va changlarni nazorat qilish 
usullari(C
m 
ni va CHMMni hisoblash) 
10.3. Atmosferani ifloslanishini kamaytirishga qaratilgan tashkiliy va texnologik chora 
tadbirlari 
 
Tayanch atama va iboralar 
Vulqonlar, shamol, yong’ingarchilik, zilzila, uglevodordlar, tabiiy ifloslanish, sun’iy 
ifloslanish, antropogen omillar, ko’mir, mazut, benzin, dizel yoqilg’isi, avtotransport vositalari, 
zaharli moddalar, kanserogen moddalar, ifloslanish, zararli moddalarning ruxsat etilgan 
chegaraviy konsentrasiyasi, birdaniga maksimal RECHK, o’rtacha sutkalik RECHK, zaharli 
moddalarning sinflari va darajalari, oltingugurt oksidi, uglerod oksidi, azot oksidi, vodorotli 
sul`fid, ftor birikmalari, qo’rg’oshin birikmilari, atmosfera changlari, iqlim, tuman, smog, 
iqtisodiy zarar, korroziya, yarimo’tkazgichlar, vaksinalar va antibiotiklar, daraxtzorlar, archa, 
tolzorlar, miqroorganizmlar, terakzorlar. 
A d a b i y o t l a r 
1. 
Otaboev III., Nabiev M., Inson va biosfera. 'I'.: O’qituvchi, 1995, 320 b. 
2. 
Охрана окружающей среды. Под ред. С.Б.Белова, М.: Высшая школа, 1991, 
319 с. 
3. 
Shodimetov YU. Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T.: O’qituvchi, 1994. 
4. 
Rafiqov A.A. Geoekologik muammolar. T.: O’qituvchi, 1997, 112 b. 
5. 
Qudratov O. Sanoat ekologiyasi. T.: TT va ESI, 1999, 183 b. 
6. 
Сайдаминов С.С. Основы охраны окружащей среды Т.,1989 
Nazorat savollari 
1. 
Atmosfera havosining ifloslanish turlari va manbalari haqida ma’lumot bering. 
2. 
Atmosfera havosi tarkibidagi changlar haqida ma’lumot bering. 
3. 
Atmosfera havosining sun’iy ifloslanishi deb nimani tushunasiz? 
4. 
Atmosfera havosining ifloslanishiga energetika tarmoqlari, qishloq hamda maishiy-kommunal 
xo’jaliklari va avtotransport vositalarining ulushlari necha % ni tashkil etmoqda? 
5. 
Yoqilg’i mahsulotlari tarkibida qaysi gazlar va birikmalar bo’lishi mumkin? 
Atmosfera havosining ifloslanish holatini kuzatishni tashkil qilish, ifloslangan havo 
atmosferasi maxsus kuzatish postlarida olib boriladi, buning uchun maxsus joylar tanlab olinib, 
bu joyda havoni o'lchash qurilmalari maxsus binoga yoki avtomobilga joylashtiriladi. 
Kuzatish postlari uch xil kategoriyaga mansub bo'ladi: 
1) statsionar (turg'un) post; 
2) marshrutli post; 
3)harakatdagi post.