bob. Zamonaviy boshqaruvda menejer etikasining nazariy asoslari. Menejment etikasining shakllanishi va ahamiyati Menejer etikasining qadriyatlar tizimi

Kurt Levin tipologiyasi. Eng mashhuri hali ham tipologiya individual etakchilik uslublari 30-yillarda AQShga hijrat qilgan nemis psixologi tomonidan ishlab chiqilgan Kurt Lyuin(1890-1947). Klassik bo'lib qolgan bu tipologiyaning uzoq umr ko'rishi, ehtimol, uning o'ta soddaligi va ravshanligi bilan bog'liq. U uchta asosiy etakchilik uslubini belgilaydi:

• 
  avtoritar;
  
• 
  demokratik;
  
• 
  neytral (yoki anarxist).
  

(Keyinchalik siyosiylashgan amerikaliklar “neytral” atamasini “liberal” atamasi bilan almashtirdilar. Qolaversa, bir xil uslublar “direktiv”, “kollegial”, “ruxsat beruvchi” deb nomlanishi odatiy hol emas edi).
Ko'pgina parametrlar ushbu uslublarni bir-biridan ajratib turadi: qaror qabul qilish tabiati, vakolatlarni topshirish darajasi, nazorat qilish usuli, qo'llaniladigan sanktsiyalar to'plami va boshqalar. Ammo ular orasidagi asosiy farq afzal qilingan boshqaruv usullaridir. Buyruqbozlik usullari deb ataladigan guruh rahbariyatning avtoritar uslubiga mos keladi, shartnomaviy va ijtimoiy-psixologik usullar demokratik uslubga ko'proq mos keladi, neytral (yoki murosasiz) esa, odatda, boshqaruv usullarini tizimsiz tanlash bilan tavsiflanadi.
G'alati, ammo etakchilik uslublari bo'yicha deyarli yarim asrlik tadqiqotlar davomida guruhning samaradorligi va ma'lum bir etakchilik uslubi o'rtasidagi aniq bog'liqlik aniqlanmagan: demokratik va avtoritar uslublar hosildorlikning taxminan teng ko'rsatkichlarini beradi. Natijada, deb atalmish vaziyatli yondashuv: barcha holatlar uchun mos boshqaruv qarorlari mavjud emas; barchasi o'ziga xos vaziyatga bog'liq bo'lib, bu o'z navbatida turli omillar bilan belgilanadi. Ular orasida: guruh faoliyatining shartlari, hal qilinishi kerak bo'lgan vazifalarning tabiati, ijrochilarning malakasi, birgalikdagi ishning davomiyligi va boshqalar. Bunday omillar majmui guruh faoliyatining o'ziga xos holatini yaratadi, bu esa etakchilik uslubining ma'lum xususiyatlarini belgilaydi va talab qiladi.
Ko'rinib turibdiki, jamoaning mehnat sharoitlari qanchalik qiyin va og'ir bo'lsa (to'lovlarni to'lamaslik, ta'minotning uzilishi, bankrotlik tahdidi va boshqalar), shunchalik ko'p odamlar "kuchli qo'l" ga, kuchli va amaliy hal qilib bo'lmaydigan muammolarni hal qilish uchun to'liq javobgarlikni o'z zimmasiga olishga qodir bo'lgan qat'iy rahbar. Hech bo'lmaganda qisman muvaffaqiyatga erishilsa, "egasi"ning turli mustabid odoblariga chidash yanada arziydi. Vaziyat ijrochilarning past malakasi ("hokimiyat ularga buning uchun to'langan deb o'ylasin") yoki ular o'rtasida kelib chiqqan nizolar, shuningdek, boshqa shunga o'xshash vaziyatlarda ham xuddi shunday.

1.3
AQSH Murojaatlarda: «mister» (erkak kishiga nisbatan), «miss» (turmushga chiqmagan xotin-qizlarga nisbatan), «missis» (turmush qurgan ayollarga nisbatan). Aniqlik: amerikaliklar uchun vaqt bu pul demakdir. 5 daqiqadan ortiqcha kechikish e’tiborsizlik deb tushuniladi. Uchrashuvlar uchun aniq vaqt belgilanadi. Kiyinish: Rasmiy uchrashuvlarda klassik uslubdagi kiyimlami afzal ko‘radilar. Ba’zi hollarda o ‘zlariga kiyinishda erkinlik berishlari mumkin. Hamkorlarini ular xohlagan kiyimda qabul qiladilar. So‘zlashuv taomili: vaqtni cho‘zishni yoqtirishmaydi, tezda aniq maqsadga o‘tishadi. Agarda uchrashuv foydali ekanini sezishsa, birinchi uchrashuvdayoq shartnoma tuzishadi. Avval bosh masalalami kelishib olib, shartnomaning qismlarini keyingi uchrashuvlarda hal etishadi. Muzokaralarda amerikaliklar sabrsiz bo‘lishadi, ammo nizo kelib chiqishiga yo‘l qo‘ymaydilar. Ish olib borish bosqichlarini kelishib olishsa, har bir bosqichni bajarish muddatini aniqlab oladilar. Muzokara olib borishda suhbatdoshdan 70-75 sm masofada turib gaplashadilar. Stol atrofida muzokaralar olib borishni yoqtirishmaydi. Sovg‘alar: amerikaliklar sovg‘alamiyoqtirishadi, lekin qimmatbaholarini emas. Suvenirlami esa inkor etishmaydi. Suhbatlarning borishi: ish haqida, oilaviy muammolar haqida gapirishni yoqtirishadi. Siyosat esa ular uchun ikkinchi darajali hisoblanadi. Takliflar: restoranlarga, sport musobaqalariga, shahardan tashqaridagi sayohatlarga taklif qilishni yoqtirishadi. 0 ‘tirishlarda o‘zlarini erkin his qiladilar. Spirtli ichimliklami ichishsa, ozgina sho‘xlik qilishadi, ammo jinoyat kodeksini esdan chiqarishmaydi. Fransiya Murojaatlarda: «mese» (erkak kishiga nisbatan), «madam» (turmush qurgan ayollarga nisbatan), «madmuazel» (turmushga chiqmagan xotinqizlarga nisbatan)). Aniqlik: fransuzlar aniq belgilangan vaqtda kelishni yoqtirishadi, ammo hamkorlari oldindan uzr so‘rab 15-20 daqiqaga kechikib kelishsa, xafa bo‘lmaydilar. Kiyinish: erkaklar klassik uslubdagi kiyimni afzal ko‘rishadi, ayrim paytlarda chiroyli ko'ylak kiyib yengil kurtkalarda ham paydo bo‘lishadi. 74 Ayollar marosimlar uchun kiyiladigan ko‘yIakIarda kelishadi, qizlar esa kiyinishda erkinlikni afzal ko‘radilar. So‘zlashuv taomili: fransuzlar o ‘z ishining ustasi bo‘lgan suhbatdoshlarni yoqtirishadi. Chet tillardagi so‘zlami ishlatganlarni yoqtirishmaydi. Fransuzlar ichida fransuz tilini yaxshi bilgan odam katta obro‘ga ega ,bo‘ladi. Sovg‘alar: unchalik qimmat bo‘lmagan sovg‘alar va suvenirlar ishga yordam berishi mumkin. ; Suhbatlarning borishi: fransuzlar o ‘zlarining diqqatga sazovor joylarini yaxshi ko‘radilar va ular haqida soatlab gapirishdan zerikmaydilar. Ularni ‘•oliqlar, ishsizlik va kundalik muammolar qo'proq qiziqtiradi. I Takliflar: biror joyga borishga taklifni ular xursandlik bilan qabul j^ilishadi. Yaxshi vinosi bor kafe va restoranlarga borish ulaming jonu dili.