Bioorganik kimyo. Vitam inlar o’quv-uslubiy qo’llanma namangan 2013

vitamin K
3
 
vitamin K
7
 
N H
2
 
N H
2
К vitamini o’simlik ko’k qismida ko’p, bundan tashqari ichak mikroflorasida 
ham kerakli miqdorda sintezlanadi. Shu sababli bu vitamin chaqaloqlarda kam, katta 
yoshlilarda esa kam bo'lishiga sabab ichak mikroblarini sulfamid yoki antibiotiklar 
yot ta’siridir, yoki qiyin yutilishi sabab o’t hosil bo’lishi kamligidir u emulgator 
hisoblanadi.
Ayrim kassaliklarda (infarkt miokardda, tromboflebitda va h.z.o.), qon 
quyilishiga yuqori vaqtda tomirlarda trombalar hosil bo’lgan antivitamin К 
(antikogulyant) qabul qilish kerak bo’ladi. Eng muhim maxsulot bu dikumaroldir, 
uning analogi va hosilalaridir, hamda fenilindir.
dikamarol 
fenilin
К vitaminlari I929 yili nemis olimi Damm tomonidan o’rganilgan.
K 2(20).
n = 4
^2(30).
n = 6
^2(35).
n = 7
^2(40).
n = 8
^2(45).
n = 9
К vitaminlari
Vitamin N
29

---

Vitamin N (lipoy, a-lipoy, yoki tiokt kislota) 1951 yilda topilgan achitqi, 
xamirturush o’sish faktori, hamda ko’pgina oddiy mikroorganizmlar va oddiylarda, 
o’simlik va hayvon organizmlarda uchraydi va s-lipoillizin shaklida (oqsil bilan 
bog’langan) multiferment komplekslar-piruvat degidrogenazalar, a-ketoglyutarat 
degidrogenazalar 
va 
h.z.o. 
kofermenti 
hisoblanadi, 
ular 
oksidlanish, 
dekorboksillanishga a-ketokislotalami uchratadi va koferment A azil hosilalari 
tuzilishida qatnashadi.
,(C H 2)4CR
о
\ 
/ H2 
Г Н 2 Ш Ю Н
oqsilda 
H ga
R= N H(CH2).
lipoy kislotasi R= OH
(vitamin N ) 
e-Lipoillizin 
О
Lipoy kislotasi bundan tashqari 
tiol-disulfid o’zgarishlami 
sababchisidir, oksidlab fosforillash, araxidon kislotasini prostaglandin 
aylantirishda, hamda muhim boshqa bioximik reaksiyalarda qatnashadi. Shu sababli 
medisinada lipid almashinishni norniallashda, ayrim jigar kasallarini davolashda 
(masalan zerroz, Botkin kasali-sariq), qand diabeti, ateroskleroz, ayrim zaharlanishda, 
hamda pediatriyada qo’llanilmoqda.
Moddalar orasida lipoy kislotaga o’xshab mikroorganizmlar o’sishga ta’sir 
qiladigan va vitaminlar hisobiga kiritilgan modda A-faktor aktinozetlardir, ular 
streptomizin produzirlanishiga javob beradi, boshqa antibiotiklar o’sihiga va nurli 
griblami sporulyaziya bosqichiga o’tishiga javob beradi