Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiyot fakulteti «moliya» kafedrasi
O`zbekiston Respublikasida inflyatsiyaning asosiy ko`rsatkichlari, 2010-2013
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida inflyatsiyani yuzaga kelish shakllar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Inflyatsiyaning tashqi omillariga jahon iqtisodiyotida bo`lgan inqirozlar
- 3.2 Iqtisodiyotni barqarorlashtirishda pul - kredit inflyatsiyasining o`ziga xos xususiyatlari
- O`zbekiston Respublikasida inflyatsiyaning asosiy ko`rsatkichlari, 1998- 2013 yy. (o`tgan yilning mos davriga nisbatan baholarning o`sishi, %) jadval 3
- Baholar va inflyatsiya.
O`zbekiston Respublikasida inflyatsiyaning asosiy ko`rsatkichlari, 2010-2013 y. (o`tgan yilning mos davriga nisbatan baholarning o`sishi, %) Yillar
Iste`mol baholar indeksi (IBI), jamlangan Oziq-ovqat tovarlari Nooziq-ovqat tovarlari Xizmatlar 2010 24,9
18,9 36,6
47,1 2011
27,4 27,9
21,1 36,9
2012 27,6
28,0 19,3
41,3 2013
10,3 5,4
13,9 30,9
49
2012 yilda O`zR MB tomonidan respublikada qat`iy pul-kredit siyosatining amalga oshirilishi natijasida iste`mol sohasida narxlarning umumiy o`sish sur`ati 0,5% ni tashkil qildi. Umumiy inflyatsiya darajasiga pullik xizmatlar narxlari (20,5% dan 15,5% ga) va nooziq-ovqat tovarlari narxlari (6,3% dan 3,6% ga) o`sish sur`atlarining pasayishi ma`lum darajada ta`sir ko`rsatdi. Oziq-ovqat mahsulotlariga narxlarning pasayishi tendentsiyasi saqlanib qoldi. O`zbekiston Respublikasi iqtisodiyotidagi inflyatsiya jarayonlarining omilli tahlili 2012 yilda inflyatsiya darajasiga xarajatlar inflyatsiyaning (2,1% daraja) va uy-joy kommunal xizmatlari tarifining (4,5% daraja) oshganligi ta`sir qilganini ko`rsatdi. 2012 yilda talab inflyatsiyasidan taklif inflyatsiyasining oshib ketishi qayd etildi: sanoat mahsuloti ishlab chiqaruvchilarning ulgurji baholari o`rtacha oylik hisobida 1,8% ga, iste`mol baholari esa 0,03% ga o`sdi. Sanoat mahsuloti ishlab chiqaruvchilarning ulgurji baholari omillarining tahlili ko`rsatishicha, 2012 yilda real sektorda inflyatsiya darajasiga energiya manbalari baholarining (43,3%), ish haqining (20,3%) va transport xarajatlarining (14,0%) oshishi ta`sir qilgan. Bugungi kunda sanoat tarmog`ida YaIMning 17% ga yaqini ishlab chiqarilmoqda. Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiyotning asosiy tarmoqlaridan sanalgan sanoat tarmog`ini iqtisodiy rivojlantirish uchun sanoat markazlari va hududiy joylashtirishni yanada takomillashtirish muhim ahamiyatga ega. Buning uchun quyidagi yo`nalishlarga e`tiborni kuchaytirish zarur: kelgusida sanoat
tarmoqlarini ijtimoiy–iqtisodiy rivojlantirish imkoniyatlarini belgilash; respublika viloyatlarining tabiiy va ijtimoiy-iqtisodiy ixtisoslashuvi xususiyatlarini hisobga olgan holda sanoatda ishlab chiqarish majmuini rivojlantirish; sanoat uzellari va markazlarini tumanlarda, tuman markazlarida, kichik shaharlarda ishlab chiqarishning xududiy majmuini tashkil etish va uning rivojlanishini doimo ta`minlash va hokazolar. 50
Milliy valyuta kursining kelib chiqishi mamlakat iqtisodiy faoliyati muhim va ajralmas tarkibiy qismi bo`lgan savdoni rivojlantirish bilan bog`liq. Milliy valyuta kursi xalqaro savdoni rivojlanishiga ta`sir ko`rsatishi bilan ichki iqtisodiyotga ham ta`sir ko`rsatadi. Bunga sabab, milliy valyuta kursining xolati bilan mamlakat iqtisodiyotining barcha soxalarining holati o`rtasidagi o`zaro bog`liqligidir. Milliy valyutaning xarid qilish quvvatini pasayishiga va kursining pasayishi an`anasiga ega bo`lishiga sabab bo`ladi. Milliy valyuta kursi dinamikasini inflyatsiya darajasi bilan o`zaro bog`liqligi import baholari orasida kursni hisoblashda namoyon bo`ladi. Jahon bozori narxlari o`zida baynalminal qiymatining puldagi ifodasini aks ettiradi. Import baholari xam milliy valyuta kursini o`zgarishi bilan bog`liq. Ichki savdoda va eksportda ulgurji sotish xajmi yuqori bo`lgan mamlakatda, shu jumladan sanoati rivojlangan mamlakatlarda ulgurji baholar indeksi qabul qilingan va qo`llaniladi. Boshqa mamlakatlarda esa, bu indeksga ko`pgina eksport qilinadigan tovarlar kamayadi. Inflyatsiyaning holatiga ta`sir etuvchi muhim indikatorlardan biri – bu muomaladagi pul massasi (money supply) hisoblanadi. Inflyatsiya nafaqat milliy valyuta kursiga, balki aholi bandligiga ham o`z ta`sirini o`tkazadi. Misol uchun, 1958 yilda angliyalik iqtisodchi A.Fillips talab inflyatsiyasining grafik modelini taqdim etdi, va quyidagi xulosaga keldi: (Fillips egri chizig`i). Aholi ish xaqi va nobandligi darajalari stavkalarining o`zgarishi, xususan, butun aholidan (Angliyada) 2,5-3 % ishsiz qolishi narxlarning va ish xaqining o`sishini sekinlashtiradi. A. Fillips nazariyasiga tayangan holda, R. Lipsi quyidagi fikrni oldinga surdi: «Inflyatsiya darajasi qanchalik yuqori bo`lsa, ishsizlik darajasi shunchalik past bo`ladi». Hozirgi kunda xam, bir qator rivojlangan mamlakatlarda xukumat tomonidan ishsizlik darajasi yuqori deb baholansa, ushbu ko`rsatkichni tushirish uchun talabni rag`batlantiruvchi byudjet va pul-kredit bo`yicha barcha chora-tadbirlar amalga oshiriladi. Bu esa, o`z navbatida ishlab chiqarishning kengayishiga va yangi ish o`rinlarini barpo etilishiga sabab bo`ladi. Mazkur davrda ishsizlik normasi tushadi, 51
ammo, bunga parallel ravishda inflyatsiyaning o`sish sur`atlari tezlashadi. Bunday manipulyatsiyaning o`sish sur`atlari tezlashadi. Buday manipulyatsiyaviy chora- tadbirlar mamlakat iqtisodiyotiga tushadigan og`irliklarni kuchaytirib, krizis holatdiga olib kelishi tabiydir. Mabodo, ushbu iqtisodiy nuqsonlarga yo`l qo`yilgan takdirda, xukumat tomonidan kreditga cheklovlar qo`yiladi, mamlakat byudjetidagi xarajatlar qisqartiriladi va hokazo. Ushbu xolda, narxlar tushib, ishsizlik darajasi ko`tariladi. Shuning uchun xam, ko`pgina davlatlar iqtisodiyotni boshqaruv instrumenti bo`lmish pul-kredit siyosatini, uning effektivligini «protektsionizm» siyosatini qo`llagan xolda ish yuritadilar.
