Bilim sohasi: 300000- ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot Ta’lim sohasi

Ko‘rish sezglarining xossalari. Yorugiik toiqinlarining turlicha q shilishi va turlicha ta'sir ko‘rsatishi umumiy rang toniga, seziladigan rangtaming ochiqlik va t qlik darajasiga ta'sir etadi. Barcha xromatik ranglar shu xossalarga qarab ajratiladi. Axromatik ranglar faqat ochiqlik darajasi bilan farq qiiadi. Rang toni deb bir rangni ikkinchi rangdan fan? qiladigan spetsifik sifatiga aytamiz. Rang toni ko‘zga ta’sir etadigan yorug‘lik to‘lqinining o‘zunligiga bog‘liq. Odam ko‘zi rang toni jihatidan 150 ga yaqin bar xil tuslarni ajrata oladi.
Ochiqlik deb, muayyan rangni qora rangdan farq qilish darajasiga aytamiz. Ochiqlik-qaytarish koeffitsiyentlariga, ya’ni narsa yuzasiga tushadigan yorug‘likning necha foizi o‘sha yo‘zadan qaytishiga bog‘liq.
Oq rang eng ochiq rang hisobianadi, chunki oq yuza o‘ziga tushadigan yorug‘likning deyarli hammasini qaytaradi. Qora rangning ochiqligi eng kam bo‘ladi. Chunki qora yo‘za o‘ziga tushadigan yorug‘likni deyarli bu- tuniay qaytarmaydi. Qulay sharoitlarda odam ko‘zi ranglarning ochiqligi- ga qarab qora bilan oq rang o‘rtasidagi 200 tacha tusni ajrata oladi.
Seziladigan ranglarning ravshanligi ochiqlikdan farq qilishi kerak. Rangning ravshanligi ko‘zga ko‘rinib to‘rgan rangli narsaning yaxshi yoki yomon yoritilib turishiga bog‘liq bo‘lgan ochiqlikdir. Ma’lum darajada quyuq bo‘lgan har bir rangning ko‘z ilg‘aydigan ravshanlik darajasi 600 ga yetadi.
Rangning quyuqligi deb, ma’lum bir rangning ochiqlik jihatidan o‘zi bilan bir xildagi kulrangdan qay daraja farq qilishini (yoki o‘xshashligini) aytamiz. Boshqacha aytganda, rangning quyuqligi deb muayyan rang ton- ini ng yaqqollik darajasiga aytamiz. Rangning quyuq bo‘lishi muayyan yo‘za rangi uchun xos spetsifik nurlar miqdori bilan o‘sha yo‘zadan qayta- digan yorug‘lik nurlarining umumiy miqdori o‘rtasidagi nisbatga bog‘liq. Muayyan yo‘zaning rang tonini belgilab beradigan nurlar yo‘zadan qancha katta joy egallasa, seziladigan rang shuncha to‘qroq bo‘lib tuyuladi. Rang tonini belgilab beradigan nurlaming kamayishi natijasida awalgi to‘q rang-
15-rasm. Rang‘ami aralasktiradigan eharx.
ning tobora ochiashib borishiga biror xromatik rangdan (rnasa- lan, qizi] rangdan) sof oq rang- ga o‘tish orasida uchraydigan rang tuslari miso! bo‘Ia oladi. Eng quyuq, eng to‘q rang eng chekkadagi (qizil) rang bo‘ladi; boshqa ranglar oq rangga yaqin- lashgan say in to‘qligi ketib, to­bora oqarib borib, oxiri sof oq rangga o‘tadi.