Bolaning maktab ta'limiga ijtimoiy-psixologik tayyorlashning dolzarb muammolari reja: Kirish

Bolaning maktab ta'limiga ijtimoiy-psixologik tayyorlashning dolzarb muammolari

REJA:

Kirish

1. 
   Bolaning maktabga psixologik tayyorgarligi
   
2. 
   Bolalarni maktabga aqliy va ijtimoiy-psixologik tayyorlashning psixologik tomonlari.
   
3. 
   Bolalarni turli munosabat shakllariga va bilish faoliyatiga tayyorlash.
   
4. 
   Bilish faoliyati sohasida bolaning ta’lim jarayoniga tayyorligi.
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

Ayrim psixologlarning fikricha, bola maktabda o‘qishi uchun atrofdagi narsa va hodisalarga doir anchagina tasavvurlarga ega bo‘lishi hamda ma’lum darajada aqliy jihatdan o‘cgan bo‘lishi lozim. Biroq u hayotda shynday voqealar uchraydiki, anchagina tasavvur boyligiga ega bo‘lgan va hattoki yozish hamda o‘qishni biladigan bolalar ham maktabdagi o‘qishga tayyor bo‘lmaydilar. Ular maktab va o‘qituvchining talablarini bajara olmaydilar. Aksincha, ayrim bolalar yetarli tasavvur boyligiga ega bo‘lmasalar ham, maktabda o‘qib keta oladilar. Lekin, bundan maktabdagi o‘qish jarayoni uchun ma’lum darajada aqliy jihatdan o‘cgan bo‘lish maktabda dastlab o‘qib ketish uchun eng zarur shartlardan biridir. Lekin bu bolaning o‘qishga tayyor ekanligini aniqlashdagi hal kiluvchi omil emas, chunki bu yerda yosh masalasi ham bor. Boshqa bir olimlar, bolaning o‘qishga tayyor ekanini aniqlashdagi asosiy narsa iroda sifatlarining etilganligidir, deydilar. Bu fikr bir yoqlamalikka yo‘l quyishdan boshqa narsa emas.
Bolaning yetti yoshga to‘lishi bilan shu davrdan boshlab bolalarda o‘z-o‘zini anglash tarkib topa boshlaydi. Shuning uchun bolalarning yetti yoshga to‘lgan davridan boshlab sistemali suratda o‘qitishga o‘tish maqsadga muvofiqdir. K.D.Ushinskiyning fikricha, bolaning maktabdagi o‘qish faoliyatiga chiqmaydi. Aksincha, biror maqsad harakat davomida belgilanadi. Ularning maqsadlari ham juda tez o‘zgarib turadi. Shuning uchun ular ko‘pincha boshlagan ishlarini oxiriga yetkazmay, bir ishdan ikkinchi bir tamomila boshqa ishga o‘tib ketaveradilar. Buning asosiy sababi shundaki, kichik yoshdagi bog‘cha bolalarining ixtiyorsiz harakatlarida hissiyot juda katta o‘pin egallaydi. Bu yoshdagi bolalar o‘zlarida tug‘ilgan bir talay hissiyotlar ta’siri bilan bir maqsadni belgilaydilar. Agar bolalarning oldilariga quyilgan maqsad ularga qattiq ta’sir qilib, hissiyotlarini uyg‘otsa, bunday paytda bolalar o‘zlariga xos ravishda iroda kuchi va qatiylik ko‘rsatishlari mumkin.

Maktabga qabul qilish - hal qiluvchi daqiqa bolaning hayotida. Shu sababli, kattalar ham, bolalar ham maktabga kirish zarurati yaqinlashganda namoyon bo'ladigan tashvish tushunarli. Talaba, maktab o'quvchisi pozitsiyasining o'ziga xos xususiyati shundaki, uning o'qishi majburiy, ijtimoiy ahamiyatga ega faoliyatdir. Uning uchun u o'qituvchi, maktab va oila oldida javobgardir. Talabaning hayoti barcha talabalar uchun bir xil bo'lgan qat'iy qoidalar tizimiga bo'ysunadi. Uning asosiy mazmuni barcha bolalar uchun umumiy bo'lgan bilimlarni o'zlashtirishdir.

