Bolalar nafas a`zolari kasalliklariga nimalar kiradi?

MAVZU_________________________________________________________________
Hozirda bolalar kasalliklariga e`tibor har qachongidan ham oshib boryapti. Bunga bir tomondan aholining tibbiy madaniyati yuksalganligi sabab bo`lsa, boshqa tomondan atrof-muhit ta`sirida bolalarda ayrim kasalliklar kuchayib borayotganini sabab qilib keltirish mumkin. Ular orasida nafas olish a`zolari kasalliklarining salmog`i yuqoriligi bolalar pulmonologlari oldiga jiddiy masalalarni qo`ymoqda. SSV bolalar bosh pulmonologi, tibbiyot fanlari doktori Furqat Shamsiev bilan shu masalalar haqida ma`lumot berdi.
— Bolalar nafas a`zolari kasalliklariga nimalar kiradi?
— Bolalarda nafas a`zolari kasalliklari bir necha guruxga bo`lingan bo`lib, ularga infeksion-yallig`lanish bilan kechadigan o`tkir va surunkali kasalliklar, allerik kasalliklar, chaqaloqlik davrida rivojlangan, tug`ma va nasliy kasalliklar kiradi.
Infeksion-yallig`lanish bilan kechadigan o`tkir va surunkali kasalliklarga yuqori va pastki nafas a`zolari kasalliklari kiradi. Yuqori nafas a`zolaridan ko`prok rinit, faringit, tonzillit, otit, sinusit, laringit; pastki nafas a`zolari kasalliklaridan esa traxeit, bronxit (o`tkir, surunkali, obstruktiv, qaytalanuvchi), bronxiolit, pnevmoniya, plevrit, bronxoektatik kasalliklar uchraydi.
Allergik kasalliklarga bronxial astma, chaqalog`lik davrida rivojlangan kasalliklarga bronx-o`pka displaziyasi, Vilson-Mikiti sindromi kabi xastaliklarni kiritish mumkin.
Nasliy kasalliklarga o`pkaning idiopatik diffuz fibrozi, idiopatik o`pka gipertenziyasi, o`pkaning alveolyar mikrolitiazi, kartagener sindromi, mukovissidoz, alfa-1 antitripsin tanqisligi kabi qator kasalliklar kiradi.
Tug`ma kasalliklarga esa o`pkaning rivojlanish nuqsonlarini kiritishimiz mumkin.
— Ularning xavflilik darajalari ham turlicha, shunday emasmi?
— Albatta, yuqorida tilga olingan har bir xastalikning xavflilik darajasi har xil. Ba`zilari engil shaklda kechsa, aksariyatining xavflilik darajasi ancha yuqori.
Nafas olish tizimining asosiy vazifasi — organizmni kislorod bilan ta`minlashdir. Bu tizimning biror bo`g`inida shikastlanish kuzatilsa, butun tizim ishdan chiqishi mumkin, bu esa organizmda kislorod etishmasligi (gipoksiya)ga va undan keyin qaytarib bo`lmaydigan jarayonlarni yuzaga kelishiga sabab bo`lishi mumkin.
Bola organizmida gipoksiyaning kelib chiqishiga to`xtalsak, birinchidan, bu bolaning nafas yo`llari anatom-fiziologik xususiyatlariga bog`liq bo`lsa, ikkinchidan, nafas yo`llari o`ta sezuvchan bo`lib, turli infeksiya, allergen yoki boshka qo`zg`atuvchiga darrov gipersezgirlik reaksiyasini berib, nafas siqishi, hansirashga olib kelib, bolaning xayotiga xavf tug`dirishi mumkin. Yuqorida sanab o`tilgan kasalliklarning barchasi ozmi-ko`pmi bolaning hayotiga xavf tug`diradi.
Ayniqsa, o`tkir bronxoobstruksiya, o`pkada gazlar almashunivining buzilishi, nafas qisish xuruji (astmatik status) va boshqa holatlar o`tkir nafas etishmovchiligi natijasida bolaning hayoti uchun o`ta xavfli xisoblanadi.
— Bolalardagi pulmonolgik kasalliklarning engil darajalarini uy sharoitida davolash imkoni qay darajada?
— Bolalarda nafas olish a`zolari kasalliklarining engil darajasini davolashni uy sharoitida ham tashkil qilish mumkin. Davolash jarayoni Sog`liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan davolash standartlari asosida uchastka shifokori nazoratida olib borilishi kerak. Ota-onalar bolasiga o`z vaqtida dorilarni berib, kasallikning kechishi haqida uchastka shifokoriga ma`lumot berishi kerak. Uyda xonalarni tez-tez shamollatib, tozalikka rioya qilib, bolaning yoshiga mos vitamin va minerallarga boy maxsulotlar bilan to`g`ri ovqatlantirish, ko`p suyuqlik ichirish kerak. Bolaga to`g`ri nafas olishni, va nafas olish gimnastikasini o`rgatish lozim. Surunkali kasalliklari bor bolalarga esa kasallik xuruji paytida uy sharoitida ingalyasiya(dori moddalarini nafas yo`llariga kiritish)ni yoki nafas olishga yordam beruvchi qurilma (nebulayzer)dan foydalanishni ham o`rgatish kerak. Bola tuzalgandan keyin unga shaxsiy gigiena qoidalarini, sog`lom turmush tarziga rioya qilishni tushuntirib borish zarur bo`ladi.
Bolalardagi Nafas Virusli infektsiyalarda kelib chiqqan kasalliklarga xos belgilar va alomatlar mavjud. Misol uchun, ARVI fonida bu to'siq bo'lishi mumkin. Nafas olish uchun bunday hujumlar hech qanday aloqasi yo'q. Bolaning holatini yumshatish uchun kasallikning vaqtini aniqlash va davolanishni boshlash kerak.
Boladagi bronxial astma - sabablar
Kasallik bilan qanday kurashish kerakligini bilish uchun uni keltirib chiqaradigan omil aniq belgilanishi kerak. Boladagi bronxial astma quyidagi sabablarga asoslanadi:

• 
  irsiy kasalliklarga moyilligi;
  
• 
  kimyoviy moddalar bilan qayta ishlangan oziq-ovqat mahsulotlarini muntazam iste'mol qilish;
  
• 
  Homiladorlik paytida muammolar;
  
• 
  agressiv tuzlar va boshqa deterjanlardan foydalanish;
  
• 
  sun'iy oziqlantirish;
  
• 
  emlashni noto'g'ri bajargan.
  

Atopik astma

Darhaqiqat, bu kasallikning allergik shaklidir. Bolalarda bunday astma (belgilar va alomatlar belgilanadi) eng keng tarqalgan hisoblanadi. Ushbu kasallik uchun patogen tetiklash mexanizmi xarakterlidir. Allergandan so'ng qisqa vaqt o'tgach, tananing birinchi alomatlari tezda o'zlarini namoyon qila boshlaydi. Allergiya astma quyidagi omillar bilan izohlanadi:

• 
  Uydagi chang ;
  
• 
  qolib;
  
• 
  gul changi;
  
• 
  hayvonlarning sochlari;
  
• 
  tamaki tutuni;
  
• 
  oqadilar va taroqsimon mahsulotlar;
  
• 
  parfyumeriya;
  
• 
  havo spreyi va boshqa uy-ro'zg'or buyumlari kuchli hid bilan ta'minlangan.
  

Bolalarda atopik bo'lmagan astma

Bunday kasallik turli xil sabablarga ko'ra paydo bo'ladi. Boladagi bunday astma quyidagi "provakatorlar" dan kelib chiqadi:

• 
  dorilar ( aspirinning astma );
  
• 
  bolaning ruhiy-emotsional holati (oilada stresslar, janjallar va shu kabilar);
  
• 
  kuchli jismoniy faoliyat;
  
• 
  haddan tashqari issiqlik yoki aksincha, hipotermi;
  
• 
  sedentary hayot tarzi va semizlik.