Bosh tahririyati toshkent – 2017 adabiyot qozoqboy yo‘ldoshev, begali qosimov, valijon qodirov, jalolbek yo‘ldoshbekov
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Adabiyot 7-sinf
Savol va topshiriqlar:
54 ti, ya’ni qisqa, cho‘ziq va o‘ta cho‘ziqligi ham muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Hozirgi o‘zbek she’riyatiga xos vaznlardan yana biri erki n she’r tizimi deb ataladi. Er- kin vaznda bir o‘lchamdan boshqasiga erkin o‘tib keti- laveradi. Unda na bo‘g‘inlar va na turoqlar sonining bir xilligiga rioya qilinadi. Barmoq she’r tizimida ikki xil vazn bor: sodda vazn, qo‘shma vazn. Agar she’rning boshidan oxirigacha mis- ralardagi bo‘g‘inlar miqdori bir xil bo‘lsa, sodda vazn de- yiladi. Masalan: Qani, ayt, maqsading nimadir sening? – 11 bo‘g‘in Nega tilkalaysan bag‘rimni, ohang? – 11 bo‘g‘in Nechun kerak bo‘ldi senga ko‘z yoshim, – 11 bo‘g‘in Nechun kerak, rubob, senga shuncha g‘am? – 11 bo‘g‘in Misralardagi bo‘g‘inlar miqdori ikki xil ko‘rinishda bo‘lsa, qo‘shma vazn deb ataladi. Qo‘shma vaznda bo‘g‘inlar miqdori bir xil bo‘lmagan misralarning muay- yan tartibi she’r oxirigacha qat’iy saqlanadi. Masalan, Mir- temirning Alisherga alla aytib uxlatgan – 11 bo‘g‘in Sen – ona. – 3 bo‘g‘in Og‘ushida Bobur kamolga yetgan – 11 bo‘g‘in Sen – ona, – 3 bo‘g‘in misralari bilan boshlanuvchi she’rida barcha toq misra- lardagi bo‘g‘inlar miqdori bir xil va barcha juft misra- lardagi bo‘g‘inlar miqdori boshqacha xil ko‘rinishga ega. E.Vohidovning «Majnuntol» she’rini ham qo‘shma vaznga misol qilish mumkin: Qubbon 1 sohilida qomating bukib, – 11 bo‘g‘in Oltin barglaringni ko‘l uzra to‘kib, – 11 bo‘g‘in 1 Qubbon – ko‘l nomi. 55 Nimalar haqida surasan xayol, – 11 bo‘g‘in So‘yla, majnuntol? – 5 bo‘g‘in Barmoq she’r tizimida misralardagi bo‘g‘inlarning muayyan guruhlarga bo‘linishi turoq deb ataladi. Bo‘g‘in- larning qanday ko‘rinishda turoqlarga bo‘linishi esa she’rning o‘ziga xos ohangini keltirib chiqaradi. Solishtiring: 4 5 Garchi shuncha/ mag‘rur tursa ham 4+5=9 Piyolaga/ egilar choynak. 4+5=9 Shunday ekan/ manmanlik nechun, 4+5=9 Kibr-u havo/ nimaga kerak? 4+5=9 yoki 6 5 Tuproq ko‘chalardan/ chopgan bolalik 6+5=11 Yillar changi ichra/ asta yo‘qoldi. 6+5=11 Bolalik ketdi-yu/ sho‘x suhbatlarda 6+5=11 Uni kula-kula/ eslamoq qoldi. 6+5=11 She’r vaznlari haqida tushunchaga ega bo‘lish she’r o‘qish va uni tushunishga yordam beradi. 56 oir va yozuvchi Mirmuhsin Mirsaidov 1921-yil- ning 3-mayida Toshkent shahrining Qo‘rg‘on- tegi mahallasida kulol oilasida tug‘il di. O‘rta maktabni bitirgach, Toshkent davlat pedago- gika institutiga kirib, uni 1942-yilda tugatdi. Bo‘lajak yozuvchi 1944–1946-yillarda Res pub- lika radio qo‘mitasida muharrir, 1947–1961-yillar orali - g‘i da O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi kotibi, 1950- yil - dan 1960-yilgacha «Sharq yulduzi» jurnali bosh muha rriri, 1961–1963-yillarda «Qizil O‘zbekiston» gazetasida bo‘lim mudiri, 1963–1971-yillarda «Mushtum» jurnali bosh mu- harriri, 1972-yildan 1981-yilga qadar yana «Sharq yulduzi» jurnali bosh muharriri, 1982–1994-yillarda «Guliston» jur- nali bosh muharriri vazifalarida ishlagan. Badiiy ijodni shoir sifatida boshlagan Mirmuhsin 1936-yil- da «Sheralining mardligi» va «Ovchi bolalar» nomlari bilan she’r va hikoyalar to‘plamlarini chiqargan. 1938-yilda «Qa- mar» nomli ilk dostoni bosilib chiqdi. 1948-yilda «Vafo», «Qadrdon do‘stlar», 1951-yilda «Farg‘ona», 1952-yilda Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling