Reja: 1.Qadimgi Misr haqida 2. Qadimgi Misr dini 3. Misr Xudolari Qadimgi Misr dini - Misr aholisi uchun din kundalik turmushning ajralmas bir bo`lagi hisoblangan. Qadimgi misrliklar xudolar hayvonlar siymosiga o`tib olib, mushuk, qo`y, ho`kiz, arslon, sigir shaklida odamlar orasida yashaydi deb hisoblashgan. Misrliklar xudolarning bir qancha joni mavjud: ulardan biri hayvon tanasida, boshqasi esa haykalida yashaydi deb bilishardi. Misrliklar xonadonidagi mehrobda xudolarning haykalchalari o`rnatilgan. Kohinlar — ibodatxona ruhoniylari, xudolarni dindorlar in'om tariqasida keltirgan narsalar bilan boqishadi, deb hisoblashgan.
Misrliklarning xudolari
E’tiqod va din - Misr tarixining barcha davrlarida hayvonlarga, tabiat xodisalarga, ota bobolar ruxiga e’tiqod qilish keng tarqalgan. Misrda katta davlat vujudga kelishi munosabati bilan firavnlar podsholarga e’tiqod qilish va ularni iloxiylashtirish ham paydo bo’lgan. Qadmgi Misrliklar e’tiqodi va dini totemizi, fetishizm, animizm, quyoshparastlik va podsholikka bo’lingan. Quyosh xudosi Ra deb atalgan. Unga atab ibodatxonalar qurilgan. Ota-bobolar ruxi, suv quyoshga e’tiqodlar bilan bog’liq irim, urf-odat, motam va marosimlar o’
Xudolar ichida Osiris aloxida o’rin tutadi.U avval dexqonchilikxomiysi bo’lib, eshak boshli, qizil ko’zli yovuz xudo Set tomonidano’ldirilgan. Osiris narigi dunyodagi podshoxlikda shox va sudya bo’lib oladi. Xudolar Misrliklar uchun birgina dunyoni yaratuvchi bo’libgina qolmay, hunarmandchilik, san’at, yozuv, xisob, sexrgarlik va ilm-fanning yaratuvchilari ham hisoblanganlar. Ular iyeroglif yozuvini “Xudoning so’zi” deb tushunar edilar. Bunda so’z va hisob hukmroni, yozuvni yaratuvchisi, adabiyot va yozuvchilarning, sexrgarlar va tabiblarning xomiysi Totu hisoblangan. - Xudolar ichida Osiris aloxida o’rin tutadi.U avval dexqonchilikxomiysi bo’lib, eshak boshli, qizil ko’zli yovuz xudo Set tomonidano’ldirilgan. Osiris narigi dunyodagi podshoxlikda shox va sudya bo’lib oladi. Xudolar Misrliklar uchun birgina dunyoni yaratuvchi bo’libgina qolmay, hunarmandchilik, san’at, yozuv, xisob, sexrgarlik va ilm-fanning yaratuvchilari ham hisoblanganlar. Ular iyeroglif yozuvini “Xudoning so’zi” deb tushunar edilar. Bunda so’z va hisob hukmroni, yozuvni yaratuvchisi, adabiyot va yozuvchilarning, sexrgarlar va tabiblarning xomiysi Totu hisoblangan.
Qadimgi Misr podsholigining poytaxti Memfisda o`z xudosi — Ptax bo`lgan. - Ptax misrliklar e'tiqodicha, olamni yaratayotganida har bir narsaning nomini odamga o`rgatgan. Xudo shunchalik qudratliki, uni asl qiyofasida ko`rishning iloji yo`q. Shuning uchun ham Ptax degan xudoning Yer yuzidagi qiyofasi Apis.bo`lib, u peshanasi va belida oq qashqasi bo`lgan qora ho`kiz timsolida tasavvur etilgan.
- Misrliklar o`z xudolariga butunlay ishonishar, har bir ishni bajarishga kirishishdan avval ulardan maslahat, madad yoki rozilik so`rashar edi.
Amon-Ra - Mil. avv. 2 mingginchi yildan boshlab esa Quyosh xudosi Amon-Ra fir'avnlarning bosh ilohi va homiysi hisoblangan. Dastavval ikkita xudo bo`lgan: Fiva shahri homiysi Amon va Quyosh xudosi Ra, so`ngra ikkalasi yagona xudoga birlashgan.
Geliopolda (Baolbek) ibodatxonasi - Mil. avv. 2 mingginchi yildan boshlab esa Quyosh xudosi Amon-Ra fir'avnlarning bosh ilohi va homiysi hisoblangan. Dastavval ikkita xudo bo`lgan: Fiva shahri homiysi Amon va Quyosh xudosi Ra, so`ngra ikkalasi yagona xudoga birlashgan.
Xapi— Nil xudosi - Xapi— Nil xudosi— Misrdagi hayotning birlamchi manbai va posboni, Osiris — yerosti saltanati xudosi hisoblangan. Rivoyatda aytilishicha, Osiris Misrning ilk podsholaridan biri bo`lib, o`z xalqini dehqonchilikka o`rgatgan ekan. Birodari Set esa Osirisni o`ldiradi. Ammo Osirisning xotini Isida uni mumiyolagan va qayta tiriltirgan ekan. O`shandan boshlab jon qaytib keladigan joy bo`lishi uchun barcha marhumlar mumiyolanadi. Osiris ibodatxonasi xarobalari Abidos shahrida hozirgacha saqlanib qolgan.
Anubis xudosi
Anubis- marhumlar, mumiyolanganlar xudosi va ko`milganlar rahnamosi.
Quyosh xudosi Amon-Ra; Tot – Oy donishmandlik va tabobat xudosi; Anubis - marhumlar va mumiyolanganlar xudosi;
Kohinlar va ibodatxonalar
Kohinlar xudolar va odamlar o`rtasida vositachi bo`lishgan. Misrliklar e'tiqodicha, mabodo Yer yuzida maxsus marosimlar ado etilmasa, xudolar odamlarga madad bermay qo`yadilar. Kohinlar diniy marosimlarni bilar, qurbonlik bag`ishlar edilar. Kundalik turmushda ham kohinlarsiz biron ish qilish mushkul edi. Kohinlar Nil toshqini vaqtini, qachon urug`lik sochish va hosilni yig`ishtirib olish muddatini aniq bilishar edi.
Barcha "nom'larda ibodatxonalar bo`lgan, fir'avnlar ularga katta-katta boylik va yerlar hadya etishardi. Asosiy xudolarga atab qurilgan ibodatxonalar kattakatta yer mulklariga egalik qilar edi. Har bir zafarli bosqinchilik yurishidan keyin fir'avnlar o`ljaning bir qismini ibodatxonalarga hadya etardilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
