Boshqaruv qarorlarini qabul qilish jarayoniga quyidagi talablar qo‘yiladi

12.1. Boshqaruv qarorlari va ularni qabul qilish bosqichlari
Korxonalar iqtisodiy faoliyatida boshqaruv qarorlari qabul qilish jarayoni alohida o‘rin tutadi, u yuqori malaka va amaliy tajribaga ega bo‘lishni talab qiladi.
Boshqaruv qarorlari qabul qilish korxona oldiga qo‘yilgan maqsad va vazifalarni aniqlashdan boshlanadi.
Boshqaruv qarorlari amal qilish davriga ko‘ra strategik (uzoq muddatli) va qisqa muddatli qarorlarga bo‘linadi.
Strategik boshqaruv qarorlari korxonaning oldiga qo‘ygan maqsadiga erishishida muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Mazkur qarorlar korxona rahbariyati tomonidan istiqbolli rivojlantirish dasturlarini amalga oshirish maqsadida qabul qilinadi.
Qisqa muddatli qarorlar qo‘yilgan maqsadga erishishda qabul qilinadigan tezkor qarorlardir. Ular korxonaning joriy rejalarini tuzish, kadrlar masalasini hal qilishning muhim vositasi hisoblanadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalarda qabul qilinadigan boshqaruv qarorlariga bir qancha talablar qo‘yiladi. Bu talablar boshqaruv qarorlarining ishonchliligini ta’minlash va iqtisodiy samaradorligini oshirish zarurati bilan izohlanadi.
Boshqaruv qarorlarini qabul qilish jarayoniga quyidagi talablar qo‘yiladi:

aniq yo‘nalishga ega bo‘lishi va korxona manfaatlarini to‘liq ifoda etishi. Bunda boshqaruv qarorlarining korxona oldida turgan maqsad va vazifalarni amalga oshirishga hamda uning foydasini oshirishga yo‘naltirilishi nazarda tutiladi;

ilmiy-amaliy jihatdan asoslanishi. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda korxonaning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati tahlili natijalari, uning iqtisodiy imkoniyatlari hamda zamonaviy fan-texnika yutuqlarini to‘liq hisobga olish zarur;

aniq muddatlarda qabul qilinishi va amalga oshirilishi. Boshqaruv qarorlarini amalga oshirish davri belgilab olinishi lozim. Bu holat uni o‘z vaqtida va oqilona bajarilishini nazorat qilishga ko‘maklashadi;

tezkor bo‘lishi. Boshqaruv qarorlari bozor talablari va korxona moliyaviy xo‘jalik faoliyatidagi o‘zgarishlardan kelib chiqib zarur hollarda tezkor qabul qilinishi zarur.

yuqori iqtisodiy samaradorlikka ega bo‘lishi. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda unumsiz va ortiqcha xarajatlarni rejalashtirilishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim.

Shuningdek, boshqaruv qarorlarini qabul qilishda xodimlar manfaatlarini korxonaning umumiy manfaatiga mos bo‘lishi, moddiy, moliyaviy va mehnat resurslaridan tejamli foydalanish, korxonaning iqtisodiy, texnikaviy salohiyatini tahlil etish kabi jihatlarga ham alohida e’tibor qaratish maqsadga muvofiqdir.
Bu hol esa o‘z navbatida korxonalardan boshqarishni bozor iqtisodiyotiga mos mexanizmlarini shakllantirishni talab etadi. Ushbu mexanizmlar korxonalarning yuqori samaradorlik bilan faoliyat ko‘rsatishi, bozorda barqaror mavqega ega bo‘lishini va mahsulotlarini raqobatbardosh bo‘lishini ta’minlashi zarur. Bu masalalarni hozirgi zamon menejmentisiz hal etish murakkab hisoblanadi. Shu sababli, korxonalarni rivojlantirishda zamonaviy menejmentning mazmun va mohiyati, vazifalariga batafsilroq to‘xtalish maqsadga muvofiqdir.
Menejmentga bag‘ishlangan iqtisodiy adabiyotlarda uning mohiyati va mazmuniga turli yondoshuvlar mavjud (12.1-jadval):Boshqaruv qarorlar samaradorligi

" >

Biz hammamiz vaqti-vaqti bilan qaror qabul qilishimiz kerak, va, ayta aytganda, bu oson ish emas. Ammo butun tashkilot uchun (kompaniya bo'limi) tanlovga majburan bo'lganlar uchun bu juda qiyin. Boshqaruv qarorlarining samaradorligi va sifatini baholamasdan qilish mumkin emas.

