Berdaq atindag`i Qaraqalpaq Ma`mleketlik Universiteti Ximiya-texnologiya fakulteti Ximiya texnologiya qa`niygeliginin` 3s-kurs studenti Kuljanov Zaripbaydin` Ximiyaliq o’ndiris energotexnologiya pa`ninen tayarlag`an o’z betinshe jumisi prezentaciyasi
Tema: Kalsiynaciyalang’an soda islep shig’ariwda to’men sortli galit tiykarinda distilerdin’ esabi menen distilyaciya bo’liminin’ toliq issiliq texnikaliq esabi 1. Galit haqqinda uliwma mag’liwmatlar. 2. Soda sanaatinda to’men sortli galitten paydalaniw. Tas duzi galit haqqinda uliwma mag’liwmatlar Tas duzi, as duzi, galit- jer ju’zindegi en’ ken’ tarqalg’an minerallardan biri esaplanadi. Ximiyaliq formulasi - NaCl. Kub singoniyada kristallanadi. Ta’biyatda tu’rli u’lkenlikdegi danadar krisstall agregatlar halinda ushiraydi. Taza halda ren’siz ha’m tiniq, biraq ko’binshe gil, organikaliq zatlar, temir oksidi ha’m basqalar menen aralaspasi ku’lren’, qizil, fiolet ren’de boladi. Shisha siyaqli jiltiraq, qattilig’i 2, tig’izlig’i 2,2 g/sm3. Suwda an’sat eriydi. Tiykarinan xaliq xojalig’inda, sannatda ha’m kalsiynaciyalang’an soda islep shig’ariwda qollaniladi. Galit soda islep shig’ariwda tiykarinan karbonlaw bo’liminde qollaniladi. Karbonlaw amoniylesken namokabqa karbonat angidrid gazin juttiriw arqali baradi. Galit soda islep shig’ariwda tiykarinan karbonlaw bo’liminde qollaniladi. Karbonlaw amoniylesken namokabqa karbonat angidrid gazin juttiriw arqali baradi. Ammoniy gidrokarbonat siltili ortaliqta NaCl menen almasiniw reaksiyasina kirisedi, bunda ammoniy gidrokarbonatqa salistirg’anda kem eriytug’in natriy gidrokarbonat payda boladi. Karbonizaciya reaksiyasi qaytar ha’m endotermik bolip esaplanadi. Natriy xloridtin’ natriy gidro-karbonatqa konversiyalaniwinin’ ten’ salmaqliliq da’rejesi temperatura ha’m ta’sirlesiwshi zatlar temperaturasi qa’nshelli pa’s bolsa, konversiyalaniw sonshaliq u’lken boladi. Karbonizaciya reaksiyasi qaytar ha’m endotermik bolip esaplanadi. Natriy xloridtin’ natriy gidro-karbonatqa konversiyalaniwinin’ ten’ salmaqliliq da’rejesi temperatura ha’m ta’sirlesiwshi zatlar temperaturasi qa’nshelli pa’s bolsa, konversiyalaniw sonshaliq u’lken boladi. Soda sanaatinda konversiyalaw da’rejesi natriy yaki ammoniyden paydalaniw koefficienti dep ju’ritledi ha’m to’mendegi ten’lemeler boyinsha esaplanadi: Bul jerde: [ ], [ ], ],[ ] natriy gidrokarbonat sho’kpesi u’stindegi eritpe quramindag’i ionlar konsentrasiyai, g-ekv/l Natriy ha’m ammoniyden paydalaniw koefficienti eritpedegi to’mendegi baslang’ish komponentler mug’darina baylanisli: Natriy ha’m ammoniyden paydalaniw koefficienti eritpedegi to’mendegi baslang’ish komponentler mug’darina baylanisli: Natriy xloridi bikarbonatqa, sonday-aq oni sodag’a konversiyalaniw da’rejesinin’ maksimal ma’nisine jetkiziwde joqaridag’I salistirmani tuwri tan’law ushin NaCl-NH 4 HCO 3 -NaHCO 3 -H 2O sistemasindag’I duzlar eriwshen’ligin biliw lazim. Bul quramali sistema P.P. Fedotev, A.P. Belopolskiy, I.N. Shokin ha’m basqalar ta’repinen u’yrenilgen.
