Book · May 004 citations reads 820 author

esa, 
edi, 
ila, 
-dim, 
-dik 
(barcha 
shaxs- 
larda), -dan
, 
-dan va boshqalar («obki, obketgan, obor, ober, kelalmadi, sotalmadi, sanalmayman» 
deganga o‘xshashlar)ni asliga qaytarib yozish kerak. Yozma adabiyotda zarurat vaqtida, ba'zi 
pessalarda (tanqid va masxara uchun hajviy jurnol va kulgi bo‘limlarda keltirilgan jumlalarda) 
1
1
«Sharq haqiqati» 12-son o‘rtoq Q.Ramazon maqolasiga qaralsun. 

---

alohida shaxslarning so‘zini aynan ko‘rsatish chog‘larida ham intug‘rafiy hikoyalar, dostonlar, til 
tekshirish uchun yiiladurg‘on materiyollardag‘ina eshitilganicha yozish durust (balki ilmi 
ahamiyatiga qarash lozim) bo‘lib, boshqa o‘rinlarda sarfiy birlikni buzishliq hyech 
yaramaydur. 
Nahviy qo‘shimchalardan -ning,-ni o‘rnig‘a -di, -ti ishlatiladir. Ba'zan uni ham tashlab 
ishlatish bor. 
Masalan: sichqondi uyi, itti bolasi, guldi urug‘i, gapti po‘s kallasi, o‘tti o‘chirdi, chitti oldi, 
eshikdi ochti, qozondi sindirdi. 
Sizi ko‘rdim. Bizi uyimizga boring. Ukami to‘ni qani? Sizi boshingiz tuzaldimi? 
So‘zlash tilida qonday aytilsa aytilsun, yozuvda sarfiy asosni buzmasliq kerak. (Bundoq 
tamsillar juda ko‘b, so‘z cho‘zilmasun uchun shu bilan kifoyalanamiz). 
Endi «-dur» to‘g‘risida, alohida to‘qtab o‘tish lozim ko‘rildi. 
Eski (arab) alifbe imlomizda -dr, -dir, -dur nusxalarida yozilib kelganidak, hozirg‘i yangi 
(lotin) alifbemizda ham bir necha nusxada yozilmoqdadur. 
Ingichka so‘zlarda -dir, yo‘g‘on so‘zlarda -dr, ozarbayjon gazetalarida (yuqoridag‘i 
bo‘g‘img‘a tobe qilinib -dyr (dytylmysdyr -dutullushdur) nusxalarida — uch shaklda yozilib 
kelmoqda. 
Holbuki, bu mustaqil so‘z bo‘lib, asli «turur»dur. 
Forsda «ast», fransuzchada «as» ham shu ma'nidur. 
Demak, borg‘ondur — «borg‘on turur», guftanast (guftan ast) — aytmak turur degani. 
Bu ko‘b iste'mol qiling‘onligidan «turur» ning oxirg‘i ikki xarfi yengillik uchun tashlanib 
«tur» qolg‘on. Eski adabiyotda «qilibtur», «sotibdur» yozilg‘oni uchraydir.