Biologiya-11-sinf-imtihon-javoblari pdf

 
 
BILET-29 
1. Ochiq va yopiq urug’li o‘simliklarning 
changlanish 
va urug’lanish 
jarayonlarini 
taqqoslang.O‘xshashlik va farqlarinini tahlil qiling. 
2. Muxit omillarining organizmlarga ta’sir etish qonuniyatlarini tushuntiring. 
3. Sxemani tahlil qiling.
 
a) odam genetikasini bu metod orqali aniqlashning ahamiyatini tushuntiring. 
b) bu kasallik qaysi tipda irsiylanadi, fikringizni izohlang. 
c) bu kabi irsiyalanish xillariga misollar keltiring
3-savolga javob.
Bu geneologik metod bo`lib, shajaraviy usul deyiladi. odamning normal va kasallik belgi-xususiyatlarining
sabablarini o‗rganish maqsadida mumkin qadar ko‗proq avlodlarining nasl-nasabi haqida ma‘lumot
to‗plash, tahlil qilishda foydalaniladi. Bunda autosoma kaslligi bo`yicha ota – erkak kasal, ona – ayol 
sog`lom.
Mazkur metod yordamida insonning ko‗pgina belgilari, jumladan, gen kasalliklarining nasldan naslga
o‗tish qonuniyatlarini aniqlash mumkin bo‗ladi. Shajara tuzish (geneologik) metodi yordamida odamdagi 
qobiliyat, iste‘dod va boshqa fazilatlarning rivojlanishi irsiyomillarga bog‗liq ekanligi geneologik usul bilan
aniqlangan. Masalan, musiqa, matematikaga bo‗lgan iste‘dod va qobiliyatlar. 
Ko‗pgina kasalliklar retsessiv holda nasldan naslga o‗tishi genealogik usul yordamida aniqlangan.
Qandli diabet, tug‗ma karlik, gemofiliya, shizofreniyaning ba‘zi formalari shular jumlasidandir. Genealogiya 
usuli – eng universal, oddiy, qulay usul bo‗lib, belgining bir nechta avlodda irsiylanishini
aniqlashga asoslangan 
1-savolga javob
. 
@UzBMBA
@UzBMBA
@UzBMBA
@UzBMBA

---

Evolutsiya natijasida chang naychasining paydo bo‗lishi urug‗li o‗simliklarning urug‗lanish jarayoni
uchun suvga bo‗lgan ehtiyojning yo‗qolishiga olib keldi. O‗simliklarning urug‗lanish davrida suvli
muhitga qaram bo‗lmasdan urug‗ning shakllanishi o‗simliklar filogenezidagi muhim aromorfoz bo‗lib, 
ularning o‗simliklar olamida hukmron bo‗lishiga olib kelgan. Hozirgi davrda urug‗li o‗simliklar: ochiq
urug‗li o‗simliklar, yopiq urug‗li o‗simliklarga ajratiladi.Ochiq urug‗li o‗simliklar urug‗idan ko‗payadi,
urug‗lari urug‗kurtakli qubbalarda ochiq holda yetiladi. Urug‗ hosil bo‗lishi uchun avval changlanish,
so‗ngra urug‗lanish jarayoni sodir bo‗lishi kerak. Ochiq urug‗lilar gametofitida tugunchaning bo‗lmasligi,
urug‗kurtak ochiq holatda rivojlanishi, endospermaning gaploid ekanligi bilan xarakterlanadi. Yopiq
urug‗li o‗simliklarda mukammal tuzilgan o‗tkazuvchi sistema – o‗tkazuvchi naylar, gul va mevaning
paydo bo‗lishi yirik aromorfozlardan bo‗lib, bu o‗simliklarning Yer yuzida keng tarqalishiga imkon berdi. 
Gulning asosiy qismlari urug‗chi va changchidan iborat bo‗lib, ularda changlanish va qo‗sh urug‗lanish
jarayoni sodir bo‗ladi. Urug‗chi tugunchasida joylashgan urug‗kurtak urug‗ga, tuguncha esa mevaga
aylanadi. Yopiq urug‗li o‗simliklarda urug‗ meva ichida shakllanishi va rivojlanganligi sababli, tashqi
muhitning noqulay sharoitiga moslashgan va Yer sharining barcha geografik mintaqalarida keng
tarqalgan.Yopiq urug‗li o‗simliklarning changlanishi shamol, hasharotlar, qushlar yordamida amalga
oshishi, urug‗ va mevalari esa shamol, suv, qushlar,
sutemizuvchilar vositasida tarqalishi individlar
sonining ortishi, arealning kengayishiga olib kelgan.