(xom-ashyo, yoqilg`i, valyuta bo`yicha) davlatning valyuta siyosati, davlatning boshqa davlatlar bilan bo`ladigan noqonuniy operatsiyalar va boshqalar kiradi. Ijtimoiy ishlab chiqarish rivojlanishida yuzaga keluvchi disproportsiyalar sababli tovarlar va xizmatlar bahosining umumiy yoki to`xtovsiz o`sishi va natijada pul muomalasi qonunining buzilishi, oqibatida pul birligining qadrsizlanishi inflyatsiyani keltirib chiqaradi. Inflyatsiya quyidagi shakllarda namoyon bo`ladi: a) tovar va xizmatlar bahosining uzluksiz va tartibsiz o`sib borishi natijasida pulning qadrsizlanishi va uning sotib olish qobiliyatining tushib borishi; b) Chet el valyutasiga nisbatan milliy valyuta kursining tushib ketishi; v) Milliy pul birligida oltin narxining oshib borishi va boshqalar. Xalqaro amaliyotda bozorda tovarlar va xizmatlar bahosining o`sib borishiga qarab inflyatsiyani bir necha turlarga bo`lish mumkin: --- sudraluvchi inflyatsiya. Baholarning o`rtacha yillik o`sishi 5-10 % dan oshmaydi. Inflyatsiyaning bu turi ko`proq rivojlangan mamlakatlarga xos bo`lib, mamlakat iqtisodiy rivojlanish darajasiga qarab baholar oshishi 3-4 % atrofida ham bo`lishi mumkin. Bu inflyatsiya, aksincha ishlab chiqarishni yanada rivojlantirishni rag`batlantiruvchi omil sifatida namoyon bo`lishi mumkin. Pulning qiymati barqarorligidagi o`zgarish sezilmasligi mumkin: 52
--- shiddatli inflyatsiya. Baholarning o`rtacha yillik o`sishi 10-100% (ba`zida 200% gacha) bo`lishi mumkin. Inflyatsiyaning bu turi rivojlanayotgan mamlakatlarda ko`proq uchraydi; --- giperinflyatsiya.Baholarning o`sish sur`atlari yiliga 200%dan oshib ketadi. Bu inflyatsiya mamlakatlar iqtisodiy rivojlanishining inqirozli davriga mos keladi va u iqtisodiyot tarkibiy qismlarini o`zgarishi bilan bog`liq. Hozirgi kunlarda Xalqaro Valyuta Fondi har qanday rivojlanish fazasiga ega bo`lgan mamlakatda baholar oyiga 50 % dan oshgan holatni giperinflyatsiya deb qabul qilgan. Giperinflyatsiya davrida milliy valyuta kursi xarid pariteti tushib ketadi, baholar kun sayin oshib boradi va baholar bilan ish xaqi o`rtasidagi farq juda yuqori bo`ladi. Aholining yashash sharoiti qiyinlashadi, korxonalar faoliyati yomonlashadi. Xo`jalik faoliyati, bozor faoliyatida naturallashuv avj oladi. Inflyatsiyaning kelib chiqish sabablariga qarab uning ikki toifasini ko`rastish mumkin: talab inflyatsiyasi va ishlab chiqarish bilan bog`liq inflyatsiya (taklif inflyatsiyasi). Talab inflyatsiyasi. Inflyatsiyaning bu an`anaviy turi talab oshib ketganda yuzaga keladi. Ishlab chiqarish soxasi aholining talabini to`liq qondira olmaydi, taklifga nisbatan talab oshib ketadi. Natijada tovarlar bahosi o`sadi. Kam miqdordagi tovarlarga ko`p miqdorda pul massasi to`g`ri keladi.Talab inflyatsiyaning vujudga kelishi sabablari quydagicha: davlat qarzlarining o`sishi («defolt»ga olib kelish ehtimoli mavjud) va byudjet defitsitining mavjudligi; xarbiy texnika sotib olish va boshqa xarbiy xarajatlarni qoplash bilan bog`liq bo`lgan jarayonlar; chet el valyutasining mamlakatga kirib kelishi va uning milliy valyutaga almashinuvi natijasida, muomalada pul massasi ortib boradi, milliy valyutaga nisbatan chet el valyutasining qadri oshadi; xalq xo`jaligiga ortiqcha kreditlar berish natijasida muomalada kredit bilan bog`liq muomala vositalari yuzaga keladi. Bular tovar va xizmatlarga bo`lgan talabni oshiradi; 53
