Bolalar, qizlar navbat bilan yaxmalak otishar, faqat Umidagina

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
FILOLOGIYA FAKULTETI
FILOLOGIYA VA TILLARNI O`QITISH (O`ZBEK TILI) TA’LIM YO`NALISHI
BITIRUVCHI KURS TALABASI
IBODULLAYEVA MAHLIYOning
“SO’ROQ GAPLARNING PRAGMATIK XUSUSIYATLARI”
mavzusidagi


5 120 100 −Filologiya va tillarni o`qitish (o`zbek tili) yo`nalishida bakalavr akadem darajasini olish uchun yozgan



(2016-2017- o`quv yili)


Ilmiy rahbar: filologiya fanlari nomzodi
Axmedov A.


Buxoro – 2017

Reja:

Kirish. Ishning umumiy tavsifi
I bob. Gap − sintaksisning asosiy birligi
1.1. Gapning lison-nutq farqlanishidagi tahlili
1.2. So`roq gaplarning grammatik xususiyatlari
II bob. Tilning amaliy faoliyatiga pragmatik yondashuv
2.1. Pragmatik lingvistikaning shakllanishi
2.2. Lingvistik pragmatika va uning tadqiq manbayi
2.3. Muloqot va madaniy kompetensiya
III bob. So`roq gaplar muloqot birligi sifatida
3.1. So`roq gaplarning pragmatik vaziyat bilan bog`liq xususiyatlari
3.2. So`roq gaplar va kommunikativ intensiya
Umumiy xulosa

ISHUNING UMUMIY TAVSIFI
Mavzuning dolzarbligi. Mustaqillik milliy qadriyatlar qatorida ona tiliga yangicha munosabatni shakllantirdi. Milliy tilimizning ijtimoiy mavqeyini tikladi, ona tilimizning davlat tili sifatidagi maqomi, ijtimoiy-siyosiy hayotdagi nufuzini yuksaltirdi. O`zbek tilshunosligi fanining yangi taraqqiyot bosqichiga ko`tarilishi uchun keng yo`l ochdi. Ayniqsa, til hodisalarining milliy tabiati, o`ziga xos xususiyatlarini o`rganishga yo`lboshchilik qildi. Mamlakat va millat taraqqiyotida ona tilining milliy ong va mafkurani shakllantirishdagi o`rni va vazifalariga davlat siyosatining ustuvor yo`nalaishlari darajasida alohida e’tibor qaratildi. Shunga muvofiq, tilshunoslik fanida o`zbek tilining ilmiy va amaliy tadqiqi ham jadal rivojlanmoqda. Fanimizda bir necha yangi yo`nalishlar shakllandi. O`zbek tilining pragmatik tadqiqi Mustaqillik davrida pragmatik lingvistikaning rivojlanishiga sabab bo`ldi. Tilni tizim sifatida o`rganish natijalari ommalashib, ona tili ta’limi mazmunini yangiladi. Lisoniy birliklar sistemaviy, struktural, semantik va substansial tadqiq usullari asosida o`rganildi. Natijada til birliklarining lisoniy imkoniyatlarini muayyan nutqiy faoliyat jarayonida tahlil qilish ehtiyoji paydo bo`ldi. O`zbek tilshunosligida til birliklariga xos lisoniy imkoniyatlarni nutqiy faoliyat jarayonida tahlil qilishni maqsad qilib qo`ygan pragmatik tilshunoslik yuzaga keldi. Bu ilmiy yo`nalishda T.A.Bushuy, Sh.Iskandarova, M.Kamolova, S.Mo`minov, A.Nurmonov, S.Raximov, B.Rahmatullayeva, Sh.Safarov, M.Hakimov kabi tilshunoslarning sohaga oid izlanishlari nazariy asoslarning shakllanib borayotganligidan darak beradi. Endigina rivojlanayotgan bu yo`nalishda tadqiqiqni kutayotgan muammolar anchagina. Ushbu bitiruv-malakaviy ishda so`roq gaplarning pragmatik xususiyatlarini tahlil qilish masalasi shunchaki qo`yilgan emas. Chunki o`zbek pragmatik tilshunosligida gap va uning turlarini sintagmatik tahlil yo`nalishidan pragmatik tahlilga o`tish davri yetilgan.Bu ilmiy yo`nalishdagi tadqiq muammolari aniq yechimlarini kutmoqda. Pragmatik lingvistikaning tilshunoslik turkum fanlari orasidagi o`rni, lingvistik pragmatikaning amaliy va nazariy shakllanishi, pragmatik birliklar va ularning tahlil kabi muammolar nafaqat o`zbek tilshunosligida, balki jahon tilshunosligida ham dolzarb masalalalardan sanaladi. Tadqiq mavzusining dolzarbligi mazkur muammolarga aloqadorligi bilan belgilanadi.