Gap bo‘laklarining joylashish tartibi O‘zbek tilida gap bo‘laklarining tartibi, asosan, erkin. Ularning o‘rnini almashtirish odatda grammatik holatni o‘zgartirmaydi. Masalan: Oppoq bulutlar qishloq ustidan shoshilmay, tog`ga qarab o‘tib ketadi. (S.Ahmad). - Qishloq ustidan oppoq bulutlar shoshilmay o‘tib ketadi tog`ga qarab. - O‘tib ketadi shoshilmay tog`ga qarab oppoq bulutlar qishloq ustidan. – Shoshilmay o‘tib ketadi qishoq ustidan tog`ga qarab oppoq bulutlar. Mazkur gaplarda gap bo‘laklarining o‘rinlarini almashtirish grammatik holatni o‘zgartirmagan, ammo gap mazmuniga ma’lum darajada ta’sir etgan, negaki har gal boshqa-boshqa gap bo‘laklariga odatdagidan ko‘proq ahamiyat berilgan. Lekin, shunga qaramay, gap bo‘laklari ma’lum bir normativ tartibda joylashish xususiyatiga ega. Xulosa Ikkinchi darajali bo’laklar, odatda, yo egaligi yoki kesimga tobe bo’ladi. Ayrim hollarda esa ikkinchi darajali bo’laklar o’zaro bir-biriga ergashib, gapning bosh bo’laklariga tobe bo’ladi. Ayrim hollarda esa ikkinchi darajali bo’laklar o’zaro bir-biriga ergashib, gapning bosh bo’laklariga tobe bo’ladi. Masalan: Kuchli shamol eng katta daraxtlarni tebratmoqda edi. Bu gapda shamol tebratmoqda edi bosh bo’lagiga kuchli, eng katta daraxtlarni so’zlari ergashib, tobe bo’lib kelmoqda. Gapning ikkinchi darajali bo’laklari uchga bo’linadi: 1. To’ldiruvchi 2. Aniqlovchi 3. Hol
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. M.A.Hamroev O’zbek tilidan ma’ruzalar majmasi. T., 2007-yil
2. Mahmudov Nizomidduin Mamadaliyevich. Ona tili : Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik\N.M.Mahmudov, A. Nurmonov , A.SH. Sobirov.
3. Qodirov M. Ona tili : o’rta maktablarning 8-sinfi uchun darslik \M.Qodirov va boshq . – T .: Cho’lpon nomidagi NMIU , 2014. – 144 b. B 4. .5-9-sinflar uchun (1997, A.Nurmonov, M.Abduraimova, Sh.Yusupova) ·
5..WWW.ZIYONET.UZ
Do'stlaringiz bilan baham: |