Biznes reja turlari

Korxona tamoyillari o’z ichiga oladigan talablar quyidagilar: 
1. mahsulot (ish, xizmatlar) va bozorga talablar; 
2. boshqaruvga talablar - motivatsiya tizimi, qarorlar qabul qilish, nazorat, yutuqlarni 
baholash va x.k.; 
3. xodimlarga talablar - ijodiy fikrlash, mas’uliyatni o’z zimmasiga olish, motivlar, 
unumdorlikni baholash va x.k.; 
4. tashqi muhitga talablar - xaridorlar, ta’minotchilar, investorlar, raqobatchilar, 
jamiyat, davlat. 
Tamoyillarni shunday ta’riflash kerakki, bir tomondan, raqobatchilar korxonaning 
xo’jalik yuritishdagi niyatlaridan foydalana olmasliklari uchun imkon qadar umumlashgan 
xolda, ikkinchi tomondan, xaridorlar va xamkorlar hamda boshqa ishtirokchilar ularni 
yaxshi tushunishi uchun etarlicha aniq bo’lishi lozim. 
^ Korxona etikasi (yoki o’zaro aloqalarning ma’naviy jixatlari) biznesmenning vijdoni 
yordamida tadbirkorlik faoliyati jarayonida firma xodimlari xatti-harakatlariga (hulqiga) 
bo’lgan eng yuqori talablarga amal qilishga imkon yaratadi. Korxonaning bozordagi 
hamkorlariga nisbatan amal qilishi lozim bo’lgan ma’naviy qadriyatlari qatoriga 
quyidagilarni kiritish mumkin: aldashdan voz kechish, halollik, hamkorlikdagi ishda 
ishonch, innovatsion g’oyalar sohibining tadbirkorlik manfatiga hurmat. 
Missiyani belglashda korxona tanlab olgan qadriyatlar yo’nalishi ham ahamiyatga ega 
bo’lib, ular rahbarlar va barcha xodimlarning strategik xatti-harakatlariga jiddiy ta’sir 
o’tkazadi. Nazariya va amaliyotda qadriyatlar yo’nalishining oltita turini ajratib 
ko’rsatish 
mumkin 
(4.1-jadval)
6
. 
^ Qadriyatlar yo’nalishlari va ularning maqsadlar bilan aloqasi. 
Yo’nalish turi 
Qadriyatlar kategoriyasi 
Korxona 
ko’zlayotgan 
maqsadlar 
toifalari (tiplari) 
Nazariy 
Haqiqat 
Bilim 
Oqilona fikrlash 
Uzoq 
muddatli 
tadqiqotlar 
va 
ishlanmalar 

---

Iqtisodiy 
Qulaylik 
Foydalilik 
Boylik jamg’arish 
O’sish 
Foyda olish 
Natijalar 
Siyosiy 
Xokimiyat 
Hurmat qozonish 
Kapital va sotishning umumiy xajmi, 
ishlovchilar soni 
Ijtimoiy 
Yaxshi munosabatlar 
Sadoqat 
Nizolarning bo’lmasligi 
Foydalilikdan ijtimoiy mas’uliyatning 
yuqori turishi 
Bilvosita raqobat 
Tashkilotdagi yaxshi muxit 
Estetik 
Badiiy muvofiqlik 
Shakl va o’lchamlar mosligi 
Tarkib 
Mahsulot dizayni 
Sifat 
Foydani kamayishi hisobiga bo’lsa ham 
ko’rkamlikni ta’minlash. 
Diniy 
Borliq 
bilan 
muvofiqlik, 
kelishuv. 
Etika 
Ma’naviy muammolar