Bilimlarni taqdim etishning freymli modellari


Freymlar o’rasidagi aloqalarning turlari


Download 122.42 Kb.
bet5/6
Sana07.02.2023
Hajmi122.42 Kb.
#1174591
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
BILIMLARNI TAQDIM ETISHNING FREYMLI MODELLARI

5. Freymlar o’rasidagi aloqalarning turlari

  • Freymlar orasidagi aloqalalar "Aloqa" nomli maxsus slotning qiymatlari bilan belgilanishi mumkin.
  • Murakkab obyektlar bir-biri bilan freymli tarmoq yordamida bog'langan bir nechta freymlar kombinatsiyasi bilan ifodalanadi. Bu holda freym boshqa freymlar so’rovlarining bajarilishini ta’minlovchi o’zi bilan bog’langan faktlar va protseduralar bilan to’ldiriladi.
  • Freymli modellarda namuna bo’yich izlash asosiy operatsiy hisoblanadi. Namuna barcha strukturali birliklari to’ldirimagan, faqat EHM xotirasida saqlanuvchi kerakli freymlar orasidan izlab topilgan freym ko’rinishida namoyon bo’ladi.
  • Bilimlarni freymlar ko’rinishida ifodalashdan ko’proq boshqarish tizimlarida foydalaniladi (10.7-jadval).

Munosabatlarning turlari. Freymli modellarda freymlar o’rtasida «dan iborat», «qism-butun», fazoli («dan uzoq», «ga yaqin», «orqasida», «ustida», «tagida», «yuqorida», ), vaqtli («oldin», «keyin», «bilan birvaqtda», ), atributli («xususiyatga ega», «qiymatga ega»,…), «sabab-oqibat», AKO-aloqalar, IS-A-aloqalar kabi munosabatlardan foydalaniladi.

  • Munosabatlarning turlari. Freymli modellarda freymlar o’rtasida «dan iborat», «qism-butun», fazoli («dan uzoq», «ga yaqin», «orqasida», «ustida», «tagida», «yuqorida», ), vaqtli («oldin», «keyin», «bilan birvaqtda», ), atributli («xususiyatga ega», «qiymatga ega»,…), «sabab-oqibat», AKO-aloqalar, IS-A-aloqalar kabi munosabatlardan foydalaniladi.
  • AKO-aloqalar. Obyekt yoki jarayon haqidagi ma’lumotlarni strukturlashgan holda bitta freymda ifodalash, fikriy jarayonlarini boshqa freymlar bilan slotlar yoki AKO (a kind of-bu) belgilari yordamida bog’lash orqali ifodalash mumkin .

6. Bilimlarni freymli tasvirlash tillari va freymli exspert tizimlar

  • Oxirgi vaqtlarda freymli modellar asosida bilimlarni tasvirlash tillari va tizimlaridan iborat qatlamlar yaratildi. Shunday qatlamlardan biri KEATS hisoblanadi. KEATS quyidagi asosiy komponentalardan iborat:
  • ACQUIST –bilimlarning matnli manbalarini fragmenlash vositalari bo’lib, u exspert bilan suxbat jarayonida hosil qilingan matn yoki bayonni o’zaro bog’langan, referatlangan fragmentlarga ajratadi va tushunchalarni hosil qiladi;
  • FLIK – freymli modellar yordamida bilimlarni tasvirlaydigan til;
  • GIS – grafikli interfeys bo’lib, gipermatnlarni va konseptual modellarni yaratishda va freymli modellarni loyihalashda qo’llanildi;
  • ERI – qoidalar interpretatori bo’lib, to’g’ri va teskari xulosalashda foydalaniladi;

Download 122.42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling