Bodring biologiyasi va etishtirish texnologiyasi Reja: Bodring ahamiyati, tarqalish tarihi. Bodring biologik asoslari va tumanlashtirilgan navlari. Bodringni etishtirish texnologiyasi

Tarqalishi. Bodring ekinining vatani – Hindiston va Hindi-Xitoyning syernam tropik rayonlari hisoblanadi. U joylarda yeramizgacha bodring madaniy holda foydalanilib, keyinchalik boshqa mamlakatlarga tarqalgan. Rossiyada bodring VIII-IX asrlarda mahlum bo‘lgan bo‘lsa, XVI asrda u Evropa va Amyerikada keng tarqalgan. Bodring janub o‘simligi uchun issiqqa talabchan. Lekin, o‘suv davri qisqa bo‘lganligi sababli u nihoyatda keng – to 630 shimoliy kenglikkacha tarqalgan. U sovuqdan himoyalangan tuproqda qutb doirasi ortida ham o‘stiriladi. Bodring Yaponiya, Xitoy, Hindiston, Osiyo va AQSH da ko‘p, Evropa mamlakatlarida esa kamroq tarqalgan. Dunyoda 2,4 mln. gektar maydonga ekilib, 41,5 mln. tonna yalpi hosil, shuning 26,5 mln. tonnasi Xitoyda etishtiriladi. Mustaqil Hamdo‘stlik Davlatlarida bodring ekin maydoni 200 ming gektar bo‘lib, karam va pomidordan so‘nggi uchinchi o‘rinni egallaydi. O‘zbekistonda esa 8-10 ming gektardan ziyod maydonga ekiladi va etakchi o‘rinda turadi.

• Tarqalishi. Bodring ekinining vatani – Hindiston va Hindi-Xitoyning syernam tropik rayonlari hisoblanadi. U joylarda yeramizgacha bodring madaniy holda foydalanilib, keyinchalik boshqa mamlakatlarga tarqalgan. Rossiyada bodring VIII-IX asrlarda mahlum bo‘lgan bo‘lsa, XVI asrda u Evropa va Amyerikada keng tarqalgan. Bodring janub o‘simligi uchun issiqqa talabchan. Lekin, o‘suv davri qisqa bo‘lganligi sababli u nihoyatda keng – to 630 shimoliy kenglikkacha tarqalgan. U sovuqdan himoyalangan tuproqda qutb doirasi ortida ham o‘stiriladi. Bodring Yaponiya, Xitoy, Hindiston, Osiyo va AQSH da ko‘p, Evropa mamlakatlarida esa kamroq tarqalgan. Dunyoda 2,4 mln. gektar maydonga ekilib, 41,5 mln. tonna yalpi hosil, shuning 26,5 mln. tonnasi Xitoyda etishtiriladi. Mustaqil Hamdo‘stlik Davlatlarida bodring ekin maydoni 200 ming gektar bo‘lib, karam va pomidordan so‘nggi uchinchi o‘rinni egallaydi. O‘zbekistonda esa 8-10 ming gektardan ziyod maydonga ekiladi va etakchi o‘rinda turadi.

Biologik xususiyatlari. Bodring issiqsevar o‘simlik. Urug‘i 12-130 haroratda unib chiqadi. Harorat bundan past bo‘lsa, urug‘ bo‘rtsada, ammo o‘sishga harakat qilmay chirib ketishi mumkin. Qulay, ya’ni 25-300 haroratda urug‘i 5-6 kunda, ivitilmasdan dalaga ekilganda esa 7-10 kunda unib chiqadi. Bodring o‘simligining o‘sib rivojlanishi uchun qulay harorat 25-320 atrofida bo‘lishi kerak. Lekin, 6-8 0 haroratda o‘simlikning o‘sishi va hayot faoliyati to‘xtaydi, keyinchalik haroratning undan ham pasayib ketishi yoki past haroratning uzoq muddat davom etishi, tuzatib bo‘lmaydigan o‘zgarishlarga sabab bo‘ladi. Bunday hollarda barglar sarg‘ayadi naychalari to‘kilib ketadi, istehmolga yaramaydigan qing‘ir-qiyshiq mevalar paydo bo‘ladi. YOzda kechki muddatlarda ekilganda yoki yaxshi isitilmaydigan teplitsalarda kam hosil berishining sababi ham ana shunda. Harorat 0 0 ga tushganda, o‘simlik nobud bo‘ladi.

• Biologik xususiyatlari. Bodring issiqsevar o‘simlik. Urug‘i 12-130 haroratda unib chiqadi. Harorat bundan past bo‘lsa, urug‘ bo‘rtsada, ammo o‘sishga harakat qilmay chirib ketishi mumkin. Qulay, ya’ni 25-300 haroratda urug‘i 5-6 kunda, ivitilmasdan dalaga ekilganda esa 7-10 kunda unib chiqadi. Bodring o‘simligining o‘sib rivojlanishi uchun qulay harorat 25-320 atrofida bo‘lishi kerak. Lekin, 6-8 0 haroratda o‘simlikning o‘sishi va hayot faoliyati to‘xtaydi, keyinchalik haroratning undan ham pasayib ketishi yoki past haroratning uzoq muddat davom etishi, tuzatib bo‘lmaydigan o‘zgarishlarga sabab bo‘ladi. Bunday hollarda barglar sarg‘ayadi naychalari to‘kilib ketadi, istehmolga yaramaydigan qing‘ir-qiyshiq mevalar paydo bo‘ladi. YOzda kechki muddatlarda ekilganda yoki yaxshi isitilmaydigan teplitsalarda kam hosil berishining sababi ham ana shunda. Harorat 0 0 ga tushganda, o‘simlik nobud bo‘ladi.