Bolalar sporti asoslari

Sportning umumiy qoidalari
Sportda faqat tik holatda va qoidada ruxsat berilgan usullar qo`llash orqali sportiladi. Tik holatda bajarilgan tashlashlar hakamlar tarafidan baholanadi.
-Baholar teng bo`lganda, ohirgi oxirgi baho olgan sportchiga g’alaba beriladi.
-Sportchining baho va jazosi teng bo`lsa, baho ustunlikka ega bo`ladi.
-g’oliblik, bellashuv davomida hech qanday usul qo`llanilmasdan teng holat bo`lsa xakamlarning ko`pchilik fikriga ko`ra beriladi. Hakamlar g’olibni yaktaklar rangidagi bayroqchalar orqali aniqlaydilar.
-Agar yosh sportchilar da ogohlantirishlar bir xil va ketma-ket berilgan bo`lsa, g’oliblik birinchi ogohlantirish olganga beriladi. Ogohlantirishlar bir vaqtda berilsa («TENG»), g’olib hakamlarning ko`pchilik fikri bilan aniqlanadi.
-Musobaqalar Olimpiya tizimsi bo`yicha qayta bellashuvlarsiz o`tkaziladi.
-Sportda usul gilamning ichkarisida boshlanib gilam chizig’idan tashqarida nihoyasiga etsa baholanadi.
Turli yoshdagi bolalar uchun sport musobaqalarini tashkil qilish.
Sport musobaqalari u mashq jarayonining muhim tarkibiy qismidir, ular quyidagilarga ko’maklashadi:
- o’sib kelayotgan yosh avlodning axloqiy va tarbiyaviy talablari ruhida tarbiyalash;
- o’sib kelayotgan organizmni sog’lig’ini mustahkamlash, chiniqtirish va funksiyalarini takomillashtirishga, hayotiy muhim bo’lgan jismoniy sifat va ko’nikmalarni rivojlantirishga;
- o’quvchi va ishchi yoshlarni sport bilan muntazam shug’ullanishga jalb etish, umumta’lim maktabi, kasbiy texnik ta’lim tizimi o’quv muassasalari va yashash joyi bo’yicha sportning alohida turlarini keng rivojlanishiga;
- sport bilan mashg’ulotlarga qiziqishni uyg’otish va yosh sportchilarning yutuqlarining o’sishiga;
- sportni ommaviy rivojlantirish bo’yicha ishning yakunlari hamda maktablarning jismoniy tarbiya jamoalari o’quv mashg’ulot mashqlari natijalari hamda bolalar, o’spirin-yoshlar orasida ish olib borayotgan boshqa jismoniy tarbiya tashkilotlarining natijalarini chiqarishga;
- sportni targ’ibot-tashviqot qilib ommalashtirishga.
Musobaqalar muvaffaqiyatli o’tishi uchun ular quyidagi pedagogik talablarga javob berishlari lozim: o’quv-mashg’ulot jarayonining yakuni bo’lishi, sport maktabi (to’garak) tadbirlar rejasiga kiritilgan bo’lishi hamda ishtirokchilarga oldindan xabar berilgan ma’lum dastur asosida amalga oshirilishi lozim.
Sportning barcha turlari bo’yicha musobaqalar barcha ishtirokchilar uchun majburiy bo’lgan yagona qoidalar hamda sport maktabi (seksiyaning) o’quv-mashg’ulot ishining dasturi asosida o’tkaziladi. Musobaqalarga malakali hakamlar va tibbiy xodimlar xizmat ko’rsatishi lozim.
Sportchilarning yoshi va tayyorgarligiga muvofiq, musobaqalar dasturlari va yuklamalarining me’yorlari ishlab chiqiladi. Yosh sportchilarning musobaqasini tartibga keltiruvchi hujjat bu “bolalar va o’spirin yoshidagi sportchilar uchun sport turlari bo’yicha musobaqalarni o’tkazishning shart-sharoitlari va musobaqa yuklamalari me’yori”dir. Yuklamalar me’yorida musobaqalar murakkabligining qiyinchiligi darajasi va dasturi, ularning xarakteri, miqyosi, ularga tayyorlanish muddatlari va tiklanish davrning davomiyligi belgilangan.
Sport bilan shug’ullanishning boshlang’ich bosqichida musobaqalarda ishtirok etish uchun bolalarning tayyorgarlik davomiyligi 1 yildan kam bo’lmasligi lozim. Sport mashg’ulotlarida uzilishlar bo’lsa, har bir yoshga mansub guruhlarda sport shaklini tiklash uchun 10-15 tadan kam bo’lmagan mashg’ulot mashqlari nazarda tutilishi lozim.

2-jadval