Biolog 10 indd

M U N D A R I J A
So‘zboshi ...................................................................................................................... 3
I BOB. BIOLOGIK TIZIMLAR HAQIDA TUSHUNCHA 
1-§. Biologiya – hayot haqidagi fan .......................................................................... 4
2-§. Hayot mohiyati va tiriklikning xususiyatlari ..................................................... 7
II BOB. HAYOTNING MOLEKULA DARAJASIDAGI 
UMUMBIOLOGIK QONUNIYATLAR
3-§. Hayotning molekula darajasi va uning o‘ziga xos jihatlari ........................... 12
4-§. Tirik organizmlarning kimyoviy tarkibi va uning doimiyligi ......................... 16
5-§. Uglevodlar va lipidlar ......................................................................................... 20
6-§. Oqsillar va nuklein kislotalar ............................................................................. 25
III BOB. HAYOTNING HUJAYRA DARAJASIDAGI 
UMUMBIOLOGIK QONUNIYATLAR
7-§. Hayotning hujayra darajasi va uning o‘ziga xos jihatlari ................................... 33
8-§. Moddalar almashinuvi – hujayra hayotiy faoliyatining asosi ........................ 38
9-§. Plastik almashinuv. Fotosintez, xemosintez ..................................................... 42
10-§. Hujayra – tiriklikning irsiy birligi ..................................................................... 47
11-§. Hujayraning hayot sikli ...................................................................................... 50
1-laboratoriya mashg‘uloti ................................................................................. 58
IV BOB. HAYOTNING ORGANIZM DARAJASIDAGI 
UMUMBIOLOGIK QONUNIYATLAR
12-§. Hayotning organizm darajasi va uning o‘ziga xos jihatlari............................ 60
13-§. Tirik organizmlarning oziqlanishga ko‘ra turlari.............................................. 63
14-§. Organizmlarning ko‘payishi. Jinssiz ko‘payish.................................................. 66
15-§. Organizmlarning jinsiy ko‘payishi...................................................................... 69
16-§. Ontogenez – tirik organizmlarning individual rivojlanishi............................... 74
17-§. Irsiyatning umumiy qonuniyatlari. G. Mendelning irsiyat 
qonunlari va ularning mohiyati.......................................................................... 80
18-§. Diduragay va poliduragay chatishtirish. G. Mendelning uchinchi qonuni....... 85
19-§. Irsiyatning xromosoma nazariyasi...................................................................... 88
20-§. Jins genetikasi...................................................................................................... 92
21-§. Jins bilan bog‘liq holda irsiylanish.................................................................... 95
22-§. Genlarning o‘zaro ta’siri ................................................................................... 97 
23-§. O‘zgaruvchanlikning umumiy qonuniyatlari ..................................................... 103
24-§. Genetika va inson salomatligi .............................................................................. 110
25-§. Odamda uchraydigan irsiy kasalliklar. Reproduktiv salomatlik ....................... 116
26-§. Gen muhandisligi tadqiqot obyektlari va rivojlanish tarixi .............................. 121

---

27-§. Hujayraning genetik elementlari .......................................................................... 123 
28-§. Hujayra irsiyatining o‘zgarishiga olib keladigan jarayonlar ............................... 126
29-§. Gen muhandisligida qo‘llaniladigan fermentlar ............................................... 131
30-§. Rekombinant DNK olish .................................................................................... 134
31-§. Gen muhandisligiga asoslanib o‘simlik irsiyatini o‘zgartirish ........................ 136
32-§. Hujayra muhandisligi asosida hayvonlar irsiyatini o‘zgartirish. Gibridoma ... 139
33-§. Gen va hujayra muhandisligiga asoslangan biotexnologiya ........................... 143
34-§. O‘zbekistonda gen muhandisligi va biotexnologiya fani yutuqlari ................. 145