Botanika fanidan yo`sin toifa o`simliklari bo`limi mavzusi bo`yicha tayyorlagan slay`di kbio-au-101-21 guruh talabasi abobakirova mohinur

2.2 1-sxema Jigarsimon yo’sinlarning bo’linishi

• 
  2.2 1-sxema Jigarsimon yo’sinlarning bo’linishi
  
• 
  1. Marshantsiyakabilar sinfchasi. Sinfchaning muhim qabilasi Marshantsiyanamolar (Marchantiales) hisoblanadi. Bu qabila 10 dan ortiq oilani o`z ichiga oladi. Ulardan biri Marshantsiyadoshlar oilasi (Marchantiaceae). Oilaning tipik vakili-oddiy marshantsiya (Marchantia polymorpha). Bu o`simlik tarqalishiga ko`ra kosmopolit. U er yuzining deyarli barcha qit’alarida, o`ta zax joylarda: buloqlarning atroflarida, sharsharalarni quyi qismida, daryo va ko`llarni qirg`oqlarida, o`rmonlarda va shuningdek botqoqliklarda uchraydi. Uning tanasi serbargina dixotomik ravishda shoxlangan tallomdan iborat. Shoxlangan har bir tallomni uchida kichkina o`yiq yoki chuqurchalar bo`lib, shu joyida tallomning o`sish nuqtasi bo`ladi. Tallom shu erdan o`sadi va shoxlanadi . Tallomning ostki tomonida ikki xil oddiy va tilsimon rizoidlar buladi. Ularning vazifasi tallomni tuproqqa biriktirib turish va zarur bo`lgan ozuqa moddalarni o`tkazishdan iborat. Ulardan tashqari tallomning ostki tomonida yana to`q binafsha rangli qorin tangachalar (amfigastriyalar) bir qavat bo`lib joylashgan.
  

2.2.4-rasm,Yungermaniya 

• 
  2.2.4-rasm,Yungermaniya
  
• 
  Antotserotsimon yo`sinlar sinfi. Bu sinfga (100 tur) kiruvchi o`simliklar bir uyli ba`zan ikki uyli. Bir uylilarda jinsiy a`zolar anteridiy va arxegoniylar bitta o`simlikda hosil bo`ladi. Tallomining har bir xujayrasida pirenoidli yashil plastinka ko`rinishida yirik xromatofar bor, bu xromatofor yashil suv o`tlarini xromatoforiga o`xshaydi. Sinfning keng tarqalgan vakillaridan biri Anthoceros laevis. Bu o`simlik haydalgan erlarda va ariq bo`ylarida uchraydi. Sporalari sporogonni ikki pallaga ajralishi natijasida tashqariga tarqaladi.
  

2.2 7-rasm Oddiy marshansiya

• 
  2.2 7-rasm Oddiy marshansiya
  
• 
  Tog’ning shimoliga qaragan yon bag’rida Aulacomnium palustre moxi va Hypnum avlodlari bazi turlari tez tez uchrab, ular ayrim joylarni gilam singari qoplaydi.
  
• 
  Bargli moxlar quruqlikda xam o’sadi. Qumlarda aksari Polytpichum piliferum, qoyatoshlarda phacomitrium moxlari va xakazolar ko’plab uchraydi.
  
• 
  Trof – qimmatbaxo yoqilg’I va o’g’itdir. Sfagnum va bargli moxlarning boshqa turlari qurutilib , yog’och uylarning devoridagi tirqishni berkitish, tez tez buziladigan mevalarni joylash, molar tagiga yozish uchun ishlatiladi. Bu moxlar bog’dorchilikda , bazi o’simliklarni oranjereyada o’stirishda foydalaniladi. Sfagnum bazan dizenfesiyalovchi sifatida ishlatiladi, texnikada esa binokorlik plitalari tayyorlashda qo’llaniladi.
  
• 
  Shu bilan birga moxlar anchagina zarar yetkazadi. Ular o’tloq va pichanzorlarni botqoqlantirib,ayniqsa ko’p zarar yetkazadi. Bunda tuproqqa xavoni kirishi qiyinlashadi, foydali o’tlar yo’qolib ketadi. Shu sababdan o’tloqlarda moxlarga qarshi chora qo’llaniladi. O’rta Osiyodagi qumli cho’llarda , agar mol o’tlatilmasa , ko’pincha saxro moxi – Tortula desertorumning po’sloqchalari paydo bo’lib, u yerning suv-fizikaviy xossalarining yomonlashuviga sabab bo’ladi va xatto oq saksovul , qandim kabi yirik o’simliklar qurib qolishiga sabab bo’ladi.
  
• 
  Eng qadimgi qazilma moxlar yuqori toshko’mir davri yotqiziqlaridan topilgan.
  
• 
  Poyabargli yo'sinsimonlar ajdodi: 3 ta ajdodchaga bo'linadi: