Билимлар тизимида илмий билимларнинг ўрни

Биринчи тип – соғлом фикр йўналишининг фанда ўрганилган қоида, меъёрларга мувофиқ келмаслиги натижасида пайдо бўлдиган билимлар.
Иккинчи тип – бир парадигма меъёрларини бошқасининг меъёрлари билан таққосланганда келиб чиқадиган билимлар.
Учинчи тип – инсон фаолияти мутлақо турлича шаклларининг меъёр ва идеаллари қўйилиши шароитида намоён бўладиган билимлар.
Илмий билимнинг турлари ва даражалари
Эмпирик билим
Назарий билим
Метаназарий билим
Кузатиш – билиш объектининг муҳим хоссалари ва муносабатларини аниқлаш мақсадида атайлаб амалга ошириладиган изчил идрок этишдир.
Эксперимент – бу шундай тадқиқот методики, унинг ёрдамида объект ё сунъий тарзда яратилади, ё тадқиқот мақсадларига мос келадиган маълум шарт-шароитларда ўрганилади.
Далил – билимнинг тасдиқланган бойлигига айланган моддий ёки маънавий дунё ҳодисаси, бирон-бир ҳодиса, хосса ёки муносабатни қайд этиш
Эмпирик (амалий) билим ва унинг шакллари
Назарий билим
ва унинг шакллари
Илмий муаммо – объектив тарзда юзага келадиган, ечимни топиш муҳим амалий ёки назарий аҳамиятга эга бўлган масала ёки масалалар мажмуидир.
Парадигма – фан ривожланишини белгиловчи барқарор тамойиллар, умумий меъёрий, қонунлар, назариялар ва методлар мажмуи тушунтириш мумкин эмаслигини ифодаловчи вазиятдир.
Назария – ҳодисаларнинг муайян туркуми, бу туркумдаги ҳодисаларнинг моҳияти ва уларга нисбатан амал қиладиган борлиқ қонунлари ҳақидаги билимларнинг мантиқий асосланган ва амалиёт синовидан ўтган тизимдир.
Назарий билим
ва унинг шакллари
Муаммоли вазият аниқланган далиллар мавжуд билим доирасида
Категориялар – борлиқнинг энг муҳим томонлари, хоссалари ва муносабатларини акс эттирувчи умумий тушунчалардир. Фан категорияларига ҳам шундай таъриф бериш мумкин.
Гипотеза – янги далилларнинг моҳиятини тушунтирувчи қонун мавжудлиги ҳақидаги асосли тахминдир.