3. Valent qobig’ida toq elektronlar soni bittadan ortiq bo’lsa - -bu atomning hosil qiladigan bog’lar soni ham ko’p bo’ladi. Ikki atom orasida faqat bitta sigma simmetriyali bog’ hosil bo’ladi, atomning qolgan elektronlari ayni atomlar orasida π-bog’ hosil qiladi yoki boshqa atomlar bilan σ-bog’ hosil qilish mumkin.
- Erkin radikallar tarkibida ham juftlashmagan elektronlar bo’ladi. Benzol va boshqa aromatik birikmalarning tuzulishini ham valent bog’lanishlar nazariyasi asosida talqin qilib bo’lmaydi.
- Bu hodisalarni tushuntirish uchun molekulyar orbitallar (MO) nazariyasidan foydalaniladi. Xund va Malliken bu nazariyaning asoschilari hisoblanadi. Molekulyar orbitallar nazariyasini yaratishda atomning elektron tuzulishi haqidagikvant-mexanik tassavurlarini molekula tuzulishiuchun ham qo’llash zarur deb topildi.
- Farqi shundaki, atom bir markazli (bir yadroli) sistema bo’lsa, molekula ko’p markazli sistemadir. Demak, bu nazariyaga ko’ra har qaysi elektron molekuladagi barcha yadro va ko’p markazli orbitallar ta’sirida bo’lishi e’tiborga olinadi.
- Molekulyar orbitallar (MO) metodning bir necha variantlari bor. Atom orbitallarining chiziqli kombinasiya (AOChK) usuli eng ko’p qo’llaniladigan variatlaridan biridir. Bu metodda bir elektronning molekulyar to’lqin funksiyasi o’sha molekulani tashkil etuvchi barcha atomlardagi elektronlarning to’lqin funksiyalaridan kelib chiqadigan chiziqli kombinasiya, ya’ni molekulyar orbitallarni tasvirlovchi funksiyalar-molekulani tashkil etgan atomlarning to’lqin funksiyalari-ni bir-biriga qo’shish va bir-biridan ayirish natijasida topiladi.
- 1. Ularning energiyasi yaqin bo’lishi kerak.
- 2. Orbitallari bir - birini ko’proq qoplashi kerak (0,7- 0,8%).
- 3. Molekulada bog’lanish chizig’iga nisbatan bir xil simmetriyada bo’lishi kerak.
- Uglerod molekulasi uchun:
- Uglerod molekulasining hosil bo’lishi:
- Demak uglerod molekulasida sakkizta bog’lovchi va to’rtta bo’shashtiruvchi elektronlar bor.
Do'stlaringiz bilan baham: |
