Boshlang'ich ta'lim davlat standarti mazmuni negizini belgilovchi ko'rsatkichlar o'quvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo'yiladigan minimal talablar reja

Fonetika,grammatika,to’g’ri yozuv va nutq o’stirish.
- Boshlang’ich sinflarda ona tili o’rgatishdan asosiy maqsad bolalarning yosh xususuyati va yozma nutqini,tafakkurini amalga oshirish,ularni shahs sifatida shakllantira borishni amalga oshirish,ularda bilim olishga qiziqishni oshirish,faollik,mustaqillik mexnatsevarlik,qiyinciliklarni enga olish qobiliyatlarini o’stirish hisoblanadi.Bolalarning aqliy va nutqiy qobiliyatlarini muvaffaqiyatli o’stirish kelgusida fanlarni puxta o’zlashtirishlariga imkoniyat yaratadi. Boshlang’ish sinflar “Fonetika”grammatika,to’g’ri yozuv va nutq o’stirish” dasturi boshqichi izchillik tamoyillari asosida tuzilgan bo’lib,foneika,grammatika imlodan beriladigan boshlang’ich ta’limotlar yuqori sinflarda o’qitiladigan ona tili va adabiyot, materillari bilan uzviy bo’glanadi.Ushbu dastur “Tovushlar va harflar”, “So’z””Gap”,”Boglanishli nutq” va “Xusnixat bo’limlarini o’z ichiga oladi.
Tovush va harflar.
- Tovushlar va xarflarga oid asosiy bilimlar o’quvchilarning savod o’rgatish jarayonida o’rgangan amaliy bilimlariga asoslangan holda 1-2 sinflarda beriladi,ular haqidan ko’nikma va malakalar hosil qilinadi.Tovushlar va harflar,unli va undosh tovushlar,ularbning harfiy ifodasi,bo’g’in jarangli va jarangsiz undosh tovushlar haqida tushunchalar beriladi. Bolalar shu bilimlar asosida aytilishi va yozilishi farq qiladigan so’zlar:a va o ,y va n tovushli so’zlarning aytilishi va yozilisi,so’z oxirida kelgan jaraghli b va d undoshlarning jarangsiz jufti, n va m undosh eshitilsa ham d va g harfining yozilishi, ayrim so’zlar oxirida kelgan g va m undoshlarning talaffuzida tushib qolishi,ammo yozuvda saqlanishi,yonma-yon kelgan ikki bir xil undoshli so’zlarning aqtilishi va yozilishini bilib oladilar. 3-4 sinflarda esa tovushlar va harflarga oid bilimlar chuqyrlashtiriladi,mustahkamlanadi.So’zlarni tovush harf tomonidan tahlil qilish takomillashtiriladi,bolalarda nutqni eshita olish qobiliyatini o’stirishga e’tibor kuchaytiriladi.Bular o‘z navbatida o’quvchilar savodxonligini oshiradi.Xatosiz ko’chirib yozish,eshitib yosish,yozganlarini mustaqil tekshirish ko’nikmalarni o’stiradi.
Tovushlar va harflar yuzasidan olib boriladigan ishlar kichik yoshdagi o’quvchilarning og’zaki va yozma nutq madaniyatini o’stirish va takomillashtirishga yo’naltiriladi.
Boshlang’ich sinflarda bolalarni har tomonlama rivojlantirishga ongli,ifodali o’qish,hisoblash,savodli o’qish va yozish,nutqini o’stirish va xulq madaniyatini shakllantirishga puhta zamin tayyorlaydi.
Boshlang’ich ta’lim o’rta umum ta’limning asosiy poydevoridir.O’quvchi boshlang’ch sinfda chuqur va puhta bilim olsagina yuqori sinflarda fanlarni yaxshi va a’lo darajada o’zlashtira oladi.Yangi DTS va dasturi yoshlarga ta’lim-tarbiua berishning vazifalarini hal qilishda o’qituvchiga,uning chuqur bilimliligi,g’oyaviy e’tiqodiga,kasb mahoratiga iste’dod madaniuatiga bog’liqdir.
Oq’uvchilarda mustaqil fikrlash ko’nikmasini ham o’stirishga o’qituvchi diqqat-e’tiborini qaratish shart.
O’qituvchining pedagogik jixatdan yahshi tayyorgarlik ko’rish o’itishda hal qiluvchi ahamiyatga egadir.Boshlangi’ch sinfning 1-sinfidan boshlab maktabga yangi qadam qo’ygan yoshlarni savodxon qilish har bir sinf o’qituvchisining burchi va vazifasidir.Buning uchun o’qituvchi va o’quvchi o’rtasida xamkorlik bo’lishi shart.
O’qituvchi har bir harfni o’rgatishda harf va tovush,harfni to’g’ri talaffuz qilish,o’tilgan yangi harf ishtirokida bo’g’inlar hosil qilish,bo’g’inlab o’qish va kiyinroq co’zlarni butuncha o’qish uchun o’uinlar asosida o’rgatish maqsadga muofiqdir.
Savod o’rgatish davrida oldindan kerak bo’lgan ko’rgazmali qurollarni tayyorlab darslarda o’rinli foydalanib analitik-sinimetik tovush metodini samarali amalga oshirish kerak.Savod o’rgatish davri uchun quyidagi ko’rsatmali qurollar tayyorlanadi.