Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti

Grafik elementlarni siljitilishi 
Hamma elemenlarni bir vaqtda siljitish uchun "стрелка" asbobidan foydalanmiz. 
Avval bir marta sichqoncha yordamida chertilib obyektlarni chizigini ajratamiz. 
Agarda chizigi ajratilmagan bo’lsa u holda siljitilish urniga obyektni shakli uzgaradi 
va uni siljitalmysiz. Agarda bir-nechta obyektlar ajratilgan bo’lsa u holda kerak 
bo’lmagan obyektlarda ajratishni bekor qilib keraklisin qoldirib amalni bajarishingiz 
mumkin.  
Klaviaturani yunalish tugmalarini foydalanib obyektlarni 1 piksel masofaga 
siljitish mumkin.Agarda bu amallarni Shift tugmasi bilan birgalikda ishlatsangiz 8 
pikselga siljitailadi.  
Obyektni belgili joyga siljitish uchun inspektordan foydalaning. Inspektor 
oynasidan siljitilishi kerak joyni qiymati kiritiladi. (windows->inspector)  
Agarda ajratilgan zalivkani ekkinchi zalivka ustida siljitsangiz, va keyin 
ajratishni bekor qilsangiz,rasmni ustida joylashgan qismi kesilib tushadi. Bu oddiy 
rasm chizish dasturlariga uxshash bo’ladi. 
Zalivka ustidan chiziq chizyatganingizni tushinish uchun 
chiziq chizamiz va bizning kutganimizday chiziq zalivkani ekkiga 
bulib zalivka bilan qo’shilmaydi. Flashda ,chiziqlar zalivka bilan 
qo’shilgandan keyin belgili bitta nuqtada bulinadi, natijada chiziq 
uchta qismga bulinadi, bularni keltirilgan rasmda ko’rishimiz mumkin. Chiziq 
bulimlaridan bittasini boshqasiga bogliq bo’lmagan holda shaklini o’zgartirish, 
siljitish amallarini bajarish mumkin.  
 

 
95 
1.Zalivka  
2.zalivka ustiga chizilgan chiziq  
3.Ekkita ergi va uchta kesma chiziq bilan zalivkani qo’shish natijasida paydo bo’lgan.  
Biriktirish va bo’lish (connection and segmentation) dasturlardagi kesish va 
qo’yish ( join и cut) amallarida farqi yoq. Bir xil egrichiziqlar biriktirilganda 
qo’shilib ketadi. Har xil rangdagilari esa alohida bo’ladi. Bu imkoniyatlarini nahob 
yaratganda foydalansa bo’ladi, kesich natijasida boshqa obyektlarni olish uchun 
ishlatiladi. Masalan, qizail kvadraddagi bargni kesish natijasida oldik: Avval qizil 
rangli kvadrad yaratildi, keyin guruhlanmaganini barg 
rasmini olib qizil kvadradga qoyamiz. Keyin bargdan 
ajratishni bekor qilamiz va qora rangli bargni suramiz. 
Qizil kvadradda esa kesilgan barg urni qoladi.  
egrichiziqlarni guruhga qo’shish natijasida biriktirish 
va bo’lish (connection and segmentation)amallari 
bajarilmaydi.  
Zalivka artibutlarini va chiziqlarni nusqasini olish 
Chiziqlarni va zalivka atributlarini yani qalinligi,rangi,gradientilaridan nusqa 
olish uchun   siyoqdon,pipetkava zalivkali chelekdan foydalaniladi. Tayor elemendan 
atributlarini nusqasini oling va pipetka yordamida va zalivkali chelak va 
siyoqdonlardan foydalanib element ustiga tashlang.  
Chiqiqni yoki zalivkani atributlarini o’zgartirish uchun:  
1  Tayor elementni atributlarini nusqasini olish uchun, pipetkani tanlang va nusqa 
qoyiladigan chiziqga yaki zalivkaga sichqoncha bilan cherting... 
 
 
Pipetka yordamida chiziqga chertganigizda, asbob avtomat tarizda siyoqdonga 
uzgaradi.Zalivka sohasiga chertilganbo’lsa pipetka  chelakga uzgaradi. Olingan 
nusqa chiziqga yoki zalivkaga qoyilish uchun yana bir marta chertiladi. 
 
 
2  Rangni yaki qalinligini o’zgartirish uchun (nusqadan boshqa),asboblar panelidan 
menudan  Рисование tanlanadi 
3  Atributi berilishi kerak bo’lgan chiziqga yoki zalivkaga berish uchun bir marta 
chertiladi. 
Siyoqdon 
Siyoqdon chiziqni rangni , qalinliginiva stilini o’zgartiradi. Chiziq chizing va 
siyoqdon danboshqa rang,stil,va h. tanlanadi. Oxirida chizilgan chiziqga chertish 
kerak va u chiziq uzini atributlarini uzgartiadi. Agarda bir-nechta chiziqlarni belgilab 
ciyoqdonga sichqoncha bilan chertilsa u holda barcha chiziqlar atributlarini 
o’zgartiradi  
Eslatma:  Pipetka asbobi chiziqni atributlarini o’zgartirishlarga qukay bo’ladi. 
Guruhlangan chiziqlarda siyoqdondan foydalanish mumkin emas.  
Zalivkali chelak  (zalivka) asbiobi 
Zalivka asbobi yopiq sohalarni ranglar yoki gradientlar bilan toldiradi. Avval 
tultirilishi kerak joyni ko’rsatib chertish kerak. Agarda bir-nechta zalivkalarni tanlab 
keyin bu asbobga chertsangiz (ranglarini o’zgartirib) hamma elementlar rangini 
o’zgartiradi. 
 Zalivkani tashqi ko’rinishini o’zgartirish uchun chelak uchun optsyalarni 
foydalanig.  

 
96
Fill Color 
(
(
(
z
z
z
a
a
a
l
l
l
i
i
i
v
v
v
k
k
k
a
a
a
 
 
 
r
r
r
a
a
a
n
n
n
g
g
g
i
i
i
)
)
)
 
 
 
 (Color)  menusini chaqiradi.Rang tanlanadi. Agarda 
uzigizni rangingizni yoramoqchi bo’lsangiz (Color Palette) palitrasini sichqoncha 
bilan chertasiz.  
Gap Size 
(
(
(
m
m
m
a
a
a
s
s
s
o
o
o
f
f
f
a
a
a
 
 
 
o
o
o
r
r
r
a
a
a
l
l
l
i
i
i
q
q
q
i
i
i
)
)
)
 Tultirilishi kerak bo’lgan soha chiziqlar orasidagi 
masofani ko’rsatadigan menu chiqariladi. Agarda avtomatik tarizda tultirish tanlansa  
close tanlaniladi Agarda boshqa rang bilan tultimoqchi bo’lsangiz  Don't Close Gaps 
ni tanlang.  
Примечание:  ekkita chiziq orasidagi masofa katta bo’lsa ularni eqinlashtirish 
hesh qanday yordam bermaydi fahat qul yordamida boyashga to’gri keladi.  
 
  Lock Fill 
(
(
(
z
z
z
a
a
a
l
l
l
i
i
i
v
v
v
k
k
k
a
a
a
 
 
 
q
q
q
u
u
u
l
l
l
f
f
f
i
i
i
)
)
)
 Joriy zalivkani o’lchami,burchagi va markazini qulflab 
qoyadi. Agarda zalivkaga pipetka olib kelinsa qulf chiqariladi. Yangi 
rang,gradient bermoqchi bo’lsangiz qulfni ochichga to’gri keladi. 
  Transform Fill 
(
(
(
z
z
z
a
a
a
l
l
l
i
i
i
v
v
v
k
k
k
a
a
a
n
n
n
i
i
i
 