o’z –ara sistemanin’ 25 C da eriwshen’lik diagrammasi
Soda zavodlarinda karbonizaciya temperaturasi 24-28 bolg’anda NaCldin’ NaHCO 3 konversiyasi 75-76% ti quraydi. Sonday qilip, soda islep shig’ariw ushin kiritilgen baslang’ish as duzinin’ 25% mug’dari kalsiy xlorid eritpesi menen jog’atiladi. Soda zavodlarinda karbonizaciya temperaturasi 24-28 bolg’anda NaCldin’ NaHCO 3 konversiyasi 75-76% ti quraydi. Sonday qilip, soda islep shig’ariw ushin kiritilgen baslang’ish as duzinin’ 25% mug’dari kalsiy xlorid eritpesi menen jog’atiladi. UNa din’ maksimal ma’nisine erisiw ushin namokabqa ammiak penen qatti natriy xlorid duzin qosiw kerek. Natriy xlorid karbonizaciya ha’m NaHCO 3 sho’kpege tu’siwi processinde eriydi ha’m payda bolg’an eritpede xlor ionlarinin’ konsentraciyasi optimal ma’niske shekem asadi. Texnikaliq natriy xlorid quraminda kalsiy ha’m magniy ionlar aralaspasi barlig’i ushin bul duzdi tek tazalap qosiw mu’mkin. Duzdi tazalaw ekonomikaliq ta’repten paydali emes.
Galit quramindag’i ha’m ditsiler suyiqliq normasina baylanisli halda duz eritpesin maksimal tindiriw da’rejesin aniqlaw nomogrammasi.
Baslang’ish zatlardin’ konsentraciyasi artiwi menen sho’ktirilgen NaHCO 3 tin’ mug’dari artip baradi. Sonin’ ushin soda islep shig’ariwda namokab NaCl boyinsha maksimal konsentraciya menen tayarlaniwina ha’reket qilinadi. Bundan tisqari, Tazalawda ha’m absorbsiyada processinde NaCl konsentraciyasi kemeyiwine jol qoymaydi. Baslang’ish zatlardin’ konsentraciyasi artiwi menen sho’ktirilgen NaHCO 3 tin’ mug’dari artip baradi. Sonin’ ushin soda islep shig’ariwda namokab NaCl boyinsha maksimal konsentraciya menen tayarlaniwina ha’reket qilinadi. Bundan tisqari, Tazalawda ha’m absorbsiyada processinde NaCl konsentraciyasi kemeyiwine jol qoymaydi. Eritpede ammiaktin’ konsentrasiyasi sho’kpege tu’sip atirg’an NH4 HCO 3 mug’dari menen shegaralang’an. 30 C temperaturada uliwmaliq ammiaktin’ uliwma xlorg’a salistirmasi birge ten’. Paydalang’an a’debiyatlar 1. Атақузиев Т.А., Якубов Ш.А. Ноорганик моддалар кимѐвий технологияси. Ўқитувчи. Тошкент. 2008.-240б. 2. Ахметов Т.Г. Химическая технология неорганических веществ.М. Высшая школа.2002.-288б. 3. Крашенинников С.А. Технология соды. М.: Химия, 1988-172б. 4. Зайцев И.Д., Ткач Г.А., Стоев Н.Д. Производство соды. М.: Химия, 1986.-165б. 5. Варламов М.Л., Беньковский С.В. Производство кальцинированной соды и поташа при комплексной переработке нефелинового сырья. М.: Химия, 1977.-190б. 6. Лойнер А.И., Еремин Н.И. Производство глинозема. М.: Металлургия, 1978.-118б. 7. www.texnologiy.ru 8. nttp//www.iconstel/net
Do'stlaringiz bilan baham: |
