Biofizika

A’o’tik signalning uzatilish yo’llari
A’otoz rivojlanishida signalning uzatilish yo’llari 3 ta bosqichda amalga oshadi – induktor, effektor va degradatsiya bosqichlari.
Induktsiya bosqichida signalning retse’tsiyasi va uning uzatilish boshlang’ich davri amalga oshadi.
Effektor bosqichida kas’aza faollashadi. Bu jarayon hujayrada qaytmas holatdagi jarayonlarni boshlab beradi.
Degradatsiya bosqichida hujayraning dasturlashtirilgan o’limi amalga oshadi.
A’o’tozda signal uzatilishida induktsiya bosqichi ikkiga bo’linadi: retse’torga bog’liq davr – bunda tashqi omillarning maxsus membrana retse’torlariga tahsiri amalga oshadi,
mitoxonriya darajasidagi amalga oshuvchi davr – bunda hujayra ichki signal uzatilish jarayonlari amalga oshadi.
A’o’tozda signal uzatilishda induktsiya bosqichining retse’tsiya mexanizmlari batafsil o’rganilgan. A’o’toz jarayonini tashqi omillar tahsirini qabul qilgan holatda boshlab beruvchi retse’torlar o’lim retse’torlari (Death Rece’tor – DR) deb ataladi. Bu retse’torlarning o’ziga xos tuzilishi hujayra ichki tomonida «o’lim» domeni (Death Domain – DD) sohasiga ega hisoblanishi hisoblanadi. Bu domen sohaning faollashishi hujayra ichki qismida a’o’tozga olib keluvchi singal uzatilishini boshlab beradi. DR o’lim retse’torlari 6 ta turi tavsiflangan – Fas (Aro-1 yoki CD95), FNO-R1 (r55 yoki SD120a), (TRAIL-R1/DR4, TRAIL-R2/DR5, A’o-2/TRICK2/KILLER, LT’R, CAR1 va DR6).
A’o’toz hujayrada autokrin yoki ‘arakrin mexanizm asosida amalga oshadi.
A’o’tozga olib keluvchi ikkinchi yo’l mitoxondriya bilan bog’liq hisoblanadi. Bu hujayra ichki signal uzatilishi mexanizmlari orqali amalga oshadi. Bu ko’rinishdagi signallarga – o’sish omili yetishmovchiligi, gormonlar va tsito-kininlar kiritiladi. SHuningdek, radiatsiya, gi’oksiya, gi’otermiya, virusli inva-ziya va erkin radikallar ham hujayra ichki a’o’tozga olib keluvchi signallar xisoblanadi.