“Бошқарув қарорлари” мавзуси юзасидан кейслар тўплами, амалий топшириқлар, ишланмалар, амалий масалалар ва кейслар

Download 176.5 Kb.

bet	4/5
Sana	08.03.2023
Hajmi	176.5 Kb.
	#1250766

1 2 3 4 5

Bog'liq
653 Нормаматов Достон сиртқи

Kursatkichlar	Ulchov birlik		2020y		2021y	2021 yilda 2020 yilga nisbatan

						(+;-)	%
1	Xizmat korsatishdan tushgan tushum	Ming sum		708823	2017660		234439421	35
2	Xizmatlar tannarxi	Ming sum		545474	1517004		1181814	27
3	Yalpi daromad	Ming sum		237441	253682		1669568	15
4	Xodimlarning ruyxatdagi soni A) ishchilar B) xizmatchilar	kishi		276 - 32	251			2
5	Xodimlarning yillik ish xaqi fondi A) ishchilar B) xizmatchilar	Ming sum		51060000 - -	46435000 - -		6000000	25
6	Bir ishlovchining urtacha yillik ish unumi	Ming sum		1850000	1850000			16
7	Bir ishchining urtacha yillik ish unumi	Ming sum		20000000	20000000			19
8	Foyda, rejali jamgarma	Ming sum		9776000	10076000			21
9	Asosiy vositaning urtacha yillik kiymati	Ming sum		46033	114326			10
10	Aylanma mablaglarning urtacha yillik kiymati	Ming sum		440314	685145			12
11	Soliklar	Ming sum		92147	300696			7
12	Sof foyda	Ming sum		23349421	26449431			36
13	Debitorlik karzi	Ming sum		0	5000000			3
14	Kreditorlik karzi	Ming sum		10000000	50000000			27
15	Rentabellik sof foyda /tannarx	%		18	3			21

Иккинчи вазифа, берилган жадвал маълумотларидан фойдаланиб, корхонада маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлар таҳлилини бажариб таққосланг, хулосалар беринг ҳамда корхонада маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларини камайтириш бўйича самарали қарорлар қабул қилинг.

2-жадвал.

Корхонанинг айланма маблагдан фойдаланиш самарадорлиги тахлили

№	Курсатгичлар	Улчов бирлили	2020 йил	2021 йил	Фарк (+:-)	Ўсиш %
1	Хизмат курсатишдан тушган тушум	Минг сум	10000000	15000000	5000000	15
2	Айланма маблагларини йиллик уртача суммаси	Минг сум	283741702	290741702	68790000	18
3	Соф фойда	Минг сум	254908000	264908000	11236985	21
4	Ялпи даромад	Минг сум	13425325	15425325	12463985	19
5	Дебиторларнинг ўртача йиллик қиймати	Минг сум	7835439	8935439	7652369	16
6	Айланма маблағлар айланувчанлиги(2қ*360/1)	кун	593236	674562	236985	14
7	Айланма маблағоарнинг айланувчанлик коэффиценти(1қ/2қ)	%	14%	22%	8	18
8	Айланма маблағларнинг рентабеллиги(3қ/2қ)	%	17%	23%	6	20

Учинчи вазифа, корхонада қайси бошқарув қарори талабларига жавоб бермайди, вазиятдан келиб чиқиб, асослаб беринг. Корхона учун самарали қарорларни ишлаб чиқинг.

Бошқарув_қарори_деганда_нимани_тушуниш_керак_Қарор'>ЎҚУВ МАТЕРИАЛЛАРИ
Бошқарув қарори деганда нимани тушуниш керак? Қарор – бу бошқарув фаолиятини охирги натижасидир. Агар бошқарувда меҳнат предмети ахборот бўлса, унинг меҳнат (натижаси) маҳсулоти-бошқарув қароридир. Қарорни ишлаб чиқиш ва қабул қилиш-бу шундай бошқарув фаолиятининг асосий шаклики, унда раҳбар меҳнатининг мазмуни, унинг жамоага мақсад сари йўналтирилган харакат жараёнидир.
Бошқарув қарори икки ҳолатда ишлатилади: биринчи холатда-кимнингдир ёки ниманингдир томонидан ўрнатилган бошқарув ҳужжати, қабул қилинган ҳаракат режаси, қарор қилиш ва бошқалар. Бошқа ҳолатларда-бу бир неча вариантлардан битта маъқул вариантни танлаш қарор пишиб етилган муаммо мавжуд бўлганда қабул килинади.
Муаммо деб-ҳар қандай тизимни мавжуд ва зарур бўлган аҳволини тавсифловчи вазият қабул қилинади. Асосланган қарор бошқарилувчи ва бошқарувчи тизимларни хукм сурувчи ва тараққиёти учун зарур обьектив конуниятлар билимига ва аниқ вазиятлар хусусиятларига асосланади.
Бошқарув қарорлари бир қатор талабларга жавоб бериши керак:
1. Ҳар қандай бошқарув қарорлари жиддий мақсад йўналишига эга бўлиши, пайдо бўлаётган муаммоларни ечмоғи керак.
2. Бошқарув қарорлари ҳуқукга эга бўлиши керак. У раҳбар эга бўлган ҳуқук доирасида қабул қилиниши зарур.
3. Бошқарув қарорлари замонавий бўлиши керак. Қабул қилинган вақт муаммони тараққий топиш босқичига тўғри келиши лозим. Қарор қабул қилишда шошма-шошарлик ва кечикиб қолишга йўл қўйилмаслиги керак.
4. Қарор қарама-қарши бўлмаслиги керак, бошқа қарорлар билан келишилган бўлиши, шакли бўйича тушунарли, аниқ ифодаланган ва ихчам бўлиши керак.
5. Тўғри бошқарув қарори аниқ вазиятни барча хусусиятларини ҳисобга олган ва илмий ёндашув асосида тузилган бўлиши, ижтимоий-иқтисодий қонунларни таъсирини ҳисобга олган ҳолда ва ишлаб чиқариш аҳволини таҳлили асосида қабул қилиниши керак.
6. Қарор тежамли бўлиши, яъни мақсадга эришишни энг кам харажатлари эвазига таъминлаши керак.
7. Қарор реал амалга ошувчи бўлиши керак. Уни қабул қила туриб, барча обьектив ва шахсий чекланишларни бошқарилувчи тизимни аниқ имкониятларини, мавжуд ресурсларни ва уларни ишлатилишини реал шароитларини ҳисобга олиш керак.
8. Қарор самарали бўлиши керак, бу ерда самара деганда қўйилган мақсадга эришишни тушуниш зарур.
Харажат-бу маҳсулотни ишлаб чиқариш (хизмат кўрсатиш) ва уни сотиш ҳамда иш ҳақи тўлашга сарфланадиган маблағлар йиғиндисидир.
Наф-бу маҳсулот (хизмат)нинг яъни истеъмолчиларга қанчалик ижобий натижа келтиришидир.
Баҳо-бу товар ва хизматларнинг пулда ифодаланган қийматидир.
Объект-бу биздан ташқарида ва бизнинг онгимизга боғлиқ бўлмаган ҳолда мавжуд бўлган борлиқ, воқелик, моддий дунё, мавжудот, киши фаолияти ва диққат-эътибори қаратилган ҳодиса, нарса, шахс ва ҳ.к.з.
Бошқарув-бу тартибсиз оммани (оломонни) самарали мақсадга йўналтирилган ва унумдор гуруҳга айлантирувчи маҳсус фаолият кўриниши.
Мақсад-бу муддао, мурод, бирор ниятга эришиш учун кўзда тутилган муштарак орзу. Айнан шу мақсад киши фаолиятини, ўз орзуларини ушалишига йўналтиради.
Раҳбар-бу профессионал билимларга эга бўлган, махсус тайёргарлик кўрган, бошқаришнинг сир-асрорларини биладиган, бошқарув қонун-қоидаларини пухта эгаллаган ва уларга амал қиладиган малакали мутахасисдир.
Раҳбарнинг иш услуби-бу бошқарув жараёнида маълум масалани ҳал қилишда унинг ўзига хос ёндашувидир.
Қарор-бу бажарилиши лозим бўлган ишнинг аниқ бир йўлини танлаб олишдир.
Қарор қабул қилиш-бу ташкилот раҳбарининг ташкилот олдидаги мақсадга эришиш учун ўз ваколати ва омилкорлиги доирасида қарорнинг мавжуд вариантларидан энг мақбулини танлаш жараёнидир.
Умумий қарорлар-бир хил муаммога дахлдор бўлиб, барча бўғинлар учун бирдек амал қилади.
Махсус қарорлар-тор доирадаги муаммога таълуқли бўлиб, корхона муайян бир бўлими ёки бир гуруҳ ходимлари юзасидан қабул қилинади.
Ноаниқ қарорлар-бу таваккалчилик билан тўлиқ бўлмаган ахборотга асосланиб қабул қилинадиган қарорлардир.
Тезкор қарор-кечиктирмай ижро этиш учун чиқариладиган қарор.
Мунтазам қарорлар-белгиланган муддатларда чиқариладиган қарор.
Вақти-вақти билан қабул қилинадиган қарорлар-ҳар замонда бирон сабабга кўра қабул қилинади.
Консенцус-бу қарорларни ишлаб.
Стереотип қарорлар-одатда ҳаётий йўриқномалар, меъёрий ҳужжатлар доирасида қабул қилинади.
Ташаббусли қарорлар-ўз тавсифига кўра новаторлик, мазмунига кўра эса истиқболни назарда тутадиган қарорлардир.
Анъанавий қарорлар-бу одатий вазиятларда қабул қилинадиган қарорлардир.
Тавсияли қарорлар-ўз моҳиятига кўра ташаббусли қарорларга яқин бўлиб, корхона фаолиятини яхшилаш борасидаги тавсиялар аксини топади.
Аниқ қарорлар-тўла-тўкис ахборот мавжуд бўлган ҳолдагина қабул қилинадиган қарор.
Педагог – кейсолог варианти
Биринчи вазифа бўйича берилган 1-жадвал маълумотларидан фойдаланиб, корхонанинг 2021 йилдаги иқтисодий кўрсаткичларини 2020 йилдаги иқтисодий кўрсаткичлар нисбати аниқланиб, 100 % га кўпайтирилиб охирги устунга мос равишда тўлдирилади. Масалан, 2021 йилдаги хизмат кўрсатиш ҳажми солиштирма баҳолардаги 279256,3 млн.сўмни 2020 йилдаги хизмат кўрсатиш ҳажми солиштирма баҳолардаги 225265,3 млн.сўмга нисбати аниқланиб, 100%га кўпайтирилади. Барча иқтисодий кўрсаткичлар ушбу тартибда бўш устунларга ҳисобланиб тўлдирилади, жадвалга таянган ҳолда хулосалар берилади.
3-жадвал.
«Жиззах электр тармоқлари» ОАЖнинг техник-иқтисодий кўрсаткичларининг таҳлили.
Korxonaning asosiy texnik -iqtisodiy ko‘rsatkichlari tahlili.

№

Kursatkichlar

Download 176.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5