Biri kislorod bo‘lgan ikki elementdan tarkib topgan murakkab moddalar oksidlar deyiladi. Ya’ni E2On. Bu yerda: e — element, n — elementning valentligi. Oksidlar suv, asos va kislotalar bilan reaksiyaga kirishishiga qa rab

1-ON savollari

1.Noorganik birikmalarning sinflari. Oksidlar, ularning turlari, kimyoviy xossalari.

Biri kislorod bo‘lgan ikki elementdan tarkib topgan murakkab moddalar oksidlar deyiladi. Ya’ni E2On. Bu yerda: E — element, n — elementning valentligi. Oksidlar suv, asos va kislotalar bilan reaksiyaga kirishishiga qa rab, bir nechta guruhga bo‘linadi:
1. Asosli oksidlar: Na2O, BaO, CuO va hokazo. 2. Kislotali oksidlar: CO2, SO3, P2O5 va hokazo. 3. Amfoter oksidlar: ZnO, Al2O3, Sb2O3 va hokazo. 4. Betaraf oksidlar (tuz hosil qilmaydigan): CO, NO, N2O va h.k. 5. Peroksidlar: peroksidlarda kislorodning oksidlanish darajasi –1 ga va valentligi ikkiga teng bo‘ladi — Na2O2 , H2O2, BaO2.
2.Kimyoning asosiy qonunlari. Ekvivalent qonuni. Murakkab moddalarning ekvivalentini hisoblash usullari.
Moddalar massasining saqlanish qonuni. Tarkibning doimiylik qonuni. Ekvivalentlar qonuni. Har bir elementning 8 massa qism kislorod yoki 1,008 massa qism vodorod bilan birika oladigan miqdori mazkur elementning ekvivalenti deyiladi . yanayam soddalashtiradigan bo’lsak: elementning ekvivalenti deb,n atomining 1 moli bilan birikadigan yoki kimyoviy reaksiyalarda shuncha n ga o’rin almashinadigan miqdorga aytiladi.Har bir ekvivalentning massasi shu elementning ekvivalenti deyiladi.Murakkab moddalarning ekvivalentini topish uchun binar birikmalardan elementlarning ekvivalentini alohida topilib bir biriga qo’shiladi. Binar degani 2 elementdan tashkil topgani
3 Kimyoviy bog'lanishlar. Atom orbitallarining gibridlanishi.
Molekulada atomlarni о ‘zaro tutib turadigan kuchlar yig‘indisiga kimyoviy bog'lanish deb ataladi. Hozirgi davrda k im yoviy b o g 'la n ish n in g besh turi m a’lum : 1) ion bog'lanish, 2) kovalent bog'lanish, 3) metall bog'lanish, 4) vodorod bog'lanish, 5) Van-der-Vaals kuchlari asosidagi bog'lanish. Kimyoviy bog'lanishlarning dastlabki uch turi (1,2,3) eng kuchli bog'lanishlar hisoblanadi. So'nggi ikki turi esa (4.5) kuchsiz bog'lanishdir.
L.Poling turli atom orbitallari bir-biri bilan qo’shilib ,ulardan o’rtacha yoki oraliq orbitallar yuzaga keladi degan fikrni aytadi. Masalan,uglerod atomining bitta s- va uchta p- orbitali bilan qo’shilib ,to’rtta bir xil oraliq orbital hosil bo’ladi. Oraliq orbital gibrid orbital deyiladi.
4. 54g kristall soda NaCO 10H0 dan natriy karbonatning 10% li eritmasini tayyorlash uchun qancha suv kerak?

5 Noorganik birikmalarning sinflari. Gidroksidlar, ularning turlari, kimyoviy xossalari,dissotsiyalanishi.

Tarkibida metal atomi va bir yoki bir nechta gidroksid guruhi tutgan murakkab moddalardir. Tipik metallarning gidroksidlari – asos, metallmaslarning gid rok sidlari esa kislota. Asos xossalarini ham, kislota xossalarini ham namoyon qiluvchi gidroksidlar amfoter gidroksidlar deyiladi. Amfoter gidroksidni hosil qiluvchi oksid ham amfoter xossasiga ega. Amfoter oksid, amfoter gidroksid hosil qiluvchi elementlar amfoter elementlardir. Gidroksidlarda ham ishqordan boshlanib asoslik xossasi kamayib boradi, amfoter xossaga ega bo‘lgan gidroksidga va undan kislotali xossaga o‘tib, kislotali xossasi kuchayib boradi.
6. Karrali va moddalar massasining saqlanish qonunlari.
Ikki element o’zaro birikib ,bir birikma hosil qilsa,bu birikmalardagi bir necha elementning massa miqdoriga to’g’ri keladigan ikkinchi element miqdori o’zaro oddiy karrali sonlar nisbatida bo’ladi.