O'qituvchi va talaba o'rtasida munosabatlarning o'ziga xos turi rivojlanadi. O'qituvchi shunchaki bolani qo'zg'atadigan yoki uni yoqtirmaydigan kattalar emas. U bola uchun ijtimoiy talablarning rasmiy tashuvchisidir. Talabaning darsda olgan bahosi bolaga shaxsiy munosabatining ifodasi emas, balki uning bilimi va tarbiyaviy vazifalarini bajarishining ob'ektiv o'lchovidir. Yomon bahoni itoatkorlik yoki pushaymonlik bilan qoplash mumkin emas. Bolalarning sinfdagi munosabatlari ham o'yinda rivojlanadiganlardan farq qiladi.
Tengdoshlar guruhidagi bolaning o'rnini belgilovchi asosiy o'lchov - bu o'qituvchining bahosi, o'quv muvaffaqiyati. Shu bilan birga, majburiy faoliyatda birgalikda ishtirok etish umumiy javobgarlikka asoslangan yangi turdagi munosabatlarni keltirib chiqaradi. Bilimlarni o'zlashtirish va qayta qurish, o'zini o'zgartirish yagona ta'lim maqsadiga aylanadi. Bilim va o'quv faoliyati nafaqat hozirgi, balki kelajak uchun, kelajakda foydalanish uchun assimilyatsiya qilinadi.
Bolalarning maktabda oladigan bilimlari ilmiy xarakterga ega. Agar ilgari boshlang'ich ta'lim fan asoslarini tizimli ravishda o'zlashtirishga tayyorgarlik bosqichi bo'lgan bo'lsa, endi u birinchi sinfdan boshlanadigan bunday assimilyatsiyaning dastlabki bo'g'iniga aylanmoqda.
Bolalarning ta'lim faoliyatini tashkil etishning asosiy shakli - vaqt bir daqiqagacha hisoblangan dars. Darsda barcha bolalar o'qituvchining ko'rsatmalariga rioya qilishlari, ularga aniq rioya qilishlari, chalg'itmasliklari va begona ishlar bilan shug'ullanmasliklari kerak. Bu talablarning barchasi shaxsning turli tomonlarini, aqliy fazilatlarini, bilim va ko'nikmalarini rivojlantirish bilan bog'liq. O'quvchi bilim olish uchun mas'uliyatli bo'lishi, uning ijtimoiy ahamiyatini bilishi, maktab hayotining talablari va qoidalariga rioya qilishi kerak. Muvaffaqiyatli o'qish uchun u rivojlangan kognitiv qiziqishlarga, etarlicha keng kognitiv dunyoqarashga ega bo'lishi kerak. Talabaga o'rganish qobiliyatini tashkil etadigan fazilatlar majmuasi mutlaqo kerak. Bu o'quv vazifalarining ma'nosini tushunish, ularning amaliy vazifalardan farqi, harakatlarni qanday bajarishni bilish, o'zini o'zi nazorat qilish va o'zini o'zi baholash ko'nikmalarini o'z ichiga oladi.
Maktabga psixologik tayyorgarlikning muhim jihati bolaning irodaviy rivojlanishining etarli darajasidir. Bu daraja turli bolalar uchun har xil bo'lib chiqadi, ammo olti etti yoshli bolalarni ajratib turadigan odatiy xususiyat - bu bolaga o'z xatti-harakatlarini nazorat qilish imkoniyatini beradigan va darhol harakat qilish uchun zarur bo'lgan motivlarning bo'ysunishi. birinchi sinfga kelish, umumiy faoliyatga qo'shilish, tizim maktabi va o'qituvchi talablarini qabul qilish.
