Bioorganik kimyo. Vitam inlar o’quv-uslubiy qo’llanma namangan 2013

Vitamin H (biotin, bios II)
H-vitamin-biotin, rangsiz, suvda va spirtda eriydigan kristall modda. 
Molekulasi optik aktivlikka ega. Miolekulyar kislorod va sulfat kislota ta'siriga 
chidamli, lekin kuchli oksidlovchilar-nitrat kislota, vodorod peroksid muhitida 
parchalanib ketadi. Tarkibida oltingugurt saqlashi va juda muhim bioximiyaviy 
reaksiyalarda ishtirok etishi bilan boshqa vitaminlardan farq qiladi. Biotin (BIOS- 
hayot) nomi ham shundan kelib chiqqan.
Bu vitamin birinchi marta tuxum sarig’idan 1935 byili Kuogl tomonidan 
ajratilib bios II yoki biotin deb nomlamgan.Kalamushlardagi dermatit pishirilmagan 
tuxum hisobida paydo bo'lgani uchun undan ajratilgan moddaga vitamin H (neinis- 
Haut-teri), bu modda biotinning o’zi ekan
26

---

о
Н 
о
vitamin Н (biotin) R=H
N s- karboksibiotin 
R = — С О Н
II
О
Biotin bioximik roli koferment N5-karboksibiotin shaklida bajaradi, lizinning 
e-aminogruppasini 
qator 
fermentlar 
bilan 
bog’laydi 
(metilmalonil-CoA- 
transkarboksilaza, asetil-, propionil-, metilkrotonil- va piruvat karboksilazalar, 
fermentlari bilan konyugat formasida ("faol karbonil” nomida) bog’langan, 
karboksillash reaksiyalaridagi qaytar reaksiyalarda ССЬ ni tashiydi-dekarboksillash 
va transkarboksillashda lipidlar, aminokislotalar, uglevodlar, nuklein kislotalar va 
boshqa biologik faol moddalar biosintezida ahamiyatlidir.
Biotin yetishmovchiligi tori depigmitatsiyasiga sababchi bo'ladi va o’ziga xos 
ekzematoz dermatit rivojlanishiga sababchi bo'ladi, o’sish to’xtashi va nerv 
buzilishiga keltiradi. Qushlarda modda almashinish buziladi, pat chiqishi 
yomonlashadi va tuxum oz tug’iladi. Biotin o’simliklar, mikroorganizmlarga, 
xoxlagan xujayraga kerak, zararli o’smalar (opuxollar) xujayralarida uning miqdori 
yuqoridir. Tabiiy biotin antivitamini pishmagan xom tuxum oqsilidagi avidindir, u 
vitaminni erimaydigan kompleksga aylantiradi. Odam kunda 0,1-0,3 mg/sut vitamin 
H ga talabgordir va ichak mikroflorasidagi biosintez hisobida to’yinadi.
Vitamin F
Bunday nomda bir gurux to’yinmagan yog’ kislotalari-olein, linol, linolen va 
araxidon kislotalari kiradi. Hayvon (kalamush) kerakli bu kislotalar xujayra 
membrana qurilishiga kerak. Lekin aytish kerakki araxidon kislotasi 10 marta faoldir 
boshqa shu qator kislotalarga qaraganda, bu asosan prostaglandinlar, tromboksan A2 
va leykotirienlar biosintezida kerakdir