Biri kislorod bo‘lgan ikki elementdan tarkib topgan murakkab moddalar oksidlar deyiladi. Ya’ni E2On. Bu yerda: e — element, n — elementning valentligi. Oksidlar suv, asos va kislotalar bilan reaksiyaga kirishishiga qa rab

NaCl <-> Na+ + C1-; K3P04 o 3K+ + P 0 43~;
CuS04 Cu2+ +S042"; Fe2(S04)3 <-> 2Fe2+ + 3S042“;
A1(N03)3 <-» Al3+ +3NCV; FeCl3 <-> F e3++3C1';
K4P20 7o 4K++P20 7 4~; Na2C03 o 2 N a 2++C 032_

16 Atom tuzilish nazariyasi. Kvant sonlar

1916-1925- yillarda Zommerfeld va boshqa olimlar Bor nazariyasini rivojlantirib, ko'p elektronli atomlarning tuzilishi nazariyasini yaratdilar. Bu nazariyaga ko'ra atomlar- dakvantlangan orbitallar doirashaklidaginaemas, balki ellips shaklida ham bo'lishi mumkinligi ko'rsatildi. Orbitallar faqat tekislikka joylashibgina qolmay, balki fazoda turli vaziyatda bo'lishi mumkin. Bu nazariya spektrlarda kuzatiladigan juda ko'p hodisalarni to'g'ri tushuntirib berdi.
Rezarford atom tuzilishining planetar modelini taklif etdi: Atom markazida musbat zaryadlangan yadro bor. Yadro atrofida manfiy zaryadlangan elektronlar harakatlanadi. Atom yadrosining zaryadi son jihatdan elementning tartib raqa miga teng. Yadrodagi musbat zaryadli protonlar soni elektronlar soniga teng. Moddaning kimyoviy hodisalar natijasida bo‘linmaydigan eng kichik zarrachasi atomdir. Atom musbat zaryadlangan yadrodan va yadro atrofida harakat lanuvchi manfiy zaryadlangan elek tronlardan tashkil topgan majmuadir. Kimyoviy elementning tartib raqami uning atom yadrosi zaryadi bilan mos keladi. Vodorod atomining yadrosida 1 ta proton bo‘ladi. Zaryadi +1, mas sasi 1 a.m.b. Uning yadrosi atrofida 1 ta elektron harakat qi ladi. Atomning massasi uning yadrosidagi protonlar va neytronlar yi g‘in disiga teng: Ar = N + Z N — neytronlar soni, Z — protonlar soni (tartib raqami).
Atom orbitalarni to‘la tavsiflash uchun kvant sonlar to‘plami qabul qilingan. Kvant sonlarga: n — bosh kvant son; / — orbital kvant son; ml — magnit kvant son: 5 — spin kvant son kiradi. Atomdagi elektronlarning holati ana shu 4 tala kvant son bilan tavsiflanadi. Volfgang Pauli(1925-y.) prinsipiga ko‘ra to‘rttala kvant soni bir xil bo'lgan ikkita elektron bo‘lishi mumkin emas.
17 Kimyoviy kinetika. Gomogen va geterogen reaksiyalar tezligini aniqlash usullari
Azot (II) oksidining kislorod bilan oksidlanish reaksiyasini olsak: 2NO(g) + 0 2(g)i =2N02(g); AG = -150 kJ/mol. Bu reaksya odatdagi sharoitda ancha tez boradi. Vodorodning kislorod bilan ta’sirlanish reaksiyasi bo‘lsa, odatdagi sharoitda amalda bormaydi: