Baxriddinova n. M. Zaripova m. D

a
max
– qo`llanilgan adsorbent uchun adsorbsiya kattaligining maksimal qiymati, g/100g; 
B– adsorbtsiya koeffitsienti, 1/Pa; 
p– zaharli modda bug’ining bosimi, Pa, 
Quyidagi rasmda uglerod qo`sh oksidi (CO
2
) ni faollashtirilgan ko`mirga 
adsobsiyalanish izotermalari ko`rsatilgan. 

---

111 
2-rasm. Faollashtirilgan ko`mirga uglerod qo`sh oksidi (CO
2
) adsorbsiyalanish 
izotermalari. 
Ushbu rasmdan ko`rinadiki, CO
2 
gazning parsial bosimi (P) ortishi bilan, adsorbsiya 
kattaligi (a) oshib boradi. Ammo harorat oshgan sari yutib olingan gaz faollashtirilgan ko`mir 
tarkibidan ajralib chiqadi, ya`ni desorbtsiya jarayoni kuchayadi, natijada adsorbsiya kattaligi 
pasayib boradi. 
Sanoatda havo yoki gazlarni turli zaharli moddalardan tozalash maqsadida adsorbsiya 
usulidan keng qo`llaniladi. Adsorbsiya usulida ba`zi bir qimmatbaho moddalarni ushlab qolib, 
boshqa moddalarni texnologik jarayonlarga qaytarish mumkin. Odatda, erituvchi moddalar va 
ularning bug’larini ushlab qolish uchun rekuperatsion qurilmalar, ya`ni qayta ishlash 
qurilmalardan qo`llaniladi. Bunday holatlarda adsorbent sifatida faollashtirilgan ko`mirdan 
keng qo`llaniladi 
Adsorbentlar orasida faollashtirilgan ko`mir bir qator afzalliklarga ega: 
1. Faollashtirilgan ko`mir gidrofob materialdir, ya`ni namlikni o`ziga shimib olmaydi. 
2. U organik suyuqliklar bug’ini yuqori darajada yutib olish qobiliyatiga ega. 
3. Faollashtirilgan ko`mir nihoyatda mustahkam bo`lib, tarkibida zaharli modda 
qoldiqlarini ushlab qolmaydi. 
4. Desorbsiya jarayonlari o`tib bo`lgandan keyin, faollashtirilgan ko`mirni quritish va 
atmosfera havosiga sovutish mumkin. 
5. Adsorbsiya rekuperatsion qurilmalarida ishlatiladigan bunday ko`mirni 10 ming 
marotabagacha qayta ishlatish mumkin. 
Adsorbsiya rekuperatsion qurilmalarining ishlash samaradorligi (ya`ni, havo tarkibida 
erituvchi moddalarni ajratib olish darajasi) 85-95% ni tashkil etishi mumkin. Ushbu 
qurilmadan chiqayotgan havo yoki gazning har 1 m