Bolalar jismoniy tarbiya nazaryasi va texnologiyalari

Sport-amaliy gimnastikasi 
Sport-amaliy gimnastikasi turli sport turlaridagi umumiy va maxsus jismoniy 
tayyorgarlikning tarkibiy qismi hisoblanadi. U jismoniy sifatlarni takomillashtirish va 
sportchilar organizmining funksional imkoniyatini oshirish uchun qo'Uaniladi.Sport-
amaliy gimnastikasi umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikni oshirish vositasi 
sifatida keng qo'Uaniladi. Gimnastika mashqlari yordamida organizmning turli 
tarmoqlari faoliyatining rivojlanishiga (turli mushak guruhlariga, tananing alohida 
qismlariga, organlar va boshq.) tanlab ta‘sir ko‗rsatish va sportchining 
shaxsiv xususiyatlarini hisobga olib, jismoniy yuklamaning hajmi va ta‘sirchanligini 
maksimal darajada turli-tuman qilish mumkin. Bu hoi aynan sport-amaliy 
gimnastikasi natijalarini oshirishning eng muhim va yagona vositasi sifatida qo'Uash 
imkonini beradi.Mushakka zo‗r berishning tuzilishi va ko‗rinishi bo'yicha u yoki bu 
sport turining harakat faoiiyatiga xos yoki o‗xshash mashqlar tavsiya qilinadi. 
Chunonchi, gavda aylanma harakat qiladigan sport turlarida (figurali uchish, kurash, 
suvga sakrash) akrobatika mashqlari keng qo'Uaniladi, ular yordamida tayanch-
harakatlanuvchi apparat va muvozanat organlari (vestibular analizatorining funk-
siyasi) takomillashadi. Vositalar to‗plami ko‗proq nafas olish, yurak, qon 
aylanish organlariga ta‘sir ko‗rsatadigan boshqa sport turlarida umumrivojlan-
tiruvchi mashqlar, arg‗amchi bilan bajariladigan mashqlar va turli xildagi sakrash va 
irg‗ishlar (boks, kurash, yengil atletika va boshq.) kattao'rinegallaydi.Quyidagilar 
sport-amaliy gimnastikasining asosiy vositasidir:jihozlar bilan va jihozlarsiz 
(gimnastika tayoqchasi, ganteUar, to'ldirma to‗p, arg'imchoq, rezina amortizator) 
bajariladigan mashqlar;ommaviy jihozlarda (gimnastika devorchasi va 
gimnastika o‗rindig‗i, arqon, langar, osma maydoncha) va shuningdek, yog‗och otda, 
«eshabda, halqada, qo‗shpoyada va yakkacho‗pda bajariladigan mashqlar;akrobatika 
mashqlari, batutda, depsinish «ko‗prik»chasidan sakrashlar;tayanib va tayanmasdan 
sakrashlar. 
Quyidagi mashqiarni ayrim jtsmoniy sifatlarni tarbiyalash va takomillashtirish uchun 
qo'llash zarur:
1. 
Kuchni 
rivojlantirish 
uchun 
tezkor-kuch 
mashqlari 
(o‗ta og‗ir bo'lmagan yuk bilan eng katta tezlikda va o‗ta og‗ir yuk bilan charchagung
a qadar mashq bajarish) va har tomonlama ta‘sir qiluv-chi 
mashqiarni 
qo'llashlozim.Masalan,kurashchtshtangachi, eshkak eshuvchilar uchun blokli qurilma
lardan iborat gimnastika jihozlari; sport o'yinchilari uchun jihoz bilan bajariladigan m

---

ashqlar, dinamik ko‗rinishdagi oddiy mashqlar, turli irg‗ish va sakrash mashqlari juda 
foydalidir; 
2. 
Egiluvchanlikni tarbiyalash va rivojlantirish uchun harakat-
larning amplitudasini asta-sekin oshirib bajarish, sherikning yorda-midan foydalanib 
mashq 
bajarish, 
ommaviy 
jihoz 
(gimnastika devorchasi, arqon, langar va boshq.)larda mashqlar bajarish zarur. Masal
an, suzuvchilar uchun yelka bo‗g‗inining yaxshi harakatchan-ligi zarurdir, 
o'yinchilarga esa (fъtbol, basketbol), tos-son va boldir-tovon bo‗g‗inlarint 
harakatchanligi lozim; 
3. 
Chaqqonlikni tarbiyalash va takomillashtirish uchun ko'proq koordinatsiya 
mashqlarini (har xil usul va yo'nalishda gavda aylan-tirishni talab qiladigan), 
akrobatika mashqlarini, shuningdek, turli xil sakrashlarni (tayanchsiz, tayanib turib, 
pastlikka, depsinish «ko‗pribchasidan aylanib bajariladigan sakrash va boshq.) 
qo'llash ma‘qul. Badiiy gimnastika mashqlarining atamalari