Bo‘z tuproqlar mintaqasi

Q = Q^бр V тез нор ф

K_f - tezlashtirilgan koeffitsient, kiymati suv sarfiga karab aniklanadi, u 1,1 dan 1,3 gacha uzgarishi mumkin.

Agar ichki xujalik tarmogidan bir nechta suvdan foydalanish birligi maydoni sugoriladigan bulsa, uning suv sarfi xar bir suvdan foydalanish birligi maydoniga kerak bulgan suv sarflarning yigindisidan iborat buladi.

Nazorat savollari:

1. 
   SugOrishning texnik elementlarini tanlash nimalarga e’tibor berish lozim?
   
2. 
   Sug‘orishning texnik elementlarini tanlashda egat uzunligini qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Sug‘orishning texnik elementlarini tanlashda egatning ko‘ndalang kesim yuzi, egatdagi suv sarfini aniqlash nimaga bog ‘liq?
   

3. 
   Qishloq xo’jaligi ekinlarini sug’orish muddatlari va me’yorlarini
   

tenzometr yordamida aniqlash.

So’nggi yillarda ekinlarni sug’orish rejimi butun dunyoning sug’oriladigan maydonlari uchun yagona bo’lgan FAO uslubi, CROPWAT kompyutr dasturi bo’yicha aniqlashga o„tish bo’yicha ishlar olib borilmoqda.

Ob-havoning kelishidan kelib chiqib ekinlarni maqbul sug’orish muddati va me’yorlarini joriy qilish uchun dala tenziometrlaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Hozirda O„zbekistonda O„zPITI va FA “Quyosh fizikasi” IICHB

1- uchki kyeramik qismi 5.3.1- rasm. TP-1 markali tenziometrning tuzilishi va (filtr); 2 - suv kamyerasi; 3- dalada o„rnatish vakuummetr; 4-5- shakldor qismlar; 6- qopqoq.

Materialshunoslik instituti bilan hamkorlikda mahalliy tenziometrlar ishlab chiqish yo„lga qo„yilgan (5.3.1-rasm).

Tenziometrlar G’o’za qatori (egatning pushtasi)ga o‘rnatiladi. O„rnatilgan tenziometrlardan hisob olish vaqtida adashib ketmaslik uchun, egat yo„nalishi bo’yicha avval 30 sm. keyin 70 sm. uzunlikdagi tenziometrlar ketma-ket, bir- biridan 20-30 sm. oraliqda o‘rnatish tavsiya etiladi.

Qishloq xo’jalik ekinlarini sug’orish muddatlari, tuproqlarning mexanik tarkibi, sho’rlanish darajasi va ekinlarning o’suv davriga qarab quyidagi jadvaldan foydalanib aniqlanadi, (Bezborodov G.A.).

-5

Sug’orish me’yorini m /ga olish quluy, tuproq namligini P_s=f (w) chizma xajm foizlarida ta’svirlash tavsiya etiladi. Bunda o’z navbatda tuproqni xajm massasi nazarga olinadi. 5.3.1-chizmada ko„rsatilishicha P_s=f (w) bog„liqligini mexanik tarkibi engil, o’rtacha va og’ir bo’z tuproqlarda ko„plab o„tkazilgan o„lchovlar taqdim etilgan.

5.3.1-jadval

Tuproqning so„rish bosimining

Ekin turi va tuproq sharoiti

	zaruriy chegarasi (santibar);
	Sug’orishni boshlash	Sug’orishni tugatish
Paxta - o’rta va og’ir sho’rlanmagan tuproqlarda: a) o„nib chiqishidan pishib etilish davrda;	51-53	10
b) ko„saklarning ochilish davrida	52-56	10
Paxta - engil va sho’rlangan tuproqlarda: o„nib chiqishidan pishib etilish davrda; ko„saklarning ochilish davrida	40	10

Taqdim etilgan chizma asosida so„ruvchi bosimni aniqlash xaqiqiy namlik zaxirasi, tuproqni xisob qatlami (w_f) to me’yorgacha namlik zaxirasini sug’orishlar bilan to„ldirish, sug’orish me’yorini xisoblash mumkin.

M=(w_nv - w_f)*10000*h *k, m³/ga




2. 
   chizma. So„ruvchi
   

2. 
   og‘ir qumoq; 2-o‘rta qumoq; 3-engil qumoq (V70,V100 b_osi_m (R) _orq_ali
   

• 
  70, 85 va 100 sm qatlamdagi tuproq zaxirasi). _{sug’orish me}’y_orini
  

aniqlash garafigi,

(Bezborodov G.A.).

Shu bilan birga iqlim o„zgarishi dolzarb bo’lganligi sababli ISMITI da zamonaviy axborot texnologiyalarini fyermyer xo„jaliklarida foydalanish uchun sug’orish bo’yicha axborot maslahat tizimi ishlab chiqilgan (5.5.3- rasm ).




2. 
   rasm. Fyermyer xo„jaliklarida sug’orishda zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish
   

Nazorat savollari:

1.