bob. Lizing mohiyati va lizing operatsiyalari turlari Lizing operatsiyalari rivojlanishi bo’yicha xorij mamlakatlari tajribasi

1.2. Lizing operatsiyalarining rivojlanish tendensiyalri va amaldagi holati tahlili
Lizing obyektini foydalanuvchiga berish yoki uni lizing beruvchiga qaytarish asosida lizing uch turga bo'linadi: moliyaviy, operatsion va qaytariladigan. Lizingning asosiy turlarining tasnifi shakl. Tashkilot shakli va operatsiya texnikasiga qarab, ular quyidagilarga ajratiladi: to'g'ridan-to'g'ri, bilvosita, qaytarib beriladigan va etkazib beruvchiga ijaraga beruvchi:
1. To'g'ridan-to'g'ri lizing etkazib beruvchining (ishlab chiqaruvchining) o'zi vositachilarisiz ob'ektni soddalashtirilgan tartibda ijaraga olganida amalga oshiriladi
1. Ijara to'lovlari - Uskunani ishlab chiqaruvchi-etkazib beruvchi
2. Mulkni etkazib berish - Lizing oluvchi
3. Lizing shartnomasi
To'g'ridan-to'g'ri lizing operatsiyasini tashkil etish
Lizing operatsiyalarini amalga oshirish uchun uskunalar ishlab chiqaruvchilari marketing xizmati tarkibida o'z tarkibida maxsus bo'linmalar yaratadilar. Vositachisiz ishlash nafaqat bitim mexanizmini soddalashtiradi va uni amalga oshirish xarajatlarini kamaytiradi, balki tovar ishlab chiqaruvchining o'ziga mahsulotlarini lizingga berishdan barcha iqtisodiy samaralarni olish va ulardan ishlab chiqarishni kengaytirish va texnik rekonstruksiya qilish uchun foydalanish imkoniyatini beradi.
2. Bilvosita lizing vositalarni vositachilar orqali ijaraga berishni nazarda tutadi. Lizing operatsiyalarining aksariyati bilvosita lizing protsedurasiga asoslangan bo'lib, bu ko'p jihatdan tovarlarni va taksilarni sotishga o'xshaydi.
Shuningdek, lizing beruvchi bo'lgan vositachi va soddalashtirilgan holatda qarz beruvchi avval ishlab chiqaruvchining ishlab chiqarish vositalarini sotib olishni moliyalashtiradi va foydalanuvchiga etkazib beradi, so'ngra vaqti-vaqti bilan lizing oluvchidan lizing to'lovlarini oladi. Bilvosita lizing kamida uchta shaxsni o'z ichiga oladi: sanoat korxonasi, lizing kompaniyasi va lizing oluvchi, lekin u ham ko'p tomonlama bo'lishi mumkin.
Lizing xizmаtlаri bozori dinаmikаsi vа hаjmi - 2014 yilning yakuniy natijalariga muvofiq, asosiy sarmoyadagi investitsiyalar tarkibida lizinglar ulushi 2,5 foizni tashkil qildi. Lizingning YaIMdagi ulushi biroz kamayib, 2013 yilda ushbu ulush 0,7 foizdan iborat boʼlgan boʼlsa, 2014 yilda ushbu koʼrsatkich 0,6 foizga tushib qoldi. Biroq YaIMdagi lizing portfelining ulush koʼr satkichi 2013 yilga nisbatan 0,2 foizga oʼsdi va 1,5 foizni tashkiletdi.
Yil yakuniga koʼra, avvalgi yilning shu davriga nisbatan yangi lizing operatsiyalari hajmi oʼsish surʼati 2,5 barobarga toʼgʼri keldi. Yaʼni, 2013 yilda lizing hajmi 805,2 mlrd. soʼmga teng boʼlsa, 2014 yilda ushbu koʼrsatkich 21 mlrd. soʼmga ortgan va 826,2 mlrd. soʼmga yetgan.

Lizing shartnomasi portfelining jami qiymati 2013 yilga nisbatan 29,3 foizga oʼsdi va 2 trln. 139 mlrd. soʼmni tashkil etdi.