Bir necha asrlar davomida aniq va tabiiy fanlar O‘zbekiston zaminida keng rivojlanib, O‘rta Osiyo hududi dunyo intellektual markazi bo‘lib kelgan

6-rasm
Masala yechish namunasi

1. 
   Avtomobil 5kN motor kuchi ta’sirida 3km masofani bosib o‘tadi. Avtomobil motori qancha ish bajargan ?
   

Berilgan: Formula: Yechilishi:
F=5kN=5000N A=F*S A=5000N*3000m=15000000J=
S=3km=3000m =15J
Topish kerak:
A=? Javob: A=15J
Ushbu masalani yechishdan avval masala sharti bilan tanishib chiqiladi. Masala shartida berilgan qiymatlar va formulalar yozib olinadi. Masala shartiga mos bo‘lgan formula yozdamida noma’lum bo‘lgan kattalik hisoblab topiladi va masalaning yechilishi tekshiriladi.

2. 
   Yerda turgan yukka 250N kuch ta’sir etayotgan holda u shu kuch yo‘nalishida 8m masofaga sudrab olib boriladi. Bunda qancha ish bajarilgan ?
   

Berilgan: Formula: Yechish:

F =250N A=F*S A=250N*8m=2000J=2kJ
S=8m
Topish kerak:
A=? Javob: A=2kJ

Ushbu masalani yechishdan avval masala sharti bilan tanishib chiqiladi. Masala shartida berilgan qiymatlar va formulalar yozib olinadi. Masala shartiga mos bo‘lgan formula yozdamida noma’lum bo‘lgan kattalik hisoblab topiladi va masalaning yechilishi tekshiriladi.

Mavzuga doir mustaqil yechish uchun savollar va masalalar:
1.Aravachaga ma’lum bir burchak ostida kuch ta’sir etilib, u 15m masofaga olib borildi. Agar aravachaga ta’sir etayotgan kuchning harakat yo‘nalishiga proyeksiyasi 42 N bo‘lsa, bu yerda qancha ish bajarilgan?
2.Elektrovoz temiryo‘l vagonlarini 2km masofaga tortib borganda 240 MJ ish bajardi. Elektrovoz vagonlarni qanday kuch bilan tortib borgan?
3.Jism yuqoriga tik otildi. Quyidagi hollarda og‘irlik kuchi ishining ishorasi qanday bo‘ladi?
a)jism yuqoriga ko‘tarilganda:
b)jism pastga tushganda:
4.Massasi 75 kg bo‘lgan kishi binoga kiraverishdagi joydan 6-qavatga zinada chiqqanida qanday ish bajaradi? Har bir qavatning balandligi 3m.
5.Yo‘ldosh Yer atrofida orbita bo‘ylab aylanadi. Raketa dvigateli yordamida yo‘ldosh boshqa orbitaga o‘tkazildi. Yo‘ldoshning mexanik energiyasi o‘zgardimi?