Iqtisodiy qarorlarning samaradorligi ko'rsatkichlari va mezonlari

Boshqaruv qarorlarining sifati haqida suhbatlashish uchun echimlar samaradorligi va uning turlarini aniqlash kerak. Iqtisodiyotda samaradorlik firmaning ishlash ko'rsatkichidir. Odatda ular daromad va uni olish uchun sarflangan pul miqdori bilan tavsiflanadi. Biroq, boshqaruv qarorlarining iqtisodiy samaradorligini baholashning bitta iqtisodiy bahosi aytilmaydi, chunki qaror qarorlar deyarli barcha sohalarda amalga oshiriladi. Shuning uchun samaradorlikning bir necha turlari mavjud.

Tashkilot samaradorligi xodimlarning ish funktsiyalarini o'zgartirish, ish sharoitlarini yaxshilash, korxonaning tashkiliy tuzilmasini optimallashtirish, xodimlar sonini kamaytirish, yangi bo'lim tuzish va boshqalarni o'zida aks etishi mumkin.Boshqaruv qarorlarining ijtimoiy samaradorligi xodimlarning ijodiy faoliyati uchun sharoit yaratish, mijozlarga xizmat ko'rsatishni yaxshilash, xodimlar aylanmasini kamaytirish, jamoada ruhiy muhitni yaxshilashdir.Texnologik samaradorlik ishlab chiqarishga zamonaviy texnologiyalarni joriy etish, yangi asbob-uskunalarni xarid qilish, mehnat unumdorligini oshirish bilan ifodalanishi mumkin.Ekologik samaradorlik xodimlarning xavfsizligini ta'minlash, kompaniya ekologik xavfsizligini ta'minlashda ifodalanishi mumkin.Yuridik xavfsizlik samaradorligini ta'minlash, ishning qonuniyligi va barqarorligini ta'minlash, jarimalarni kamaytirishdan iborat.

Boshqaruv qarorlar samaradorligini baholash

Samaradorlikni baholashning ko'plab usullari mavjud, ular ijro etilishning murakkabligi, bajarilgan ishlarning tabiati, olingan natijalarning aniqligi, xarajatlar hajmi va hokazolar bo'yicha tasniflanadi. Shuning uchun boshqaruv qarorlarining samaradorligini baholash yuqori malakali mutaxassislarga topshiriladi. Ma'muriy qarorlar samaradorligini baholashning asosiy usullarini ko'rib chiqamiz.

Taqqoslash usuli rejalangan ko'rsatkichlarni haqiqiy qiymatlar bilan taqqoslashdan iborat. Bu shovqinlarni aniqlashga, ularning sabablarini va sapmalarni yo'qotish usullarini aniqlashga imkon beradi.Indeks uslubi elementlarga ajralib bo'lmaydigan murakkab hodisalarni baholashda zarur. Jarayonlarning dinamikasini baholashga ruxsat bering.Balans uslubi o'zaro bog'liq ko'rsatkichlarni taqqoslashdan iborat. Tashkilot faoliyatiga turli omillarning ta'sirini aniqlash va zaxiralarni topish imkoniyatini beradi.Grafik usul firma faoliyatining grafik tasviri zarur bo'lgan hollarda qo'llaniladi.FSA (funktsional-iqtisodiy tahlil) - ta'sirni (foydali ta'sir) oshirish uchun tadqiqot uchun tizimli yondashuv.

" >Boshqaruv qarorlar samaradorligini oshirish usullari

Siz boshqaruv qarorlarining samaradorligini oshirish usullari haqida juda ko'p gapirishingiz mumkin, lekin ularning ikkitasi bor - echimlarni ishlab chiqishni takomillashtirish va hal qilishni amalga oshirish ustidan nazoratni kuchaytirish.

Natijada, agar qaror qabul qilinadigan natijani keltirib chiqarmasa yoki to'liq to'ldirmasa, unda uning rivojlanishi xatolarga yo'l qo'ydi yoki ijrochilar tomonidan nimadir aralashdi. Va faqat boshqaruv qarorini batafsil tahlil qilish orqali bilib olishingiz mumkin. Ko'rib turganimizdek, baholash oson va qimmat ish emas (ayniqsa, agar biz tashqi ekspertlarni jalb qilsak), shuning uchun biz hal qilish jarayonining bosqichlarini diqqat bilan ko'rib chiqamiz va uni bajarish tartibini kuzatib boramiz. Shuningdek, innovatsiyalar g'oyasini xodimlarga tushunarli tarzda tushunish kerak, shuning uchun hech qanday tushunmovchilik yo'q.