Bo‘z tuproqlar mintaqasi

Samarqand viloyati

I	2-4-1	7300	11.05	15.09
II	2-4-1	6600	16.05	10.09
III	2-3-1	6300	16.05	10.09
VI	1-4-0	5700	16.05	5.09
VIII	1-2-0	3200	1.06	25.08
IX	1-3-0	4100	26.05	25.08
Andijon viloyati
I. Bo’z tuproqli mintaqa
I	2-5-1	6400	21.05	10.09
II	1-5-1	5900	16.05	10.09
III	1-3-1	5600	21.05	31.08
IV	1-5-1	6100	16.05	10.09
V	1-4-0	4200	11.05	10.09

VI	1-4-0	5000	26.05	25.08
Gidromodul rayon	Sug’orish sxemasi	Vegetatsiya davrida sug’orishlar
		Sug’orish me’yori, m^3/ga	Sug’orish muddati
			boshlanishi	tugashi
VII	2-4-0	4700	21.05	25.08
VIII	0-3-0	2800	21.06	20.08
IX	0-3-0	3600	16.06	20.08
II.Cho’l mintaqasi
III	2-5-1	6200	21.05	10.09
V	1-4-1	4700	26.05	5.09
VI	1-3-1	5600	21.05	10.09
VIII	1-3-0	3100	6.06	20.08
IX	0-4-0	4000	16.06	25.08
Qoraqalpog‘iston Respublikasi
I. Janubiy hudud
V	2-3-0	5100	26.05	31.08
VIII	1-3-0	3400	16.06	25.08
IX	1-3-0	4400	11.06	31.08
II. SHimoliy hudud
II	2-4-1	6100	21.05	15.09
V	1-4-0	4400	26.05	25.08
VI	1-4-0	4400	21.05	25.08
VIII	0-3-0	2900	11.06	20.08
IX	1-2-0	3800	1.06	30.08
Toshkent viloyati
I	2-5-1	6300	6.05	15.09
II	2-4-1	5800	16.05	10.09
III	1-3-1	5500	1.06	5.09
V	1-3-0	4100	26.05	20.08
VI	1-3-0	5000	1.06	31.08
VIII	0-3-0	2800	6.06	20.08
IX	1-2-0	3600	11.06	25.08

So’nggi yillarda ekinlarni sug’orish rejimi butun dunyoning sug’oriladigan maydonlari uchun yagona bo’lgan FAO uslubi, CROPWAT kompyutr dasturi bo’yicha aniqlashga o„tish bo’yicha ishlar olib borilmoqda.

Nazorat savollari:

1. 
   Sug‘orish usullarini qo‘llash bo‘yicha tajribalar qo‘yishni tashkil etish qanday amalga oshiriladi?
   
2. 
   Sug ‘orish usullarini qo ‘llash bo ‘yicha tajribalar qanday o ‘tkaziladi?
   
3. 
   Sug‘orish usullarini qo ‘llashda nimalarga e’tibor berish lozim?
   

4.2.Sug‘orishning texnik elementlarini tanlash: egat uzunligi, egatning ko‘ndalang kesim yuzi, egatdagi suv sarfi.

Sug‘orishning asosiy mohiyati - bu qishloq xo’jalik ekinlari uchun kerakli namlikni etkazib byerib, ekinlar uchun zarur bo’lgan tuproqning suv, ozuqa, havo va issiqliq rejimlarini xamda sug’oriladigan maydonda maqbul mikroiqlim sharoitini ta’minlash va boshqarishdan iboratdir.

Sug‘orish amalga oshirilishi bo’yicha muntazam va bir marotabalik sug’orishlarga bo’linadi.

Muntazam sug‘orish da xududning tabiiy-iqlim sharoitidan va o„simlikning suvga bo’lgan talabidan kelib chiqib, vegetatsiya (o„suv) davrida tuproq muntazam namlantirib - sug„orilib boriladi.

Bir marotabalik sug‘orish da tuproq bir yilda bir marotaba: baxor yoki kuzda nam to„plovchi sug’orishlar limanlar yordamida amalga oshiriladi.

Sug’orish suvining sug’orish dalasi uzunligi va tuproq faol qatlam chuqurligi bo„ylab bir tekis taqsimlanishi;

Sug’orish suvining tuproq faol qatlam ostiga sizilishiga, havoga bug„lanishiga va tashlamalarga tashlanishiga yo„l qo„ymaslik;

Tuproqqa va ekinlarga ishlov byerishni mexanizatsiyalash;

Sug’orish tizimida suv taqsimlash va sug’orishni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, sug’orishda yuqori ish unumi va sifatiga yerishish;

Tuproqning zichlaShu vi va strukturasini buzilishi xamda irrigatsiya yeroziyasiga yo„l qo„ymaslik;

Qishloq xo’jalik ekinlaridan muntazam yuqori hosil olishga yerishish.

Qishloq xo’jaligi ekinlarining sug’orish rejimiga ta’sir etuvchi omillar:

Iqlim sharoiti: havo harorati, yog„in miqdori va uning yil oylari bo’yicha taqsimlanishi; havo namligi va bug„lanishi; shamolning kuchi, yo„nalishi va takroriyligi.

Tuproq sharoiti: tuproqning mexanik tarkibi, suv-fizik xossalari, sho’rlanish darajasi va turi.

Gidrogeologik sharoitlar: yer osti suvlarining satxi, minyerallashganligi va ularning o„zgarishi.

Iqtisodiy-xojalik sharoitlari: tuproq unumdorligi, agrotexnika ekinning hosildorligi.

Qishloq xojaligi ekinlarining turi: g‘o‘za, kuzgi bug’doy, sabzavot ekinlari, bog„, uzumzorlar va b.