xalq xo`jaligining etakchi tarmoqlarini keragidan ortiqcha investitsiyalash ham, qo`shimcha pul ekvivalentlarini chiqarishga olib keladi. Taklif inflyatsiyasi. Mazkur inflyatsiya doimiy ravihda ishlab chiarish infratuzilmasi bilan bog`liq bo`ladi. Bu inflyatsiyaning sabablari quyidagilar bo`lishi mumkin: har xil jarayonlar va tarkibiy o`zgarishlar tufayli mehnat unumdorligining pasayishi natijasida mahsulot ishlab chiqarishga ketgan xarajatlar oshishi; har xil turdagi innovatsion xizmat turlari paydo bo`ladi va ishlab chiqarishga nisbatan ham mehnat unumdorligida yuqori ish xaqi olishga imkoniyat tug`iladi. Natijada, tovar va xizmatlarga bo`lgan baho oshib boradi; aholini sotsial jihatdan himoyalash maqsadida ish xaqining oshishi. Inflyatsiyaning o`sishi sur`atlari quyidagicha hisoblanadi: Joriy yil baholar indeksi–iste`mol tovarlari bazis davr baho indeksi Inflyatsiya sur`ati = ----------------------------------------------------- x 100 % Iste`mol tovarlari bazis davr baho indeksi
Yuqoridagi formuladan ko`rinib turibdiki, inflyatsiya sur`atini prognozlashtirish va uning foizi ekvivalenti darajasini bilish uchun joriy yil baholar indeksidan iste`mol tovarlari bazis davr baho indeksini ayirib, sunga olingan natijani iste`mol tovarlari bazis davr baho indeksiga bo`lib, 100 % ga ko`paytirgan taqdirimizdagana inflyatsiya sur`atining real natijasi kelib chiqadi. Hosil bo`lgan yakuniy natijadan mamlakat milliy valyuta kursini himoyalash borasida xukumatning ma`sul idoralari, xususan, Moliya Vazirligi, Iqtisodiyot Vazirligi, Markaziy Bank tomonidan bir qator protektsionistik loyihalar ishlab chiqiladi. Quyidagi jadvalda bozor iqtisodiyotiga o`tish sharoitida o`z faoliyatlarini yuritayotgan mamlaktlarda inflyatsiya dinamikasi (bazis davrga nisbatan mamlakatda iste`mol va chakana narxlarining o`sishi darajasi, foizlarda (%)).
54
3.2 Iqtisodiyotni barqarorlashtirishda pul - kredit inflyatsiyasining o`ziga xos xususiyatlari O`zbekiston Respublikasida milliy valyutani to`lov balansining joriy operatsiyalarga bo`lishi bo`yicha xorijiy valyutalarga erkin almashtirishni joriy qilinganligi milliy valyutaning almashuv kursidan pul siyosatining indikatori sifatida foydalanish imkonini beradi. Bizning fikrimizcha, Respublika markaziy bankining so`mning almashuv kursiga bevosita ta`sir etishi imkonining mavjudligiga va bundan buyon kurs siyosatini bozor tamoyillari asosida amalga oshirilishi almashuv kursidan monetor indikator sifatida foydalanishning maqsadga muvofiqligini belgilaydi. Inflyatsiya darajasidan maqsadli ko`rsatkich sifatida foydalanish amaliyotda mavjud bo`lgan xodisalardan biridir. Masalan: Kanada, Yangi Zellandiya, Avstraliya, Finlyandiya, Ispaniya davlatlarida inflyatsiyadan oraliq nishon sifatida foydalaniladi. Bunda mamlakatlarning o`zaro farq qiladigan jihati shundaki, birinchidan, ayrim mamlakatlar inflyatsiyadan qisqa muddatli vaqt oraliqlarida, ayrimlari esa uzoq muddat mobaynida maqsadli ko`rsatkich sifatidan foydalaniladi; ikkinchidan, ayrim davlatlar darajasini olishdi, ayrimlari esa, ma`lum yo`lakcha shaklida inflyatsiyadan maqsadli ko`rsatkich sifatida foydalanish. Empirk izlanishlar natijasi shuni ko`rsatadiki, inflyatsiyadan maqsadli ko`rsatkich sifatida foydalanilgan davlatlarining sezilarli qismda bu ko`rsatkich inflyatsiya sur`atlarini pasaytirishni rag`batlantirish maqsadida qo`llaniladi. Aynan, kanada va Yangi Zelandiyada inflyatsiya ko`rsatkichidan ana shu maqsadda foydalanishdi va belgilangan ko`rsatkichga erishish maqsadida Kanadada bir yarim yil, Yangi Zelandiyada esa bir yil muddat belgilab olindi. Har ikkala mamlakatda belgilangan muddat mobaynida inflyatsiyaning belgilangan darajasiga erishildi. Fikrimizcha, inflyatsiyadan maqsadli ko`rsatkich sifatida foydalanish uchun asosan ikki shart – sharoit mavjud bo`lishi lozim. Birinchidan, soliq – byudjet siyosati pul – kredit siyosatiga ustun darajada ta`sir ko`rsatmasligi lozim. Ikkinchidan, Markaziy bank almashuv kursi yoki pul massasining o`sishi
55
ko`rsatkichdan asosiy indikator sifatida foydalanmasligi lozim. Ayniqsa, milliy valyutaning almashuv kursi va inflyatsiya ko`rsatkich indikator sifatida bir – birini inkor qiluvchi kotegoriyalardir.
O`zbekiston Respublikasida milliy iqtisodiyot rivojlantirishning hozirgi holatida inflyatsiyadan maqsadli ko`rsatkich sifatida foydalanish uchun etarli shart – sharoit mavjud emas ya`ni, birinchidan, Markaziy bank kreditlaridan hukumat xarajatlarini moliyalashtirish maqsadida faol tarzda foydalanmoqda; ikkinchidan, mamlakat iste`mol bozorida asosiy tovar pozitsiyalari bo`yicha baholarning sezilarli tarzda o`sishi kuzatilmoqda. Ushbu holatlar Markaziy bankka inflyatsiyani belgilangan darajasiga erishish imkonini bermaydi. Iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirishning ustuvor vazifalari iqtisodiyotni erkinlashtirish, davlat boshqaruvchilik funktsiyasini qisqartirish va uning iqtisodiyotga aralashuvini cheklashdan iborat. Shu bilan birgalikda malmakatda ishlab chiqarishni shakllantirish va rivojlantirish, byudjet - soliq siyosati yaxlitligini ta`minlash, byuddjet taqchilligini tartibga solish kabi vazifalarni amalga oshirish uchun,avvalo, pul - kredit siyosatini to`g`ri, oqilona ishlab chiqarish va massasining o`sishi, milliy valyutaning almashuv kursi, inflyatsiya darajasi ko`rsatkichlardan faol tarzda foydalanilmoqda.
M.Fridmen, M.Shvarts kabi monetarizining taniqli namoyondalari monetor indiktor sifatida pul massaning o`sish ko`rsatkichidan foydalanishni tashkil qilganlar.
Bozor munosabatlariga o`tayotgan davlatlar, shu jumladan, Markaziy va Sharqiy evropa davlatlarida orqali nishon sifatida milliy valyutaning almashuv kursi ko`rsatkichlardan pul siyosatining indikatori sifatida foydalanish hollari bir necha bor kuzatiladi. Milliy valyutaning almashuv kursidan indikator sifatida foydalanishning afzalligini isbotlovchi muhim dalillardan biri shundaki, iqtisodiy islohatlarning boshlanishi davrlarda pullarga bo`lgan talabning nihoyatda nobarqarorligi pul massasi, inflyatsiya kabi kategoriyalardan maqsadli ko`rsatkich sifatida foydalanish imkonini bermaydi.
56
O`zbekiston Respublikasida inflyatsiyaning asosiy ko`rsatkichlari, 1998- 2013 yy. (o`tgan yilning mos davriga nisbatan baholarning o`sishi, %) jadval 3 Yillar
Iste`mol baholar indeksi (IBI), jamlangan Oziq-ovqat tovarlari Nooziq-ovqat tovarlari Xizmatlar 1998 249,5
252,7 185,0
465,2 1999
54,0 99,3
31,9 100,9
2000 58,8
55,2 65,1
71,4 2006
17,9 12,6
18,8 52,6
2007 29,1
25,6 33,7
43,8 2008
24,9 18,9
36,6 47,1
2009 27,4
27,9 21,1
36,9 2010
27,6 28,0
19,3 41,3
2011 10,3
5,4 13,9
30,9 2012
12,4 8,5
15,6 30,1
2013 0,7
-6,4 7,2
26,6
Qat`iy belgilangan almashuv kursini joriy qilish ma`lum darajada inflyatsiyani jilovlab turish imkonini beradi, ammo uning moslashuvgan bo`lmaganligi sababli, inflyatsiyani pasayish sur`atlari sekin kechadi. Agar mamlakatda belgilangan nominal almashuv kursi mavjud bo`lgan sharoitda inflyatsiya darajasi savdo sheriklari bo`lgan mamlakatlardagiga nisbatan yuqori bo`lsa, u holda bu mamlakat valyutasining real almashuv kursi oshadi. Bunday sharoitda unumdorligini tegishli ravishda oshmasligi mamlakat korxonalari tashqi raqobatbardoshligiga jiddiy putur etkazadi va iqtisodiy o`sishni jilovlaydi. Halqaro amaliyotda aynan shunday bir nechta mamlakatlarda kuzatiladi. Masalan, 1996 yilning oxirida Chexiya respublikasida iqtisodiy o`sish sur`atlarining pasayishi kuzatiladi. Bu holatning sabablari tahlil qilinganda shu narsa ma`lum bo`ldiki, mamlakatda real ish
57
hakining o`sish sur`atlaridan yuqori bo`lgan mamlakatning eksport sohasida turg`unlik alomatlari paydo bo`ldi.
Odatda, eksport sohasida hukumati tomonidan milliy valyutaning almashuv kursini deval`vatsiya qilinishiga olib keladi. Ammo inflyatsiyani kuchaytiruvchi manbadir.
Makroiqtisodiy barqarorlikka erishilgan paytda suzib yuruvchi almashuv kursi markaziy bankka, mamlakatning xo`jalik sub`ektlariga ichki va tashqi iqtisodiy sharoitlar natijasida favqulodda yuzaga keladigan o`zgarishlarga moslashish imkonini berishi mumkin. Bundan tashqari, suzib yuruvchi almashuv kurslari mamlakatga xorijiy kapitallarni oqib kelishini kuchaytirish mumkin, buning natijasida esa milliy valyutaning almashuv kursi ko`tariladi, va bu holat, uning kursini ma`lum darajada foydalan almashuv, kursidan orqali nishon sifatida foydalanmaslik (kursning o`zgarishiga befarq munosabatda bo`lish) inflyatsiya jarayonlarinii kuchayib ketishiga olib kelishi ham mumkin.
Bayon qilingan fikr-mulohazalarga asoslangan holda quydagi xulosani shakllantirish mumkin: suzib yuruvchi valyuta kursi rejimida inflyatsiyaning o`sishi real almashuv kursining oshirishiga olib kelishi mumkin, bu esa, mamlakat korxonalarininng eksport salohiyatiga salbiy ta`sir ko`rsatadi. Shu sababli, milliy valyuta kursiga nisbatan mezilarli taziq yuzaga kelsa, u holda milliy valyutani vaqti - vaqti Bilan deval`vatsiya qilib turish lozim. Agar mamlakatda milliy valyuta kursiga nisbatan valyuta yo`lakchasi joriy qilingan bo`lsa, u holda milliy valyutaning yo`lakchada tebranish diapazonini kengaytirish lozim.
respublikada qat`iy pul-kredit siyosatining amalga oshirilishi o`rtacha oylik inflyatsiya darajasining 0,7% dan – 0,1%ga kamayishiga sabab bo`ldi. (jadvallar). Mazkur davr moboynida inflyatsiyaning umumiy hajmiga pullik xizmatlarga tariflarning pasayishi, nooziq – ovqat mahsulotlariga narxlarning pasayishi ta`sir qildi. Oxirgi yillarda birinchi marotaba oziq ovqat mahsulotlariga narxlarning pasayishi kuzatildi(-4,4%)
58
2012 – 2013 yillar birinchi choragida inflyatsiya darajasi. (baholarning o`sishi, %) jadval 4
O`rtacha oylik daraja O`tgan yilning dekabr` oyiga nisbatan 07/I-II
08/I-II 07/I-II
08/I-II IBI
0,7 -0,1
4,2 -0,8
Oziq-ovqat tovarlari 0,4
-0,7 2,5
-4,4 Nooziq-ovqat tovarlari 0,8 0,4
5,0 2,4
Xizmatlar 1,8
1,6 11,4
10,0
Hududlar miqyosida iste`mol narxlari indeksining o`sishi birgina Samarqand viloyatida (0,04%) qolgan barcha viloyatlarda esa pasayishi kuzatildi Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling