Bazasi boshqarish

Ma’lumotlar bazasining asosiy atamalari 
Ma’lumotlar bilan amal bajarishning ilk tizimlari axborotlarni 
ishlashning an’anaviy usullariga asoslanib tuzilgan edi. Har bir 
muayyan holat uchun tashqi foydalanuvchining o‘z mantiqi ishlab 
chiqiladi. U axborot tuzilmasi, tanlash operatsiyasi, axborotni qo‘shish 
va yo‘q qilish kabi tushunchalarni o‘z ichiga oladi. Ma’lumotlar va 
dastur o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik yuzaga keladi: ma’lumotlarni 
o‘zgartirishda yo dasturni almashtirish yoki ma’lumotlarni qaytadan 
buzishga zarur bo‘ladi. 
Murakkab axborotlarni ishlab chiquvchilar duch kelgan bu va 
boshqa qiyinchiliklar ma’lumotlar bilan amal bajarish uchun 
tizimlarga nisbatan standart talablar shakllanishiga olib keldi. Asosiy 
talablardan biri - ma’lumotlarning iloji boricha mustaqilligi yoki 
axborot tuzilmasini fizik tushunchalardan alohida qilish edi. Bunda 
hamma ma’lumotlar ko‘p foydalanuvchilar kirishi mumkin bo‘lgan 
holda ba’zi standart ichki tuzilishli qilib saqlanadi. 
Quyida ma’lumotlar bazasining asosiy tushuncha va ta’riflarini 
keltirib o‘tamiz.
Ma’lumotlar bazasi (MB) ingl: database (DB) рус: база данных 
(БД) 
1. Elektron hisoblash mashinalari yordamida qidirib topilishi va qayta 
ishlanishi mumkin bo‘lgan tarzda tartibga solingan ma’lumotlar 
to‘plami (masalan: maqolalar, hisob-kitob). 2. Aniq qoidalar asosida 
tashkil qilingan va amaliy dasturlarga bog‘liq bo‘lmagan ma’lumotlar 
to‘plami. Bu qoidalar ma’lumotlarni ta’riflash, saqlash va joyining 
o‘zgarishiga oid umumiy tamoyillarni nazarda tutadi. Ma’lumotlar 
bazasi (MB) etarlicha to‘la, to‘g‘ri tashkil qilinishi, hozirgi kunga 
doimo mos kelishi va foydalanish uchun qulay bo‘lishi lozim. Bu 
ma’lumotlar bir-biriga zid bo‘lmasligi zarur. Ma’lumotlarni tahrirlash, 
to‘latish va yo‘qotib tashlash 

---

11