Birinchi sinfda musiqa o'qitiwdin’ mazmuni ha’m metodikasi

muzıka sabaqların programmasınıń bas teması «Muzıka hám turmıs»bolıp tabıladı. Baslanǵısh klassta muzıka mádeniyatı sabaqları, balalardıń turmıslıq tájiriybelerine tayanǵan halda, aparıw, badiy

tálim beretuǵın qural retinde zárúrli áhmiyetke iye. Zeroki, programmada jırlaw hám tıńlaw

ushın usınıs etiletuǵın qosıqlar hám muzıkalıq dóretpeler, baxıtlı balalıq, adamgershilik, watanǵa

muhabbat, tábiyaatqa muhabbat haqqında dóretpelerden ibarat esaplanadi. Birinshi klassta balalar muzıkanıń

xarakteri obrazları arqalı alǵan bilimleri salıstırmalı bolıp, keyingi klaslarda anıq (konkret) túsiniklerge aylanadı. SHuningdek, birinshi klassta oqıw jılı basında dáslepki bar alınǵan bilimler notagacha bolǵan dáwir dep ataladı.

Muzıkalıq iskerliklaming birinshi túrlerine tiyisli wazıypalar, jumıs mazmunın quraydı. Usı

xızmetler qosıq aytıw, muzıka tıńlaw, muzıka sawatı, oyın elementlerin orınlaw muzıkalı

úyinlar, qádem taslaw balalar asbap ásbaplarında jo'r boiish, muzıka mádeniyatın quram taptırıwda zárúrli rol oynaydı. Birinshi klassta qor bolıp qosıq jırlaw - jámáát iskerligi retinde

oqıwshılami tikkeley qatnasıwı menen ámelge asıriladı. Qosıq jırlaw quramalı psixologiyalıq hám

fiziologikalıq process bolıp tabıladı. Bunnan bas miyadagi nerv xujayralari aktiv qatnasadı, oqıwshılarda unamlı

sezim - tuygularini aktivligin támiyinleydi, tós bólegi dawıs payda etiwshi a'zolami artikulyatsiya

hám nápes shólkemlerin aktivlestiredi hám de oqıwshılaming nátiyjeli islewge sharayat jaratadı.

Boshlang‘ich sinflarda qo‘shiq o‘rgatish uchun awai shu qo‘shiq tinglanadi so‘ng qo‘shiq crrgatish metodi asosida o‘rgatiladi: 1. Qo‘shiq haqida o‘qituvchining qisqacha kirish so‘zi (qo‘shiq muallifiari haqida, asaming tarixiy yoki tarbiyaviy ahamiyati haqida, qisqa hikoya qilish, shu asarga doir qiziqarli hayotiy suxbat o'tkazish va rasmlar ko‘rsatish). 2. Qo‘shiqni o‘qituvchi tomonidan toMiq ijro etib berilishi. 3. Qo‘shiqni musiqiy harakteri, uning ifoda vositalari, shakli, janrini o‘quvchilar bilan birgalikda aniqlash. 4. Qo‘shiqni musiqiy jumlalarga bo‘lib o‘rgatish. 5. Qo'shiqni ijro sifatlari ustida ishlash (nafas, sof intonatsiya, talaffuz, dinamik belgilar asosida ifodali kuylash). 6. Taassurotlari yuzasidan qisqacha suhbat o‘tkazish (savol-javob) ko‘rgazmali materiallar asosida. Bunga misol qilib, darslikdagi quyidagi asarlarni aytishimiz mumkin: «Buvijonim» D.Omonullaeva musiqasi, N.Ruzimuhammedov she’ri, «Baxtiy erkatoy» T.Toshmatov musiqasi, T.Ilxomov she’ri, «Diloromning qo‘shig‘i» D.Omonullaeva musiqasi, H.Muhammad she’ri «Nisholda», R.Tolipov she’ri D.Omonullayeva musiqasi. Birinchi sinfdan boshlab o‘quvchilarni ovoz diapazonini aniqlash va kengaytirigaga aloqida e’tibor berish lozim. Birinchi sinfda o‘quvchilami ovoz diapazoni (DO, - LYa,), keyinchalik esa, ulami ovoz diapazoni kegayib o‘quv yili oxirlarila (DO, - D 0 2)gacha ham boiishi mumkin. Qo‘shiqlarni o‘quvchilarga musiqiy qobiliyatlari, musiqiy o‘quvi, xotirasiga, talaffuziga ahamiyat beriladi. Qo‘shiqlaming differtsioial guruhlarga bo‘lib o‘rgatish dars samaradorligini oshiradi. Musiqiy o‘quv bo‘sh bo‘lgan o‘quvchilami qiziqish va musiqiy qobiliyatini yanada ustirish uchun o‘qituvchilami uch guruhga boiib o‘tkazish lozim.