 
 
o
o
o
’
’
’
z
z
z
g
g
g
a
a
a
r
r
r
t
t
t
i
i
i
r
r
r
i
i
i
s
s
s
h
h
h
)
)
)
 zalivkani o’lchamini, burchagi va 
markazini boshqaradi. Bu optsya tanlanganda zalivkali chelak yonalishga 
oylanadi. Doyda chizing va gradient bilan toltiring. Bu optsyani tanlab gradient 
yonalishini va oyini o’zgartiring.Agarda gradient chegarsini ko’rinmasa  u holda 
View > Work Area tanlang. 
Asbob "pipetka" 
Pipetka tayor tasvirni rangi va stili haqida malimot oladi. Sizlar pipetka asbobi 
yordamida ishlaganingizda itibor bering u fahat rang va stilni nusqalaydi.Agarda 
zalivka sohasiga sichqoncha bilan chertsangiz pipetka atrofida muyqalam belgisi 
chiqadi agarda chziqni tanlagan bo’lsangiz qalam chiqadi. Qalam va zalivkali chelak 
asboblari pipetka sichqoncha bilan chertganda pipetka nusqalagan rangni va stilni 
beradi.  
Agarda siz  Shift bilan birga pipetkani sichqoncha bilan chertsangiz u pipetka 
nusqalagan rang bir vaqt uzida  qalamda ,zalivka chelegida va matn asboblarida 
paydo bo’ladi. 
Eslatma: Pipetka guruhlangan belgilardan nusqa ola almaydi agarda  modify -
>break apart amallarni bajarmasangiz.  
Лас Zalivka va chiziqni uchiradi. Zalivkaga quyidagi optsyalarni berishingiz 
mumkin:fahat chiziqni, fahat zalivkani , fahat ajratilgan zalivkani, fahat siz ucirib 
boshlagan zalivkani uchiradigan bo’ladi. Lastikga bechta o’lchamdan bittasini 
berishga yoki shaklini o’zgartirishga bo’ladi.  
Eslatma:  Lastik fahat stsenadagi chiziqlarni zalivkalarni ushiradi.U obyektlar 
guruhi,belgilarni va matnlarni o’chirish imkoniyatiga ega emasAgarda gurun 
ishidagini o’chirish kerak bo’lsa  Edit > Edit Selected или Modify > Break Apart 
amallarni bajaring.  
Lastik menusi 
Menu optsyasida lastik qanday qilib o’chirishini ko’rsatadi. Lastik ooptsyasi 
muyqalam asbobiga uxshash bo’ladi.  
  Normal optsya – chiziqlarni va zalivkalarni uchiradi. 
  Erase Fills fahat zalivkani uchiradi.Agarda chiziqga teginib ketsa u uchmaydi. 
  Erase Lines fahat chiziqlar uchiriladi. Zalivkalarga teginsa hesh qanday 
uzgarishsiz qoladi. 

 
97 
  Erase Selected Fills ajratilgan zalivkalarni uchiradi va chiziqlarni ajratilgan va 
ajratilmaganidan qatiy nazar ular uchmaydi. 
  Erase Inside Siz boshlab uchirgan zalivka sohasi uchiriladi.( agarda bosh joy 
uchirilgan bo’lsa hech narsa uchmaydi) Chiziqlar uchirilmaydi. 
Suv krani  
Chiziq bulagini yoki sohalarni uchiradi. Avval lastikga cherting va keyin kranga. 
Agarda  siz chiziqga yoki zalivkaga chertsangiz hammasi yoqalib ketadi. 
 

 
98
1
1
1
3
3
3
 
 
 
O
O
O
b
b
b
y
y
y
e
e
e
k
k
k
t
t
t
l
l
l
a
a
a
r
r
r
 
 
 
b
b
b
i
i
i
l
l
l
a
a
a
n
n
n
 
 
 
i
i
i
s
s
s
h
h
h
l
l
l
a
a
a
s
s
s
h
h
h
 
 
 
 Aylanishlar va teskari qilishlar 
Bir vaqt ichida bitta yoki bir-nechta elementlarni aylantirish yoki o’lchamlarini 
o’zgartirish imkoniyatiga egasiz.  
 
Teskari qilish(Flip)  
Ajratilgan elementni teskari qilish uchun:  
Modify > Transform > Flip Vertical yoki Flip Horizontal tanlang.  
Aylanish 
Ajratilgan elementni aylantirishni bir nechta usullari mavjud. Agarda erkin 
aylanishni tanlasangiz (asboblar panelidagi рисования tugmasi) o’lchamini, qyaligini 
tomonlaridagiad berilgan aylanalarni surish orqali amalga oshirasiz.  
Soat strelkasiga qorshi 90 gradusga burish.  
Modify > Transform > Rotate Left tanlang.  
Soat strelkasi boyivha  90 gradusga burish.  
Modify > Transform > Rotate Right tanlang.  
Berilgan gradus ostida burish  
Tanlang: Modify > Transform > Scale and Rotate, -360° dan 360°  gacha son 
qiymatini bering.  
Ajratilgan elementni erkin aylantirish :  
Quyidagi berilganlar bajariladi:  
  tanlang Modify > Transform > Rotate, va narsangizni ko’rsatilgan burchak 
boyicha aylantiring 
  "стрелка" asbobini tanlang va pastga aylangan ikonchaga cherting  
va narsani ko’rsatilgan burchakga buring.  
 
Ajratilgan elementni qyia  (skew)qilish:  
Quyidagi variantlarning biri tanlaniladi:  
  Tanlang Modify > Transform > Rotate va hoqlagan tomaolari urtasidan torting. 
  Yonalishni tanlang va  burish 
(
(
(
R
R
R
o
o
o
t
t
t
a
a
a
t
t
t
e
e
e
)
)
)
 
 
 
tugmasini bosing hoqlagan tomonlari 
markazidan tortimg.  
 
O’lchamini o’zgartirish (Scaling) 

 
99 
Используйте изменение размера чтобы увеличить или уменьшить рисунок 
пропроционально или чтобы вытянуть его в ширину или высоту. Изменение 
размера происходит из центра выделенного элемента на указанный 
процент.Чтобы изменить точку от которой происходит изменение размера, 
измените расположение центральной точки (center point).  
Примечание: Вы также можете использовать инспектора чтобы указать 
точный размер объекта.  
Чтобы увеличить или уменьшить выделенный элемент на 
определенный процент:  
Выберите Modify > Transform > Scale and Rotate, и введите значение 
изменения размера (scale) между 10 и 1000.  
Чтобы уменьшить выделенный элемент:  
Выберите один из следующих вариантов:  
  Выберите Modify > Transform > Scale, и потяните за любой угол. 
  Выберите стрелку и затем выберите значок увеличения размера 
, и 
потяните за любой из углов по направлению к центру.  
 
Tanlanganelementni chozish:  
  Tanlang Modify > Transform > Scale va markazdan hoqlagan yonalshda torting 
  "стрелка" asbobini tanlang va  kattalashtirish (kichiklashtirish) belgisini bosing. 
Markazdan hoqlagan burchak ostiga torting 
 
Berilgan elementni o’lchamini o’zgartirsh paytida tesksri qilish:  
Urtacha belgidan pastga markaz tomon torting (rasmda berilgan).(chaoga, 
ungga yuqariga markaz tomon) 
Eslatma:  Agarda siz o’lchamini kattalashtirgan bo’lsangiz yoki katta 
obyekt bilan ishlasangiz berilgan to’griturtburchakni tortiladiganlarini 
 
ko’rmasligingiz mumkin bu holda  View > Work Area foydalaning  
Obyektlarni tekislash 
Modify > Align ekkita yoki bir-nechta ajratilgan obyektlarni tekislaydi. Tekislah 
elementlar enini va boyini bir xil bo’lishi uchun o’lchamlarini o’zgartirishi mumkin. 
O’lchami eng katta elementga qaray tanlaniladi. Shu bilan birga obyektlarni ung 
tomonga, markazdan,chap tomonga,yuqari tomonga bir xil masofada qilib tekislaydi. 
Align to Page optsyasi bir-biriga va sstenaga nisbatan to’grilaydi.  
Bir nechta obyektlar tekislanganda , Flash ularni en tomonlari ,markazi nima 
yoqin bo’lsa ushga nisbatan qiladi. Sizni obyektlarni qanday tartibda kiritgani 
ahamyati yoq.  
 
объекты без выравнивания 

 
100
 
Объекты выравнены по верхней точке  
Eng yaxshi varianlaridan biri obeklarni avval nusxasini olish kerak, va guruhga 
oling. Bu esa tekislagandan keyin muharrirlash va alohida qolishga yordam 
beradi.Agarda ajratilgan obyektlardan  bir-biri bilan biriktirilsa yoki bir-biriga yaqin 
bo’lsa natija kutganimizday bo’lmaydi.Bir-biri ustida joylashgan elementlar 
tekislashdanva o’lchamlarini uzgartgandan  keyin bulaklarga bulinadi. 
Obyektlarni tekislash uchun:  
1  Tekislanishi kerak obyektlar ajratiladi. 
2  Modify > Align tanlang. 
3  Mulahot oynasidan optsyani tanlab  OK tugmasini bosing 
.  
 
Kesib olish, yoqatish, nusqasini olish va obyektlarni qo’yish. 
Sizlar Flashda obyektlarni kesish 
(
(
(
c
c
c
u
u
u
t
t
t
)
)
)
 yoqatish
 
 
 
(
(
(
d
d
d
e
e
e
l
l
l
e
e
e
t
t
t
e
e
e
)
)
)
, nusqasini olish 
(
(
(
c
c
c
o
o
o
p
p
p
y
y
y
)
)
)
 
va qo’yish
 
 
 
(
(
(
p
p
p
a
a
a
s
s
s
t
t
t
e
e
e
)
)
)
 amallarini bajarilish boshqa dasturlarga uxshahs bo’ladi.  
Buferda nusxalangan obyektlar, siliqlanadi(
a
a
a
n
n
n
t
t
t
i
i
i
a
a
a
l
l
l
i
i
i
a
a
a
s
s
s
e
e
e
d
d
d
)
)
)
, va boshqa dasturda ham 
Flashga uxshash bo’ladi.  
Obyektlarni kesilgani va nusqalari berilgan rolikni 
(
(
(
m
m
m
o
o
o
v
v
v
i
i
i
e
e
e
)
)
)
 
 
 
yoki boshqa rolikni  
stsenalarga yoki qatlomlarga 
(
(
(
l
l
l
a
a
a
y
y
y
e
e
e
r
r
r
s
s
s
)
)
)
qoyilishi mumkin. Obyektlarni qo’yishni ekkita 
turi mavjud bittasi ko’rsatilgan joyga 
(
(
(
P
P
P
a
a
a
s
s
s
t
t
t
e
e
e
 
 
 
i
i
i
n
n
n
 
 
 
P
P
P
l
l
l
a
a
a
c
c
c
e
e
e
)
)
)
, ekkinchisi  
(
(
(
P
P
P
a
a
a
s
s
s
t
t
t
e
e
e
)
)
)
, ishci 
maydoniga qoyiladi. 
Boshqa rolikdan 
(
(
(
m
m
m
o
o
o
v
v
v
i
i
i
e
e
e
)
)
)
 
 
 
olingan grafika yoki  dasturlar joriy freymga 
(
(
(
f
f
f
r
r
r
a
a
a
m
m
m
e
e
e
)
)
)
 
 
 
joriy qatlomiga
 
 
 
 
(
(
(
l
l
l
a
a
a
y
y
y
e
e
e
r
r
r
)
)
)
 
 
 
qoyiladi.Flashga grafik element qnday bulib qoyilishi uning 
tipiga,optsyasiga bogliq bo’ladi 
  
  Matn muharriridagi matn matnni obyekti hisobida qoyilqdi 
  Grafik dasturdagi vektor guruhi guruh tarizida qoyiladi,qaytatdan guruhdan ajratib 
muharrirlash mumkin. Flashda ham yoqaridagiga  uxshash bo’ladi. 
  Rasrl tasvirlar ham guruhlangan obyekt bulib qoyiladi.Qiyidagi amal yordamida 

 
101
rastr tasvirdan vektorga utiladi Modify > Trace Bitmap .