Bilim sohasi: 300000- ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot Ta’lim sohasi

Tuyush sezgilari organi — teridagi va tashqi shilliq pardalardagi tu­yush tanachalari degan maxsus tanachalardir. O‘sha tanachalarning ichi- da, qisman esa tashqarisida (bevosita epiteliyda) tuyush nervining chekka tarmoqlari bor. Ular terida va gavdamizning shilliq pardalarida bir tekis- da taqsimlangan emas. Bu tanachalar barmoqlarning uchida, til uchida, labdazichjoylashgandir. Shuning uchun ham gavdamizning ana shu qism- lari tekkan narsani, silliq va g‘adir-budurni boshqa qolganlaridan eng ko‘p sezgiridir. Tuyush tanachalari orqa terisida juda siyrakdir. Tuyush tanachalari va sezuvchi nervning chekka tarmoqlari nechog‘ii zich taqsim- langanligi esteziometr nom- li maxsus asbob yordami bilan aniqlanadi.
Bu asbob keriladigan ikkitaoyoqli sirkuldan iborat. Sirkul o‘zagidagi darajalar oyoqchalarning uchlari
o‘rtasidagi masofani ko‘rsatib beradi. Biron masofada kerilgan ikki oyoqcha bir vaqtda tekkanda, tekshiriluvchi kishi ikki yoki bir nuqtani sezayot- ganligini sinab ko‘rish mumkin.Barmoqlarning uchlarida mm gacha masofada, qo⁴l kaftida 10 mm masofada, orqada esa 60—70 nim rnnsofada bir y la ikki oyoqcha tegayotganligini sezish mumkin ekan- llgi shu yo‘l bilan aniqlangan. Oyoqchalar o‘rtasidagi masofa kamaytirilgan- tlti tcrining sha qismlaridagi ikki ta'sir bir-biridan farq qilinmay, bitta ln'sir deb seziladi. (Bir ikki ta'sir faqat bitta ta'sir deb seziladigan leti qismlari «sezgi doiralari» deb ataladi.) Tuyush markazi bosh miya po‘stining orqadagi markaziy pushtasida ilib faraz qilinadi. Tuyush sezgilarining tashqi, fizik sababi biron-bir bu- yumlurning teriga bevosita tegishidir. Bunda biz narsaga tegish bilan birga paypaslasak, uning bilan biron ish qilsak, tuyush sezgisi hiyla oshadi. iiunday hollarda tuyush organlari muskul-harakat organlari bilan birgalikda ishlaydi. Harakat bilan bog‘liq sezgilar (bu haqda quyidagi b limda s zianadi) taktil sezgilar ila birga qo‘shilganda, narsalarning asosan, silliq yoki adir-budur ekanligi bilinadi. Tuyush sezgisida va paypaslashda qo‘l, jumladan, qo‘l barmoqlari, ayniqsa, katta ro‘l o‘ynaydi. Odamning ilohiyatida, tevarak-atrofdagi olamni bilishida qo‘l tuyush va paypaslashning maxsus organi bilib xizmat qiladi.