Birinchi analitik gruppa anionlariga

6- jadval
Birinchi analitik gruppa anionlarining xususiy reaksiyalari
Aniqlanadigan ion
Muhit
Reaktiv
Kuzatiladigan
o'zgarishlar
Cho‘kmaning
xossalari
Reaksiya tenglamasi
so
4
2
Neytral
yoki
kuchsiz
ishqoriy

BaCl,

Oq cho'kma BaS0 4

ishqorlarda va kislo talarda eri maydi

Na 2S04 + Bad, = = BaS0 4i + 2NaCl S0 4 2 +Ba2+ = BaS0 4i

Cho'kma
50- §. Birinchi analitik gruppa anionlarining
umumiy tavsifi va tibbiyotdagi ahamiyati
Birinchi analitik gruppa anionlariga fosfat P043 , sulfat S042,
sulfit SO32karbonat C0
3
2 , tiosulfat S2032 , xromat Cr042 ,
dixromat Cr
2072 , borat B02 , tetraborat B4072 , oksalat C2042
ionlari kiradi. BaCl
2 neytral yoki kuchsiz ishqoriy muhitda birinchi
gruppa anionlarining cho‘ktiruvchi reaktividir. Bu anionlarining
suvda qiyin eriydigan bariyli tuzlari (BaS04 dan tashqari) kislotalarda eriydi. Ag+ ionlari ushbu gruppa anionlari bilan (S042- va
Cr
2Oy2 ionlari bundan mustasno) suvda qiyin eriydigan,
suyultirilgan nitrat kislotada oson eriydigan tuzlar hosil qiladi.
Cr0
4
2“ ionlari sariq, Cr2072 ionlari sariq-qo‘ng‘irrangga ega.
Birinchi analitik gruppaning qolgan anionlari esa rangsizdir.
Odam organizmida fosfat va karbonatlar katta rol 0‘ynaydi.
Fosfatli va gidrokarbonatli bufer aralashmalar tirik organizmning
ichki muhiti pH ini ma’lum me’yorda ushlab turadi. Siydikning
eng muhim anionlari P043 va S042 ionlaridir.
Ichiladigan suvda karbonat va sulfatlarning bo‘lishi uning
hayotiy sifatlarini va ta’mini belgilaydi. Mineral bo‘lmagan
sulfatlarning bo‘Iishi suv ifloslanishining gigiyenik ko'rsatkichidir.
121

Sulfat MgS04-7H20	kislota	tuzlaridan	magniy	sulfat	(taxir	tuz) va
tibbiyotda	susaytiruvchi,	tinchlantiruvchi
spazmolitik vosita, bariy sulfat BaS04 rentgenokontrast modda
sifatida,	kuydirilgan	gips	CaS04l/2H20	suyaklar	singanda

gipslash uchun ishlatiladi. Sulfat kislotaning o'zi turli xil dorivor
moddalar, masalan, sulfanilamid preparatlar sintez qilishda,
dorivor moddalarni analiz qilishda keng foydalaniladi. U boshqa
kislotalarni olish va organik sintez uchun ham eng ko'p
ishlatiladigan moddadir. Shuning uchun ham sulfat kislota kimyo
sanoatining noni deyiladi. Borat kislota H3B03 va natriy tetraborat
Na
2B407 antiseptik vosita sifatida keng qollaniladi.
Natriy tiosulfat Na2S203 allergiya, artritlar, nevralgiyaga qarshi
vosita sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari, u galogenlar va sianidlar
bilan zaharlanganda antidot sifatida ham ishlatiladi. Na2S203 qichima
kasalligini davolashda eng samarali preparat hisoblanadi. Kaliy
xromat va kaliy dixromat esa kuchli oksidlovchilar bo'lganligi
uchun ular moddalarni analiz qilishda, dorivor moddalarning
sifat va miqdoriy analizida ko'p ishlatiladi.