Kognitiv faoliyatning o'zboshimchaligiga kelsak, u katta maktabgacha yoshda shakllana boshlagan bo'lsa-da, maktabga kirganida, u hali to'liq rivojlanishga erishmagan: bolaga uzoq vaqt davomida barqaror ixtiyoriy e'tiborni ushlab turish qiyin. muhim materialni yodlash va boshqalar. Boshlang'ich maktabda ta'lim bolalarning ushbu xususiyatlarini hisobga oladi va shunday tuzilganki, ularning bilish faoliyatining o'zboshimchaliklariga qo'yiladigan talablar asta-sekin o'sib boradi, chunki u o'rganish jarayonining o'zida yaxshilanadi.
Bolaning aqliy rivojlanish sohasidagi maktabga tayyorligi bir nechta o'zaro bog'liq jihatlarni o'z ichiga oladi. Birinchi sinfda bola o'zini o'rab turgan dunyo haqida ma'lum miqdordagi bilimga muhtoj: ob'ektlar va ularning xususiyatlari, jonli va jonsiz tabiat hodisalari, odamlar, ularning mehnati va ijtimoiy hayotning boshqa tomonlari, "nima" haqida. yaxshi va nima yomon ", ya'ni. axloqiy me'yorlar to'g'risida. Ammo bu bilimlarning hajmi emas, balki ularning sifati - maktabgacha yoshdagi bolalik davrida shakllangan g'oyalarning to'g'riligi, ravshanligi va umumlashtirish darajasi muhimdir.
Biz buni allaqachon bilamiz ijodiy fikrlash Kattaroq maktabgacha yoshdagi bolalar uchun umumlashtirilgan bilimlarni o'zlashtirish uchun juda boy imkoniyatlar mavjud va yaxshi tashkil etilgan o'rganish bilan bolalar voqelikning turli sohalari bilan bog'liq hodisalarning muhim naqshlarini aks ettiruvchi g'oyalarni o'zlashtiradilar. Bunday tasavvurlar bolaning maktabda o'zlashtirishga o'tishiga yordam beradigan eng muhim yutuqdir ilmiy bilim. Agar maktabgacha ta'lim natijasida bola turli fanlarning o'rganish predmeti bo'lib xizmat qiladigan hodisalarning sohalari va tomonlari bilan tanishsa, ularni ajratib ko'rsatishni, tirikni jonsizdan, o'simliklarni ajrata boshlasa, etarli. hayvonlardan, tabiiydan, sun'iydan, zararlidan foydalidan. Har bir bilim sohasi bilan tizimli tanishish, ilmiy tushunchalar tizimini o‘zlashtirish kelajak masalasidir.
Bittasi zarur sharoitlar Bola shaxsini rivojlantirishning samaradorligi ta'lim jarayonining uzluksizligi, ketma-ketligi deb hisoblanadi. Ta'limning barcha darajalari, xususan, maktabgacha ta'lim muassasasi va boshlang'ich maktab o'rtasidagi uzluksizlikni ta'minlash mexanizmi.
Bunday holda, uzluksizlik tushunchasini yaxlit jarayon sifatida tushunish odatiy holdir, bu esa o'z navbatida bolaning shaxsini uning oldingi tajribasi va to'plangan bilimlarini hisobga olgan holda uzoq muddatli shakllantirishga qaratilgan. Bu jarayon bolaning nafaqat to'liq shaxsiy rivojlanishini, balki uning maktabgacha ta'limdan ta'limga o'tish davridagi fiziologik va psixologik farovonligini, shuningdek, boshlang'ich maktabda ta'limni ta'minlaydi.
Ta'limdagi uzluksizlikning turli jihatlarini o'rganish nafaqat ko'plab mahalliy olimlar - faylasuflar, balki psixologlar va o'qituvchilar tomonidan ham amalga oshirildi, masalan: G.N. Aleksandrov, A.S. Arseniev, V.G. Afanasiev, E.A. Balle, E.N. Vodovozov, Sh.I. Ganelin, S.M. Ugodnik, B.M. Kedrov, A.A. Kyveryalg, A.M. Leushina, B.T.Lixachev, A.A. Lyublinskaya, V.D. Putilin, A.S. Simonovich, E.I. Tiheeva, A.P. Usova va boshqalar.
Bolalar bog'chasi va boshlang'ich maktab o'rtasidagi uzluksizlikning asosiy muammolaridan biri bu bolalarni maktabga tayyorlashning eng yaxshi vositalari, shakllari va usullarini izlash bo'lib, uning muhim natijasi maktabga shaxsiy tayyorgarlikdir.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabga tayyorlash, ularning maktabga shaxsiy tayyorgarligini shakllantirishning turli jihatlari quyidagi mutaxassislar tomonidan ko'rib chiqildi: O.M. Anishchenko. L.V. Bertsfai, L.I. Bojovich, L.A. Venger, L.S. Vygotskiy, A.N. Davidchuk, V.V. Davydov, A.V. Zaporojets, S.A. Kozlova, E.E. Kravtsova, M.I. Lisina, N.M.Magomedov, V.S.Muxina, N.N. Poddyakov, V.A. Suxomlinskiy, U.V. Ul'enkova, L.I. Tsexanskaya, D.B. Elkonin va boshqalar.
kabi olimlarning ishlari: N.P. Anikeeva, K.V. Bardina, Z.M. Boguslavskaya, A.K. Bondarenko, R.S. Bure, A.L. Venger, V.Ya. Voronova, D.M. Grishina, A.O. Evdokimova, N.A. Korotkova, N.Ya. Mixaylenko, A.I. Sorokina, T.V. Taruntayeva va boshqalar rivojiga bag‘ishlangan uslubiy asoslar maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash va o'qitish.
Maktabga tayyorgarlik jarayoni bolaning faoliyatiga maxsus tashkil etilgan pedagogik rahbarlikni o'z ichiga oladi, bu jarayonda bolaning ichki kuchlari, ya'ni fikrlash, axloqiy-irodaviy fazilatlar, ijodiy faollik, xulq-atvor madaniyati ko'nikmalari shakllanadi. . Ushbu jarayon doirasida nafaqat ta'lim faoliyati uchun zarur shart-sharoitlar shakllantiriladi, balki bolaning jismoniy va ma'naviy o'sishi ham amalga oshiriladi.
Bolalarni maktabga tayyorlashning yaxlit tizimini yaratish zarurati va bu jarayonni tashkil etish bo'yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar yo'qligi o'rtasida qarama-qarshiliklar mavjud.
Biz tanlagan tadqiqot muammosining dolzarbligi uning umumiy pedagogik va amaliy ahamiyatini va uni hal qilish zarurati bizning tadqiqot mavzusini tanlashni aniqlaydi: bolaning maktabga shaxsiy tayyorgarligini shakllantirish.
Tadqiqot ob'ekti - maktabgacha yoshdagi bolalarning maktabga tayyorligi.
Tadqiqot mavzusi - bolaning maktabga psixologik tayyorgarligini shakllantirish.
Tadqiqotning maqsadi bolaning maktabga psixologik tayyorgarligini shakllantirishni o'rganishdir.
Ushbu maqsadga erishish uchun ishni yozish jarayonida quyidagi vazifalar belgilandi:
maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabga tayyorlashning nazariy asoslarini tahlil qilish.
oshkor qilish psixologik xususiyatlar katta yoshdagi maktabgacha yoshdagi bolalar.
nazariy asoslarni ko'rib chiqing va katta yoshdagi maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabga tayyorlash tizimini qurish tamoyillarini yoritib bering.
Muayyan muammolarni hal qilish uchun quyidagi usullar qo'llanildi: falsafiy, psixologik, pedagogik adabiyotlarni nazariy tahlil qilish.
Ishning tuzilishi kirish, ikki bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
