Bog’lovchi moddalar fanidan kurs loyihasi bo’yicha uslubiy ko’rsatma

Si02	A1203	Fe203	SaO	MgO	SO3	k.q.q.
∑
mel	4,55	0,53	4,56	50,22	0,22	0,25	39,68	100
Gil	51,07	14,79	6,49	3,95	1,83	1,83	9,04	100

Karbonatli komponentni nisbatini belgilaymiz

C-(1.65∙ A+0.35∙ F)
KN=
2.8∙ S

(3.95+50.22x)-[1.56(14.79+0.53x)+0.35(6.49+4.56x)]

0 .87=
2.8(62.07+4.55x)
36.6657x=173.9275; x=4.744

Shixtaning foizli tarkibini topamiz:

M+G=100% M=100-G 4,675G=100-G G=17,6%
M/G=4,675 I=4,675G 5,675G=100 I=82,4%

Kompo­nentlar nomlanishi	SiO2	A1203	Fe203	SaO	MgO	S03	k.q.q.	∑
Melning 82,6 og’irlik qismi mela	3,76	0,44	3,77	41,48	0,18	0,21	32,77	82,60
Gilning 1 7,4 og’irlik qismi	10,8	2,57	1,13	0,69	0,32	0,32	1,57	17,4
Xom ashyo	14,56	3,01	4,9	42,17	0,5	0,52	34,34	100
Klinker	22,13	4,58	7,49	64,1	0,76	0,79	-	100

2.5.2 Sement zavodining material balansini aniqlash.


Hisoblardagikerakli mahlumotlar:


Ishlab chiqarish usuli – ho’l
To’ning yillik ishlab chiqarish unumdorligi– 1200000t. klinker


Portlandsement tarkibi:
Klinker………………95%
Gips…………………..5%

Xom ashyo tarkibi:

Mel……..…………….82.6%
Giltuproq………………....17.4%


Xom ashyo materiallarning tabiiy namligi :
Mel…….……………..12%
Giltuproq…………………10%
Ikki suvli gips ……..6%
Shlam namligi……36%

Xom ashyo aralashmani qizdirishda yo’qotish (k.q.q) -34.34%

Ishlab chiqarishdagi yo’qotishlar:
Xom ashyo materiallarda...2,5%
Klinkerda……………….0,5%
Sementda………………...1%
Aylanma pechlarning ishlatilish koeffitsienti – 92%
Sement bo’yicha ishlab chiqarish:
1200000∙ (100/95) = 1263158 t/yil
Bu yerda: 95 – Sementdagi klinkeramiqdori,%
1200000-Klinker bo’yicha Sementning yillik ishlab chiqarish unumdorligi, t/yil
Aylanma pechlarning ishlatilish koeffitsienti – 92%, pechlar bir yil davomida ishlaydi
365∙0,92=337 kun yoki
337∙24=8088 soat.
Ushbudan hamma pechlarning soatdagi unumdorligi:
1263158/8088=156,17 t/soat
Demak, ushbu hisobda qurilmaga ish unumdorligi 50t/soat bo’lgan ta aylanma pech olamiz.
Kuydirish to’ining material balansi :
Ikki aylanma pechning ish unumdorligi:
50∙2=100 t/s
100∙24=2400 t/kun
100∙8088=808800 t/yil


2.5.3 Xom ashyo materiallarni sarflanish hisobi.


Xom ashyo materiallarni sarflanishi- 100 t/soat
Klinker ishlab chiqarishdagi quruq materialning nazariy sarfi xom ashyoni qizdirishdagi yo’qotishlarni hisobga olib aniqlanadi:
100/(100-34,34)=1,52 t/t, klinker
Bu yerda 34,34 – xom ashyoni qizdirishdagi yo’qotishlar.
Aylanma pechlarning atmosferaga chiqib ketayotgan gazlarini changsizlantirish uchun elektrofiltrlar o’rnatiladi, bu esa xom ashyoni chiqib ketayotgan gazlardagi miqdorini 1% dan ko’p emas deb hisoblash imkonini beradi. U holda quruq xom ashyo sarfi:

1.52∙100∙(100-1)=1.54 t/t, klinker

1.54∙100=154 t/s

154∙24=3696 t/sut
154∙8088=1245552 t/yil

Xom ashyo aralashmani alohida komponentlar sarfini aniqlaymiz:

Mel-
1.54∙(82.6/100)=1,27 t/t, klinker

1.27∙100=127 t/s

127∙24=3048 t/sut
127∙8088=1027176 t/yil
Giltuproq-
1,54∙(17,4/100)=0,27 t/t, klinker

0,27∙100=27 t/s

27∙24=648 t/sut
27∙8088=218376 t/yil
Tabiiy namlikni hisobgaashyo materiallar sarfi
:
Mel-
1,27∙100∙(100-12)=1,443 t/t
1,443∙100=144,3 t/s
144,3∙24=3463,2 t/sut
144,3∙8088=1167098,4 t/yil
Giltuproq-
0,28∙100∙(100-11)=0,315 t/t, klinker

0,315∙300=94,5 t/s

94,5∙24=2268 t/sut
94,5∙8088=764316 t/yil

2.5.4 Shlam sarfini hisoblash.

Shlamning bir soatlik sarfi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

A_s∙ 100

A _sh=
( 100- ω_sh ) ∙ γ_sh

Bu yerda: A_{sh –} shlam sarfi, m³/ch

A_s – quruq xomashyo sarfi, t/ch
ω_sh –shlam namligi, %
γ_sh –shlamni ng solishtirma og’irligi, t/m³

Pechga yuborilayotgan shlam miqdori:

154 ∙ 100
A_sh= =146,7 m³/s
(100-36) ∙1,64

146,7∙24=3520,8m³/sut

146,7∙8088=1186509,6 m³/yil


2.5.5 Xom ashyoni maydalash bo’limining material balansi.

Oldingi qilingan hisoblardan, xom ashyoni maydalash bo’limi dam olish kunlari bilan faoliyat yuritganda ( yilda 307 kun,kuniga uchta smena)

1245552 t/y quruq xom ashyo materiallarnii maydalashni tahminlashi lozim. Binobarin maydalanadigan xom ashyo:

1 kunda: 1245552/307=4057,17 t.

1 soatda: 4057,17/24=169,05 t.

Shu jumladan alohida olingan xom ashyo:

Mel-
1 soatda ………….169,05∙(82,6/100)=139,63 t.
1 kunda(sutka)……….4057,17∙(82,6/100)=3351,22 t.
1 yilda ………….1245552∙(82,6/100)=1028825,9 t.
Giltuproq-
1 soatda ………….169,05∙(17,4/100)=19,41 t.
1 kunda(sutka)……….40,17∙(17,4/100)=705,9 t.
1 yilda ………….1245552∙(17,4/100)=216726,05 t.

Shlam hosil qilish uchun kerakli materiallar bilan bir qatorda xom

ashyo tegirmoniga suv yuboriladi. Suvga bo’lgan talab quyidagi formula bilan aniqlanadi:
W_v=A_sh∙ γ_sh – (A_s+ ω_m+ ω_g)
Bu yerda: W_v – shlamni tayyorlash uchun kerak bo’ladigan suv miqdori, m³/ch
A_sh – tayyor shlamga bo’lgan ehtiyoj, m³/ch
A_s- quruq xom ashyoga, t/s
γ_sh- shlamaning solishtirma og’irligi, t/m³
ω_g, ω_m- tabiiy mel va gil tuproq bilan mos holdagi kirib kelayotgan suv miqdori

Oldin olib borilgan hisoblar asosida:

A_sh=146,7m³/s
A_s­=154 t/s
γ_sh=1,64 t/m³
ω_m= 144,3– 127=17,3 t/s
ω_g=30-27=3 t/s

Ushbu berilganlarni formulaga qo’yib, shlam tayyorlash uchun ketadigan suv miqdorini taniqlaymiz:

W_v=146,7∙1,64-(154+17,3+3)=240,59-174,3=66,29 t/s

66,29∙24=1590,96 t/sut

1590,96∙307=488424, t/y


2.5.6 Kar’erning va maydalash bo’limining material balansi.

Berilgan mahlumotlarga muvofiq xom ashyo yo’qotilishi 2,5 % ni tashkil etadi.Ulardan 1,5% karherdagi yo’qotishlar va 1% - pechdan chiqib ketayotgan gazlar bilan yo’qotish.

Karg’er, maydalash bo’limi kabi dam olish kunlari bilan yilda 307 kun,bir kunda ikki smena bo’lib ishlaydi: 307∙16=4912 s.
Yuqoridagi hisoblash mahlumotlariga ko’ra, 808800 t/y klinker tayyorlash uchun, xom ashyo materiallari miqdori:

Mel…………….1167098,4t/y

Giltuproq……………242640 t/y
1.5% yo’qotishni hisobga olinsa:
Mel
1167098,4∙(100+1,5)/100=1184604,5 t/y
1184604,5/307=3858,6 t/sut
3858,6 /16=241,2 t/s
Giltuproq
242640∙(100+1,5)/100=246279,6 t/y
246279,6 /307=802,2 t/sut
802,2/16=50,18 t/s
SHunday qilib, karherning qazib olish quvvati, maydalash bo’limi quyidagi materiallarni tahminlashi lozim:

Mel Giltuproq

1 yilda ………………1184604,5 246279,6
1 sutkada ……………3858,6 802,2
1 soatda………………241,2 50,18
2.5.7 Klinker ombori va sementni maydalash bo’limining material balansi
Kuydirish to’i material balansi mahlumotlaridan omborga kelayotgan klinker miqdori quyidagicha:
1 yilda………………100 t.
1 sutkada……………2400 t.
1 soatda………………808800 t.
Sochiluvchan materiallarni omborxonalar binosida saqlangan yo’qotishlar muqarrardir:
Klinker……..0,5%
Gipsa…………1%

Shunday qilib, sementni maydalash bo’limiga bir yilda tushayotgan klinker miqdori:

808800∙(100-0,5)/100=804756 t.
Sementni maydalash bo’liimning yilda 307 sutka, har sutkada uch smena ( bir yilda 7368 soat)ishlashida zarur bo’lga klinker:
1 sutkada………804756/307=2621,35 t.

1. 
   soatda…………804756/7368=109,22 t.
   

Sementni maydalashda gipsni kiritilishi(5%), ushbu materialga bo’lgan ehtiyojni belgilaydi:
Gips…………804756∙5/(100-5)=42355,58 t/y.
42355,58 /307=137,96 t/sut.
42355,58 /7368=5,75 t/soat.
Yuqorida keltirilgan hisoblardan, maydalash bo’limining ish unumdorligi kelib chiqadi:

804756+42355,58 = 847111,58 t/y.

2621,35+137,96 =2759,31 t/sut.
109,22 +5,75 =114,97 t/soat.

Sement tegirmonlarini changdan tozalashda elektrfiltrlardan foydalanadi.Tozalashdagi Sement yo’qotishlarini 0,5% deb qabul qilish mumkin.

Maydalash bo’limining haqiqiy ishlab chiqarish unumdorligi:

847111,58∙(100-0,5)/100=842876,02 t/y.
2759,31 ∙(100-0,5)/100=2745,51 t/sut.
114,97∙(100-0,5)/100=114,39 t/soat.

Gips maydalashga oldindan quritilmasdan tushgani uchun, uni yo’qotilishini 1% deb hisobga olinadi:

42355,58∙(100-1)/100=42783,4 t/g.
Aylanma pechlardan omborga tushayotgan klinkerga suv sepiladi, bunda sug’orish uchun ketgan suv miqdori yo’qotilishidan 1% olinadi:
1 yilda………………100∙1/100=1 t.
1 sutkada……………2400∙1/100=24 t.
1 soatda………………808800∙1/100=8088 t.