Bolalarda 5-6 yoshdan boshlab shaxsiy ong tarkib topa boshlaydi. Bu shunday hollarda ko‘rinadiki, bolalar o‘zlari yashab turgan ijtimoiy muhitdan o‘z o‘yinlarini belgilashga, kattalar bilan yanada yakinroq yanada to‘laroq munosabatlar sistemasini o‘rgatishga intiladilar. Katta guruh bolalari maktabga borishdan ancha ilgariyoq maktab haqida orzu qila boshlaydilar. Maktabning qanday ekanini kattalardan tez-tez,surishtirib turadilar. Maktabga borish vaqtlarini aniq bilishga harakat qiladilar. Agar biror o‘rtoqlari maktabga o‘tib ketsa, juda xavaslari kelib, o‘zlari bog‘chada qolganlaridan o‘ksinib ketadilar. Katta yoshdagi bog‘cha bolalarining maktabga intilishlari ijtimoiy munosabatlar tizimidan yangini egallashga bo‘lgan intilishlarining konkret ifodasidir.
Shunday qilib, bolaning maktabdagi o‘qishga tayyorligi shaxsining ijtimoiy yetuklik bosqichlaridan biridir. Lekin ijtimoiy taraqkiyotning bunday yetuklik bosqichiga bola o‘z-o‘zidan ko‘tarilmaydi. Uni bu bosqichga bog‘chadagi va oiladagi butun ta’lim tarbiya ishi ko‘taradi. Bola yetti yoshga to‘lganda jismoniy jihatdan ancha o‘sadi, o‘zini idora qilishga, nojuya xattiharakatlardan o‘zini tiyishga, xulq-atvor qoidalarini o‘zlatirishga harakat qiladi. U o‘zini eplay boshlaydi, o‘z kuchiga yarasha mehnat kila oladi, masalan, bolalar bog‘chasida navbatchilik vazifasini bemalol uddalaydi. Jamoada yashashga ko‘nika boshlaydi. Bolaning turmush tajribasi tobora ortadi, Ko‘p narsalarning nomini va ulardan qanday foydalanishni biladi. Xotirasi va tasavvurlari o‘sib, ko‘pgina she’r va hikoyalarni yoddan bilib oladi. Bolaning nutqi ma’lum darajada usgan bo‘ladi, u o‘z urtoklari va kattalar bilan erkin suxbat qila oladi. Yetti yoshli bolalarning his-tuyg‘ulari ancha o‘sadi.
Xayrixohlik, rahmdillik, o‘rtoqlik kabi his-tuyg‘ular mustahkamlana boshlaydi.
Bu davrda bolada turli harakatlar mustahkamlanadi, u qaychi, igna, qalam kabi qurollardan foydalanish malakasini egallay boshlaydi. Biroq bu davrda ham bolada hali beixtiyor faollik ancha ustun turadi. Shu sababli bolani qiziqtiradigan yoki unga kuchli ta’sir qiladigai narsalar uning diqqatini jalb qiladi. Bu yoshda ham o‘yin juda katta rol o‘ynaydi. O‘yin jarayonida bola o‘zini idora qilishga, o‘z harakatlarini o‘yin qoidalariga bo‘ysundirishga, javobgarlikka, jamoa manfaatini ustun qo‘yishga odatlanadi. Bu xislatlar keyinchalik o‘tish mehnatiga o‘tish uchun zarur bo‘lgan xislatlardir. O‘yin jarayonida bolaning akl-idroki, zexn va boshqa psixik xususiyatlari o‘sadi. Bular o‘z navbatida, bolaning maktabda o‘tishi uchun psixologik zamin tayyorlaydi. Bunday zaminni tayyorlash va mustahkamlashda, albatta oilada hamda bolalar bog‘chasida olib boriladigan ta’lim tarbiya ishlari hal qiluvchi ahamiyatga egadir.
Yetti yoshga to‘lib, maktabga chikqan bolalarning psixik jihatdan bundan keyingi o‘sishi maktabda hamda oilada olib boriladigan ta’lim tarbiya jarayonida amalga oshiriladi.